2024’te ücretlilerden 888 milyar TL, ücretlileri istihdam eden 1.1 milyon mükelleften 890 milyar TL vergi tahsilatı yapılabildi
Vergi adaletini engelleyen Gelir Vergisi tarifesi, faturanın büyüğünü vatandaşa kesti. 2025’te de tüketiciler tükettikçe vergi öderken, şirketler indirim, istisna ve muafiyetlerin tadını çıkaracak
Merkezi yönetim bütçesi, 2023 yılı Aralık ayında 848 milyar 14 milyon TL açık vermiş iken 2024 yılı Aralık ayında 829 milyar 211 milyon TL açık verdi. Aralık ayında bütçe gelirleri içinde vergi gelirleri %60.4 oranında artarak 707 milyar 754 milyon TL, yılın tamamında ise vergi gelirlerinde yıllık %62.3 oranında artarak 7 trilyon 304 milyar 863 milyon TL olarak gerçekleşti.
Bütçe, 2023 yılı Ocak-Aralık döneminde 1 trilyon 380 milyar 450 milyon TL açık vermişti. Söz konusu açık, durdurulamayan kamu harcamalarının (personel ve faiz giderleri ile cari açık) ve deprem harcamalarının etkisiyle 2024 yılının tamamında 2 trilyon 106 milyar 145 milyon TL’ye yükseldi. 2024 yılının tamamında bütçe gelirleri bir önceki yılın aynı dönemine göre %66.5 artarak 8 trilyon 670 milyar 863 milyon TL, bütçe giderleri ise %63.6 artarak 10 trilyon 777 milyar 9 milyon TL oldu. Vergi gelirleri tahsilatı, söz konusu dönemde bir önceki yıla göre %62.3 artarak 7 trilyon 304 milyar 863 milyon TL’ye ulaştı.
ENFLASYON DÜZELTMESİNDE VERGİ ALMA ISRARI, KURUMLAR VERGİSİ’NDE ALINMASI GEREKEN VERGİLERİN ALINAMAMASI İLE SONUÇLANDI
2024 yılında vergi türleri itibarıyla gerçekleşen vergi tahsilat tutarları, bu tutarların toplam vergi gelirleri içindeki payı ve geçen yılın aynı dönemine göre gerçekleşen tahsilat artışlarını gösteren tablo yandaki gibidir.
2024 yılında dolaylı vergilerin payı %65.90 olurken, dolaysız vergilerin payı %34.10 olarak gerçekleşti. 2024 yılında gerçekleşen 7 trilyon 304 milyar 863 milyon TL vergi gelirinin %20.91’i Gelir Vergisi, %12.18’i Kurumlar Vergisi, %31.85’i dahilde ve ithalde alınan KDV ve %19.86’sı ÖTV’den oluştu. 2024 yılında tahsil edilen her 100 TL verginin 51.7 TL’si KDV ve ÖTV’den geldi. Ocak-Aralık 2024 döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi %158.8, Gelir Vergisi %120.1, dahilde alınan Katma Değer Vergisi %96.4, Damga Vergisi %78.9, Özel Tüketim Vergisi %56.4, ithalde alınan Katma Değer Vergisi %40.5, harçlar %59.6 ve Kurumlar Vergisi %13.2 arttı.
Beyan yoluyla tahsilat yüzde 5’te kaldı
2024 yılı bütçesinde vergi tahsilat hedefi 7 trilyon 407 milyar TL olarak belirlenmişti. Yıl sonu itibari ile toplam vergi tahsilatı 7 trilyon 304 milyar TL oldu, yani vergi tahsilat hedefinin %98.6’sı gerçekleşmiş oldu. Gelir Vergisi yıllık tahsilat hedefi 1 trilyon 188 milyar TL idi, yıl sonunda 1 trilyon 527 milyar TL’lik tahsilat rakamına ulaşıldı. Gelir Vergisi’nde tahsil edilen her 100 TL verginin %93’ü kaynakta kesinti yoluyla tahsil edildi. Kaynakta kesinti yoluyla tahsil edilen verginin %62.3’lük bölümünün çalışanların ücretlerinden kesilen Gelir Vergisi olduğunun altını çizelim. Gelir Vergisi’nde beyan esasına dayanan vergi sistemimize rağmen, toplam tahsilatın sadece %5’i yıllık beyanname yoluyla tahsil edilebildi.
Hedeflenen tahsilat yapılamadı bütçe açığı yüksek çıktı
2024 yılında vergi tahsilat hedefinin tutmamasının en büyük nedeni; Kurumlar Vergisi için belirlenen vergi tahsilatının gerçekleşmemesidir. Bütçede konulan hedef 1 trilyon 275 milyar TL iken, yıl sonunda tahsilat 890 milyar TL’de kalmıştır. Yani hedefin ancak %69’una ulaşılabilmiştir. Bu olumsuz gerçekleşme, enflasyon düzeltmesi yapan öz varlığı güçlü şirketlerin vergi ödememeleri sonucunun doğmasına neden oldu. Enflasyon düzeltmesi yapması gereken cirosu 50 milyon TL’nin altında kalan 1.5 milyon mükellefin geçici vergi dönemleri için kapsam dışına çıkartılması, olası dengelemeyi yapamadı. Enflasyon düzeltmesini ilave vergi aracı olarak gören anlayış, tahsil edilmesi gereken vergilerin tahsil edilememesi sonucunun doğmasına neden olmuştur. Bu hataya düşülmese, bütçe açığı daha düşük rakamlarda gerçekleşecekti. Vergi adaletini engelleyen Gelir Vergisi tarifesi, asgari ücrete kadar elde edilen ücret gelirleri vergiden istisna edilmesine rağmen; 2024 yılının sonunda ücretlilerden kesinti yoluyla alınan vergi tutarının 888 milyar TL, ücretlileri istihdam eden 1.191.375 Kurumlar Vergisi mükellefinden 890 milyar TL vergi tahsilatı yapılabildiği bir vergi düzenini yarattı.
2025 yılında da aynı tablo devam edecek. Tüketiciler tükettikçe vergi ödeyecek, Gelir ve Kurumlar Vergisi mükellefleri ise kendilerine tanınan indirim, istisna ve muafiyetlerin tadını çıkarmaya devam edecekler...
