Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 27 Aralık 2024’te gelir dağılımı istatistiklerinin hesaplandığı “Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması 2024” sonuçlarına ilişkin gelir bilgilerini internet sitesinde açıkladı.
Bu bilgiler, bir önceki takvim yılı olan 2023 yılını referans alan yani 2023 yılında gerçekleşen rakamlar.
TÜİK ‘in açıkladığı verilerde; hiçbir somut veriye dayanmadan, işlerin iyi gittiği algısı yaratacak cinlikler yapıldığı gözümüzden tabi ki kaçmadı. Kişisel gelir dağılımında adaleti ölçmek için kullanılan araçlar içinde en yaygın kullanılanı Gini katsayısıdır. Gini katsayısı sıfır ile bir arasında değişen bir katsayıdır ve sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımı eşitliğinin, bire yaklaştıkça gelir dağılımı eşitsizliğinin arttığını gösterir. Ülkemizde, 2022 yılı için Ocak 2024’te açıklanan Gini katsayısı 0.433 iken bu rakam Aralık 2024’te açıklanan raporda 0.42’ye çekilmiş, ayrıca 2021’de 0.415 olan Gini katsayısı 2023’te 0.413 olmuş! Yani ülkemizde gelir dağılımı adaleti düzelmeye başlamış. Tabii inanırsak!
Son yapılan araştırma sonuçlarına göre; en yüksek eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert gelirine sahip %20’lik grubun toplam gelirden aldığı pay bir önceki yıla göre 0.6 puan azalarak %48.1 olurken, en düşük gelire sahip %20’lik grubun aldığı pay ise 0.2 puan artarak %6.3 olduğu tespiti paylaşılmış. Yani, en zenginin yaratılan gelirden aldığı pay azalmaya, en yoksulun aldığı pay artmaya başlamış! Algı çalışmalarında dozaj sürekli artıyor.
Bugün, TÜİK’in açıkladığı yıllık ortalama esas iş gelirleri rakamlarından hareketle bir analiz yapmaya çalışacağım. Burada ortaya çıkan rakamlar gerçeği bütün çıplaklığı ile öyle net gösteriyor ki, karartma ya da manipülasyon yapılamamış.
EN YÜKSEK İŞ GELİRİ 804 BİN 882 TL İLE İŞVERENLERİN OLDU
Yıllık ortalama esas iş gelirleri sırasıyla; işverenlerde 804.882 TL, kendi hesabına çalışanlarda 210.679 TL, ücretli maaşlılarda 209.764 TL ve yevmiyelilerde 105.712 TL olarak hesaplandı. Geçen yıla göre en yüksek artış %104 ile ücretli ve maaşlılarda, en düşük artış ise %82.2 ile kendi hesabına çalışanlarda oldu.
Maaşlar ay bazında 17.480 TL olurken, 17.002 TL olan asgari ücret alt sınırına çok yakın olduğu görüldü.
Esas işteki durumlarına göre yıllık ortalama esas iş gelirleri (TL) 2023-2024
Ülkemizde, yüksek enflasyon dönemlerinde çok ucuz kredi ile adeta fonlanan işverenlerin, kâr rekorları kırmalarına rağmen; çalışan ücretlerine düşük belirlenen asgari ücretin de etkisi ile düşük zam yaparak en yüksek iş gelirine sahip olmaları çok normal, malumun ilanı. Eylül 2021 ile Haziran 2023 arasında uygulanan “Nas Politikası” zengini çok daha zengin, orta gelirliyi fakirleştirerek en yoksullar ligine gönderen ve fakirlerin de daha da yoksullaştırılarak karnını doyuramaz hale getirilmesine hizmet etmiştir. Türkiye‘de artık en üstekiler ve en alttakiler var. Türkiye‘nin Avrupa’da gelir dağılımında en adaletsiz ülke olup, 2023 yılında dolar milyoneri sayısının artışında dünya birincisi olması da tesadüf değil.
Sosyal güvenceleri ve iş güvenceleri oldukça sınırlı yevmiyeli çalışanlar gibi daha düşük ücretli grupların durumu da ciddi bir sorun. Genellikle tarım, inşaat, temizlik, güvenlik gibi sektörlerde çalışan bu kesim, genellikle düşük gelirle geçinmeye çalışır hatta her gün çalışıp çalışamamaları iş yoğunluğuna ve mevsimsel etkilere bağlı.
ÇALIŞANLAR, SEFALET ÜCRETİNDE EŞİTLENDİ!
Kendi işini yapan kişilerin özellikle de küçük işletmelerde çalışanların, asgari ücretlilerden daha düşük gelir elde etmeleri, işletme maliyetlerinin yüksekliği, piyasa koşulları ve ekonominin genel durumu ile açıklanabilir. Ancak Türkiye için temel sorun, küçük ve verimsiz işletmelerden oluşan yapıdır. Bu yapı, Türkiye ‘de kayıt dışı ekonominin de ana nedenidir.
Ülkemizde asgari ücretli ve maaşlı çalışanların gelirleri ile temel ihtiyaçlarını karşılamaları, maaşı sabitken, özelikle gıda enflasyonu tavan tavan gidince mümkün olmuyor.
2024 yılında yıllık ortalama iş gelirlerinin asgari ücret seviyesinde gerçekleşmesi, iktidarın çalışanların ücretlerini asgari ücrette yani yoksullukta eşitlediğini göstermektedir. Asgari ücret 17.002 TL iken, ortalama çalışan ücretinin TÜİK verilerinde bile 17.480 TL olması; “Herkes bir gün asgari ücretli olacak” savının gerçekleşmesi demek. Sayın Cumhurbaşkanı’nın “Biz asgariyi belirledik, işverenin elini tutan yok 60.000 TL versinler” yaklaşımını işverenlerin benimsemediği görülüyor.
Ülkemizde, 1 milyon 143 bin Kurumlar Vergisi mükellefi geçen yıl 60 trilyon TL ciro yapıp, 833 milyar TL vergi ödedi. Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerinin yarısı zarar beyan etti ve 2024 yılının ilk 11 ayında asgari ücret kadar gelire tanınan vergi istisnasına rağmen, çalışanlar kendilerini çalıştıran şirketlerden daha fazla vergi ödedi. Sonuç; ülkemizde sigortalı çalışan yaklaşık 17 milyon kişinin ortalama ücreti, asgari ücretten sadece 378 TL fazla! Eserinizle övünebilirsiniz.
Kötü yönetim, ülkemizin ekonomik ve sosyal dinamiklerini derinden sarsarak ciddi bir fakirleşmeye neden oldu. Çözüm için; şeffaf, hesap sorulabilir ve liyakata dayalı bir yönetim anlayışı ve uzun vadeli bir planlama yapmak şart.
