Mart ayı geliyor, gelir vergisi mükellefleri yine beyanlarını yapacak ve vergilerin birinci taksitlerini ödeyecekler. Yedi gelir unsurunun her birinin beyanıyla ilgili özellikli konular olmakla birlikte, en karmaşık gelir unsuru ücret gelirleri olarak görülmektedir.
Basında çok sık, 3-4 şirkette yönetim kurulu üyesi olan ve bu şirketlerden yüksek tutarlı ücret geliri elde edenleri görüyoruz. Bu konu özellikle onları da ilgilendiriyor. Bunların dışında gerçekten bulunduğu durum gereğince birden fazla işverenden ücret geliri elde edenler de bulunmaktadır. Ancak alınan bu ücret gelirlerinin beyanını atlayan da çok kişi olduğu maliyenin tespitlerinden anlıyoruz. Bu gelirlerin beyan dışı bırakılmasında, ücret geliri elde edenlerin, nasıl olsa ücretler alınırken peşin olarak verginin ödendiği düşüncesinden kaynaklandığını sanıyorum.
Oysa vergi hukukumuz, birden fazla işverenden ücret alanlarla ilgili olarak, özel düzenleme yapmıştır. 2023 yılı ücret gelirleri elde edenlerde birinci husus, tek işverenden ücret geliri elde edilmiş olsa dahi bu tutar 1,900,000 TL’yi (brüt) aşıyorsa beyana tabidir.
İkinci husus ise, birden fazla işverenden de ücret geliri varsa, sonraki işverenlerden elde edilen ücret gelirinin 150.000 TL’yi aşması durumunda yıllık beyan yapılması gerekmektedir. Örneğin birinci işverenden alınan brüt ücret toplamı 300.000 TL ise beyana gerek yoktur. Ancak ikinci işverenden alınan ücret gelirleri 150.000 TL’yi aşıyorsa tüm ücret toplamı üzerinden beyan yapılması gerekmektedir.
Üçüncü husus ise, birden fazla işverenden alınan ücretlerin toplamı 1.900.000 TL’yi geçiyorsa bu toplam beyan edilecektir. Birinci işverenden alınan ücret toplamı 1.900.000 TL geçmiyor, birden sonraki işverenlerden alınan ücretler de 150.000 TL altında ise beyan gerekmeyecektir. Örneğin x şirketi yönetim kurulu başkanının huzur hakkı nedeniyle aldığı ücret toplamı 1.780.000 TL olsun, sonraki işverenlerden aldığı ücret toplamı ise 100.000 TL olması durumunda, toplam ücret gelirleri 1.900.000 TL'yi geçmediğinden beyana tabi değildir.
Görüldüğü üzere ücret gelirlerinin beyanı birçok şarta bağlanmıştır. Yukarıda da beyan edildiği üzere, genelde yapılan tespitlerde beyanı atlanan gelir unsurları içinde en çok tespit yapılan gelir grubudur. Maliyenin sadece T.C. kimlik No’sunu girerek ücret geliri olup olmadığını tespit etmesi son derece kolaydır. O nedenle birden fazla işverenden ücret alanların beyana tabi olup olmadıkları konusunu iyi araştırmaları gerekmektedir.
Yukarıda belirtilen koşulları taşıyıp, ücret gelirlerini beyan eden mükelleflerin gelir vergisi kanununda belirtilen indirimlerden yararlanması hakkı bulunmaktadır. Örneğin eşine ve çocuklarına ait eğitim, sağlık, şahsi sigorta vesaire gibi giderlerini gelirlerden düşme hakkına sahiptirler.
Ne yazık ki tek işverenlerden ücret geliri olanlar, gelirini beyan etmeleri durumunda bu haktan yararlanamıyorlar. Nasıl bir ekonomi gazetesi yazarlarından sayın Dr. Bumin Doğrusöz’ün de belirttiği üzere, bu eşitsizliğin giderilmesi yönünde bir yasal düzenlemeye ihtiyaç bulunmaktadır.
