Merkezi yönetim bütçesi 2023 yılı Ocak-Aralık döneminde 1 trilyon 380 milyar 450 milyon TL açık vermiş iken, 2024 yılı Ocak-Aralık döneminde 2 trilyon 106 milyar 145 milyon TL açık verdi.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, internet sitesinde 2024 yılı Ocak-Aralık bütçe gerçekleşmelerini açıkladı. 2024 yılı Ocak-Aralık döneminde merkezi yönetim bütçe giderleri geçen yılın aynı dönemine göre %63.6 oranında artarak 10 trilyon 777 milyar 9 milyon TL, bütçe gelirleri geçen yılın aynı dönemine göre %66.5 oranında artarak 8 trilyon 670 milyar 863 milyon TL ve bütçe açığı 2 trilyon 106 milyar 145 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Ayrıca, faiz dışı bütçe giderleri 9 trilyon 506 milyar 553 milyon TL ve faiz dışı açık ise 835 milyar 690 milyon TL olarak gerçekleşti. Yani hiç faiz giderimiz olmasa bile bütçe 835 milyar 690 milyon TL açık verecekti. Bütçe mali disiplininden bahsedenler için sözün bittiği yerdeyiz.
Merkezi yönetim bütçesi 2023 yılı Ocak-Aralık döneminde 1 trilyon 380 milyar 450 milyon TL açık vermiş iken, 2024 yılı Ocak-Aralık döneminde 2 trilyon 106 milyar 145 milyon TL açık verdi. 2024 yılı için bütçe açığı 2 trilyon 652 milyar TL olarak hedeflenmişti. Böylece hedefin altında ama devasa bir bütçe açığı gerçekleşmiş oldu.
EÜAŞ, BOTAŞ, ZİRAAT BANKASI VE HALKBANKASI’NA 405 MİLYAR TL GÖREV ZARARI ÖDENDİ!
Ekonomik sınıflandırma bazında bütçe gerçekleşmeleri, aşağıdaki tabloda yer almaktadır.
Bu giderlerin dağılımına baktığımızda; Ocak-Aralık 2024 döneminde yapılan her 100 TL’lik gider aşağıdaki harcama kalemlerine belirtilen yüzdeler ile dağıtılmıştır.
- Cari transferler %35.9
- Personel giderleri %24.7
- Faiz giderleri %11.8
- SGK devlet primi giderleri %3.1
- Mal ve hizmet alım giderleri %6.9
- Borç verme %2.9
- Sermaye giderleri %8.8
- Sermaye transferleri %5.9
2024 yılı bütçesinde faiz giderleri için öngörülen 1 trilyon 254 milyar TL aşıldı. 2023 yılında 674 milyar 615 milyon TL olarak gerçekleşen faiz gideri %88.3 artışla 1 trilyon 270 milyar 455 milyon TL olarak gerçekleşti.
2024 yılı Ocak-Aralık döneminde cari transferler %62.8 artarak 3 trilyon 863 milyar 599 milyon TL ve personel giderleri yıl genelinde %101.3 artışla 2 trilyon 665 milyar 963 milyon TL’ye ulaştı. Sosyal güvenlik kurumlarına yapılan devlet prim ödemeleri ise %78.8 artış göstererek 332 milyar 157 milyon TL oldu. Mal ve hizmet alım giderleri %64.1 artışla 744 milyar 865 milyon TL’ye çıktı.
Aralık ayında borç verme kalemindeki yıllık %108.8’lik artış da dikkat çekti. Devlet Demiryolları’na 42.7 milyar TL, görevlendirme giderleri altında da Boru Hatları ve Petrol Taşıma A.Ş.’ye 37 milyar TL ve sosyal güvenlik kurumlarına 62.7 milyar TL ödeme yapıldı.
2024 yılında cari transferler görevlendirme giderleri kalemi içinde yer alan Elektrik Üretim A.Ş.’ye 213 milyar 736 milyar TL ve BOTAŞ’a 66 milyar TL aktarım yapıldı. Ayrıca cari transferler mali kurumlar kaleminde yer alan Ziraat Bankası’na 87 milyar 623 milyon TL ve Halkbankası’na 37 milyar 658 milyar TL görev zararı ödendi. Bu dört kuruma yapılan toplam görev zararı ödemesi 405 milyar TL’nin üzerinde gerçekleşti.
2024 yılında kamunun sadece baskı ve cilt giderleri için 17 milyar TL ve kiralık uçakları için 7.1 milyar TL harcama yapıldı.
2024 BÜTÇE SONUÇLARININ ÖZETİ
- Hedeflenenin altında bütçe açığı gerçekleşmesine rağmen mali disiplin kayboldu. Bütçe açığı/ GSYH: %4.8 ve faiz dışı açık/GSYH: %1.9.
- Her 100 TL verginin 17.4 TL’si faize gitti. 2024 yılında iç borçlanmada anaparayı aşan tutarda borç faizi ödedik.
- 2024 yılında EÜAŞ, BOTAŞ, Ziraat Bankası ve Halkbankası’na 405 milyar TL görev zararı ödendi.
- 2024’te deprem için 906 milyar TL ayrıldı. 11 ayda 212 milyar TL kullanıldı ve kullanılmayan 605 milyar TL aralık ayında kullanılmış gösterildi! Deprem harcamaları açıklanan rakamlardan daha mı düşük?
- Personel giderleri geçen yıla göre tam %101.3 oranında arttı. Personelin sigorta prim giderleri de dahil edildiğinde; her 100 TL verginin 41.6 TL’si personel giderine harcandı.
- Bütçede 11 ay boyunca işler yolunda gidiyor algısı yaratılmış, Aralık ayında giderler tam yansıtılınca aralık ayı bütçe açığı 829 milyar 200 milyon TL’ye çıkmıştır. Bir yıllık bütçe açığının %40’ının aralık ayına sığdırılması, 2024 yılına ait giderlerin bir kısmının 2025 yılına kaydırılıp kaydırılmadığı sorularına neden oldu.
- Bu kadar yüksek bütçe açığı ve faiz dışı açık ile girdiğimiz 2025 yılında aynı mali disiplinsizlik devam edecek. Bu durum ülkemizde enflasyonun düşmemesinin ana nedeni olacaktır.
