21 Mayıs 2021 tarihinde TBMM gündemine giren Amme Alacaklarının Yeniden Yapılandırılması, matrah artırımı, kasa affı, stok affı, kesinleşmemiş vergi ihtilafları ve diğer düzenlemeler ile ilgili pratikte karşımıza gelebilecek soru ve cevaplar aşağıda olduğu gibidir.

Soru 1: Vergi incelemesi başlamış ve devam eden dosyaların matrah artırımı karşısındaki durumu nedir?

Cevap: Devam eden vergi incelemelerinin 02.08.2021 tarihine kadar bitirilmesi zorunludur. Teklife göre sonuçlanmış vergi inceleme raporları için yasanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren söz konusu raporlardan doğan vergi ve cezalar hakkında tebliğ edilen ihbarnameler üzerinden önerilen cezalı tarhiyatlar da af kapsamındadır. Bu konuda mükelleflere yasadan faydalanmaları halinde önemli avantajlar getirildiği teklifte görülmektedir. Örneğin; vergi incelemesi devam eden A mükellefi için inceleme raporu 02.08.2021 tarihine kadar sonuçlandırılmamış ise, bu durumda A mükellefi matrah artırımı yaparak, inceleme dışı kalabilecektir. Matrah artırımları 2016 ila 2020 yılları için yapılabilir. Bu konuda incelemeyi sürdüren vergi müfettişi ile temasa geçilerek, matrah artırımı yapıp yapılmayacağı konusunda mutabakata varılmalıdır. Diğer yandan, örneğin; B mükellefinin ise vergi incelemesi 01.06.2021 tarihinde sonuçlandırıldığı varsayalım. Bu örnekteki B mükellefi de önerilen matrah farkı üzerinde matrah artırımı yapabilir. Veya B mükellefi kendisine tarh ve tebliğ edilen örneğin; 100.000,00 TL vergi ve buna isabet eden 100.000,00 TL VZC için yasanın ilgili başka bir maddesi olan (mad. 4) hükme göre de vergi aslının %50’sini ödeyip, geriye kalan %50 vergi ve ayrıca 100.000,00 TL VZC cezasından kurtulmaktadır. Bu konuda yasanın yürürlüğe girmesiyle birlikte ilgili dilekçe örneği ile vergi dairesine başvurup, yasanın 4. Maddesinden faydalanmayı talep etmesi zorunludur.

Soru 2: Vergi incelemesi yeni başlamış mükelleflerin matrah artırımı taleplerinin akıbeti ne olacaktır?

Cevap: Bazı alacakların yeniden yapılandırılması ile bazı kanunlarda değişiklik yapılmasına ilişkin; yeniden yapılandırma, matrah artırımı, kasa ve ortaklar cari hesabının düzeltilmesi, stok affı ile ihtilaflı dosyaların feragat yolu ile çözülmesine ilişkin hükümleri de içeren ve geçtiğimiz hafta TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'ndan geçen “Vergi Barışı” düzenlemesi, önümüzdeki on gün içinde büyük bir ihtimalle yasalaşarak ertesi ay başından itibaren yürürlüğe girecektir. Buna göre, yasa Haziran ayında Resmi Gazete’ de yayınlanmasını müteakiben Temmuz 2021 ayından itibaren yürürlüğe girmiş olacaktır. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın çıkaracağı Yasa hakkındaki genel tebliğ ekinde yer alan “standart dilekçelerin” mükellefler tarafından doldurulması ile müracaat başlamış olacaktır. Matrah artırımları ise, mükelleflerin vergi dairesi şifre ve parolaları ile internet üzerinden gerçekleştirilecektir. Bu konuda vergi dairelerinin elektronik ortamdaki müracaat programlarının düzenlenmesi beklenmelidir.

Öte yandan, teklifin en önemli düzenlemelerinden birisi, matrah ve vergi artırımı. Matrah ve vergi artırımı yapılan vergilerde, ilgili yıllar için vergi incelemesi ve tarhiyat yapılamıyor. Matrah veya vergi artırarak; belli bir tutar ödeniyor, bunun karşılığında incelenmeme garantisi alınmaktadır.

Teklife göre, matrah artırımı; yıllık gelir ve kurumlar vergisinde 2016, 2017, 2018, 2019 ve 2020 yılları için; bazı ödemelerle sınırlı olarak gelir/kurumlar vergisi stopajı ile Katma Değer Vergisi'nde 2016-2020 yılları için yapılabilecek.

Teklife göre; kanunun yayımı tarihinden önce başlanılmış olan vergi incelemeleri ve takdir işlemleri devam edecek. Matrah veya vergi artırımı yapılması, inceleme ve takdir işlemlerini bitirmiyor. Ancak, artırımda bulunan mükellefler hakkında başlanılan vergi incelemelerine ait raporların 2 Ağustos 2021 tarihine kadar vergi dairesi kayıtlarına girmemesi halinde, incelemeler sonlandırılacak. Vergi incelemesinin veya takdir işlemlerinin devamı ve tarhiyat mümkün olamayacaktır.

Kanunun yayımı tarihi itibarıyla incelenenlerin, inceleme tamamlanıp rapor vergi dairesi kayıtlarına girmeden önce matrah artırımında bulunmaları ve artırılan matrahın incelemede bulunacak matrah farkından mahsup edilmesi imkanı sağlanmaktadır.

Matrah artıran bir mükellef, kanunun yayım tarihinden önce incelemeye alınmışsa ve inceleme 2 Ağustos 2021 tarihinden önce bitirilmişse; matrah artırımının bu tarihten önce yapılması koşuluyla, artırılan matrah bulunan matrah farkından düşülecek ve kalan tutar üzerinden tarhiyat yapılacaktır.

Matrah artırımı için, 31 Ağustos 2021 mesai saati sonuna kadar elektronik ortamda başvuru yapmak mümkün olmakla birlikte; incelemede olanlar açısından, inceleme raporu vergi dairesine teslim edilmeden artırım yapılması zorunludur. Vergi dairesine vergi kaydı olmayan potansiyel bir vergi mükellefi de matrah artırımı yapabilecektir. Örneğin; 2016 ila 2020 yılları arasında arsa alıp-satan bir gerçek kişi veya yine bu yıllar içinde araç alım-satımı yapan bir mükellefte bireysel olarak (şahsi vergi kaskosu) matrah artırımı yapması mümkündür.

Özetle, kanunun yayımlandığı tarihten önce başlanılan vergi incelemeleri ve takdir işlemleri ile ilgili matrah artırımında bulunulmaması halinde, vergi incelemesi ve takdir işlemlerine devam edilecek. Bu durumdaki mükellefler matrah artırımında bulunmasalar bile, onlar için bir kurtarıcı düzenleme yine mevcuttur.

Bu işlemlerin tamamlanmasından sonra tarh edilecek vergi, ceza ve gecikme faizi için teklifte ayrı bir düzenleme daha var. Bu düzenlemeye göre, inceleme ne zaman biterse bitsin, ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içerisinde yazılı başvuruda bulunularak, bu avantajlardan yararlanmak mümkün. (Yasa mad. 4)

Bu kapsamda olanlar, tarh edilen verginin yarısı ile Yİ-ÜFE aylık değişim oranına göre hesaplanacak faiz tutarını ödemeleri durumunda; verginin kalan yarısı ile vergi aslına bağlı ceza tutarı ve gecikme faizlerini terkin edilecektir.

Vergi mükellefleri ile ilgili şu anda Vergi Denetim Kurulu tarafından yapılan binlerce vergi incelemesi ve takdir komisyonları tarafından yapılan binlerce takdir işlemi mevcuttur.

Kanun teklifinde belirlenmiş olan 2 Ağustos 2021 tarihine kadar vergi inceleme raporlarının vergi dairesi kayıtlarına girmesi, o kadar kolay değildir. Bugünlerde vergi inceleme tutanağı imzalatılabilirse, bu raporlar yetiştirilebilir. Henüz vergi inceleme tutanağı imzalanmamış vergi incelemelerinin, bu tarihe yetişmesi çok olanaklı gözükmemektedir. Şöyle ki; mükelleflerin vergi inceleme tutanağını imzalamak üzere davet edilmesi ve kendilerine en az 15 gün süre verilmesi gerekiyor. Vergi inceleme tutanağının en az iki gün önce mükellefler ile paylaşılmak zorunluluğunu da unutmayalım. Vergi mükelleflerinin, rapor değerlendirme komisyonlarında dinlenme hakları mevcuttur. Bu hakkın kullanılması durumunda, sürenin uzayacağı bilinmektedir. Vergi müfettişlerinin bir anda verecekleri binlerce raporu, “rapor değerlendirme komisyonlarının” kısa sürede değerlendirip, onay vermesi de çok kolay gözükmemektedir.

Pandemi süreci ve uzun Kurban Bayramı tatili dikkate alındığında; incelemeyi yürüten vergi müfettişleri ile görüşerek, matrah artırımı kararı vermekte faydalı olacağı bilinmektedir. Sonuç olarak, yasa teklifinde kimlerin “Matrah artırımı” yapamayacağı bellidir. Bu durumda matrah artırımı yapacak mükellef adedi oldukça fazla gözükmektedir. 2 yıl önce uygulamaya konulan 7143 sayılı yasaya göre matrah artırımında bulunmuş olup ta bu konudaki ödeme mükellefiyetlerini yerine getiremeyenler de Ağustos 2021 ayında matrah artırımında bulunabilir.

Soru 3: 2 yıl önce yürürlüğe girmiş olan 7143 sayılı Yasaya göre matrah artırımında bulunanlar açısından yeni yasa ne gibi hükümler getirmektedir?

Cevap: 2 yıl önce uygulamaya konulan 7143 sayılı Yasaya göre matrah artırımında bulunan mükellefler ödemelerini düzenli olarak yapmış iseler bu yıllarla ilgili yeni yasaya göre matrah ve vergi artırımı yapılmasına gereksinim bulunmamaktadır. Ancak, 7143 sayılı Yasaya göre matrah artırımında bulunmuş olup ta ödemelerini aksatanlar için tekrardan bu yasaya göre matrah artırımı 2016 ila 2020 yılları için gelir vergisi, kurumlar vergisi, KDV, Stopaj vergileri açısından matrah artırımı yapılabilir. Başvuruların postayla taahhütlü olarak yapılması da mümkündür. İnternet vergi dairesi üzerinden de başvurular yapılabilir. Konuyla ilgili Hazine ve Maliye Bakanlığının yayınlayacağı genel tebliğde başvuru yöntemleri incelenmelidir. Tutuklular, hükümlüler de söz konusu başvuruyu ilgili yerlerden yapabilecektir.

Soru 4: Hileli vergi suçu işleyenler, defter ve belgeleri yok edenler açısından matrah artırımı yapılabilir mi?

Cevap: Geçmiş yıllarda çıkan matrah artırımı hükümlerinde defter ve belgeleri yok edenler, bu defter ve belgelerin yerine yeni yaprak ve sayfalar koyanlar ve FETÖ, PDY konusunda incelemesi devam edenler ve hüküm yiyenler matrah artırımı hükümlerinden faydalanamayacaktır.

Soru 5: Sahte fatura kullananlar ve düzenleyenler açısından yeni vergi ve matrah artırımı hükümlerinden yararlanmak mümkün olacak mıdır?

Cevap: Geçmiş vergi ve matrah artırımı hükümlerinde sahte fatura kullananlar matrah artırımından faydalanmışlardır. Bu yasada da kullanıcı durumunda olan sahte veya muhteviyatı itibari ile belge kullananlar aranan diğer koşulların da mevcut olması halinde matrah artırımından faydalanabilecektir. Sahte fatura düzenleme konusunda haklarında 2016 ila 2020 yılları için evvelce rapor düzenlenmiş olan mükellefin matrah ve vergi artırımından faydalanması mümkün bulunmamaktadır.

Soru 6: Özel usulsüzlük cezaları konusunda yeni vergi yapılandırması yasası neler getirmektedir?

Cevap: Özel usulsüzlük cezaları %50 nispetinde indirim yapılarak, yasadan faydalandırılmaktadır. İndirimin aşaması önemlidir. Örneğin; kesinleşmiş ve dava açma süresi bitmiş özel usulsüzlük cezalarında indirim oranı %50’dir. Ancak, yasanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 30 gün içinde henüz dava açma süresi geçmemiş özel usulsüzlük cezaları için indirim oranı %75 olarak yasadan faydalanabilir. Keza vergi mahkemesinde devam eden davalarda henüz bir karar çıkmamış ise yasaya göre indirim oranı %75 olarak mükellefin davasını geri çekmesi halinde bu yasadan faydalanması mümkün bulunmaktadır. Vergi mahkemesinde açtığı davayı kaybetmiş ve hali hazırda istinaf aşamasında olan mükellefler yasadan faydalanmak istedikleri takdirde vergi dairesine müracaat ederek, standart ek-3 dilekçeyi düzenleyip, davadan feragat edip, yasadan bu defa %50 nispetinde indirim talep edip faydalanmaları olanaklıdır. Sonuç olarak, vergi yargısında hangi aşamada olursa olsun öncelikle “davadan feragat” edilmesi durumunda yasadan faydalanmak mümkündür. Bu konuda düzenlenen standart ek-3 dilekçe doldurulmalıdır. Vergi mahkemesine dilekçe ile başvuru yapılması zorunlu değildir. Yasanın getirdiği başvuru süresi içerisinde ilgili vergi dairesine başvuru ve başvuru dilekçesi 2 nüsha verilmelidir. Vergi dairesi tarafından istenilen diğer belgelerde daha sonra sunulabilir. Örneğin; varsa mahkeme kararı vb. belgeler sunulmalıdır. Daha sonra buna göre vergi dairesine düzenlene tahakkuk fişinde yer alan ödemeler süresi içerisinde gerçekleştirilmelidir.

Soru 7: İkincil amme borçluları sayılan tasfiye memurları, iflas memurları, YMM, SMMM gibi mükelleflerin işlemlerinden dolayı sorumlu sıfatıyla mükellef olanlar da yasadan faydalanabilecek midir?

Cevap: Asıl amme borçlusunun borçlarından dolayı ikincil sorumlu tutulan tasfiye memurları, iflas memurları, SMMM, YMM gibi ikincil amme borçluları, mirasçı, kefil, şirket ortağı, yasal temsilcilerde asıl mükellefin borçlarından dolayı yasadan faydalanmak için ek-2/A standart form dilekçesini eksiksiz olarak doldurup, başvuru yapabilecektir. Bunlar için dilekçe ekinde nüfus cüzdan sureti, yabancı kimlik numarası bulunan yabancı gerçek kişiler de kimlik nosunu yazacaktır. Müracaat sahiplerinin ilgili dilekçede asıl amme borçlusuna ait vergi numarasının yanında kendi TC kimlik nosuna da yer vermesi zorunludur.

Dr. Mustafa ALPASLAN