459 Seri Nolu VUK Genel Tebliği uyarınca;
Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar,
Kazancı basit usulde tespit edilenler,
Defter tutmak zorunda olan çiftçiler,
Serbest meslek erbabı
ve
Vergiden muaf esnafın kendi aralarında yapacakları ticari işlemler ile bu kişilerin kendi ortakları ve/veya diğer gerçek ve tüzel kişilerle yapacakları 7 bin lirayı aşan her türlü tahsilat ve ödemelerinin Tebliğde tanımlanan “aracı finansal kurumlar” aracılığıyla yapılması ve bu kurumlarca düzenlenen dekont, hesap bildirim cetvelleri, alındı vb. belgeler ile tevsiki zorunlu kılınmıştı. Bu kapsamda, tevsik zorunluluğu kapsamında olanların; her türlü mal teslimi veya hizmet ifasına ilişkin tahsilat ve ödemelerinin, avans, depozito, pey akçesi gibi suretlerle yapılacak tahsilat ve ödemelerinin 7 bin Türk Lirasını aşması durumunda, aracı finansal kurumlar kanalıyla yapılması ve bu işlemlerin söz konusu kurumlarca düzenlenen belgeler ile tevsik edilmesi zorunluydu.
7524 sayılı Kanunla Vergi Usul Kanunun mükerrer 257 maddesine ilave edilen yetki hükmüne dayanarak, 18 Ekim 2024 günkü Resmi Gazetede yayımlanan 572 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile, Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 459)’nde değişiklik yapılmak suretiyle, 7.000 TL üzerindeki ödemelerin banka ve finans kurumları üzerinden yapılmasına ilişkin zorunluluk düzenlemesine mükellef olmayanlar da dahil edilmişti.
Bu kez, 459 nolu Tebliğde değişiklik yapan 575 sıra No.lu VUK Genel Tebliği ile 30.11.2024 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, yukarıda yer alan 7.000 TL’lik tutar 30.000 TL’ye çıkartılmıştır.
Dolayısıyla, mükellef olmayanların, kendi aralarında yapacakları işlemler hariç olmak üzere, 30.11.2024 tarihinden itibaren, tevsik zorunluluğu kapsamında olanların yapacakları 30.000 TL’yi aşan tutardaki her türlü tahsilat ve ödemelerini aracı finansal kurumlar kanalıyla yapmaları ve bu tahsilat ve ödemeleri söz konusu kurumlarca düzenlenen belgeler ile tevsik etmeleri zorunludur. Mükellef olmayanların kendi aralarında yapacakları işlemler, işlem tutarı 30.000 TL’yi aşsa dahi tevsik zorunluluğu kapsamı dışındadır.
Tevsik zorunluluğu kapsamındaki ödemelerin tahsilatı yapanın hesabına, bizzat aracı finansal kurumların şubelerine gidilmek ve işleme ait açıklamalara da yer verilmek suretiyle gerçekleştirilmesi durumunda, tevsik zorunluluğuna uyulmuş sayılacaktır.
Tahsilat ve ödemeye konu işlem tutarının tevsik zorunluluğu kapsamında 30.000 TL’yi aşması halinde, bedelin farklı tarihlerde kısım kısım ödenmesinde işlemin toplam tutarı dikkate alınacak ve her bir tahsilat ve ödeme, tevsik zorunluluğu kapsamında aracı finansal kurumlar kanalıyla gerçekleştirilecektir.
Anılan Tebliğde “aracı finansal kurumlar”ın;
5411 sayılı Bankacılık Kanununda tanımlanan bankayı,
6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun kapsamında yetkilendirilmiş ödeme kuruluşlarını ve
6475 sayılı Posta Hizmetleri Kanununa göre kurulan Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketini,
ifade ettiği açıklanmıştır. Keza, anılan Tebliğde;
Ödeme: Nakit ve her an kullanıma hazır banka varlığından oluşan ödeme mevcudundaki azalış,
Tahsilat: Nakit ve her an kullanıma hazır banka varlığından oluşan ödeme mevcudundaki artış
olarak tanımlanmıştır.
Aynı günde aynı kişi veya kurumlarla yapılan işlemlerin toplam tutarının 7 bin Türk Lirasını aşması durumunda, işlemlerin her biri işlem bazında belirlenen haddin altında kalsa bile, aştığı işlemden itibaren işleme konu tahsilat ve ödemelerin de aracı finansal kurumlar aracılığıyla yapılması zorunludur.
Kapsamda olmayan tahsilat ve ödemeler
Tevsik zorunluluğu kapsamında olanların (mükellef olmayanlar hariç olmak üzere) yabancılar ve/veya Türkiye mukimi olmayan gerçek kişilerle yapacakları işlemlere ilişkin tahsilat ve ödemelerin aracı finansal kurumlar kanalıyla yapılması zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak, düzenlenecek faturalara söz konusu kişilerin pasaport numarasının yazılması ve bu bent kapsamında nakit tahsil edilen tutarların, tevsik zorunluluğu kapsamında olanlar tarafından tahsilatı takip eden ilk iş günü sonuna kadar aracı finansal kurumlarca düzenlenen belgelerle tevsikinin sağlanması zorunludur.
Keza,
a) 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununda yer alan merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile bunlara ait döner sermaye işletmelerinin işlemlerine konu tahsilat ve ödemelerin,
b) 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununda tanımlanan sermaye piyasası aracı kurumlarında yapılan işlemlere konu tahsilat ve ödemelerin,
c) 89/14391 sayılı Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Kararda tanımlanan yetkili döviz müesseselerinin yapacakları döviz alım satım işlemlerine ilişkin tahsilat ve ödemelerin,
ç) Tapu sicil müdürlüklerinde gerçekleştirilen işlemler karşılığında yapılan tahsilat ve ödemelerin,
d) Noterlerde gerçekleştirilen işlemler karşılığında yapılan tahsilat ve ödemelerin,
e) 5018 sayılı Kanunda yer alan merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler ile bunların teşkil ettikleri birlikler, kanunla kurulan diğer kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait veya tabi olan veyahut bunlar tarafından kurulan ve işletilen müesseseler ile döner sermayeli kuruluşlar veya bunlara ait veya tabi diğer müesseseler tarafından yapılan ihale işlemlerine ilişkin yatırılması gereken teminat tutarlarına ilişkin tahsilat ve ödemelerin,
f) 6362 sayılı Kanun uyarınca kurulan Borsa İstanbul A.Ş. bünyesinde yer alan Kıymetli Madenler Piyasasında işlem yapma yetkisi verilenlerin, faaliyet konuları kapsamında yapacakları işlemlere ilişkin tahsilat ve ödemelerin,
g) Gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçiler tarafından; 5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun hükümlerine göre kurulmuş olan toptancı hallerinde faaliyet gösteren tüccar, üretici, üretici örgütleri ve komisyonculara yapılan sebze ve meyve, et ve et ürünleri, süt ve süt ürünleri, su ve su ürünleri, bal ve yumurta gibi diğer gıda maddeleri, kesme çiçek ve süs bitkileri satışları ile söz konusu yerler dışında yapılmakla birlikte anılan Kanunun 4 üncü maddesi kapsamında bildirime tabi tutulmuş satışlara ilişkin tahsilat ve ödemelerin,
ğ) Gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçilere ait ürünlerin, 18/5/2004 tarihli ve 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu kapsamında kurulan ticaret borsalarına mezkur Kanunun 46 ncı maddesinde belirtilen süreler dahilinde tescil ettirilerek gerçekleşen satışlarına ilişkin tahsilat ve ödemelerin,
aracı finansal kurumlar kanalıyla yapılması zorunluluğu bulunmamaktadır.
Ceza uygulaması
Vergi Usul Kanunun mükerrer 355. maddesi hükmü uyarınca; tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik etme zorunluluğuna uymayanların her birine, her bir işlem için bu maddeye göre uygulanan cezalardan az olmamak üzere (mükellef olmayanlara 5.000 TL’den, ikinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancı basit usulde tespit edilenlere 10.000 TL’den, birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabına 20.000 TL’den az olmamak üzere) işleme konu tutarın % 10'u nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilir.
Ancak, tevsik zorunluluğuna aykırı bir şekilde ödeme yapanların, durumu ödemeyi takip eden beş iş günü içerisinde kendiliğinden idareye bildirmesi halinde, ödemede bulunan adına bu fıkra uyarınca özel usulsüzlük cezası kesilmez.
