2020 yılının sonuna geldiğimiz bugünlerde yeni bir varlık barışı gündemde. Yeni düzenleme, geçtiğimiz hafta cuma günü TBMM’ye verilen “İşsizlik Sigortası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi”nde yer alıyor.

Varlık barışı kaç kez düzenlendi?

Şimdi “bu kaçıncı varlık barışı düzenlemesi” diye merak ediyorsunuz değil mi? Hemen cevap verelim, 2008 yılından bugüne kadar geçen 12 yılda 6 kez varlık barışı düzenlemesi yapıldı (2008 yılında 5811, 2011 yılında 6111, 2013 yılında 6486, 2016 yılında 6736, 2018 yılında 7143 ve 2019 yılında 7186 sayılı Kanunla). Kanun teklifi yasalaşırsa, 7.’si olacak.
 

Devlet varlık barışında ısrarlı!

Varlık barışına “Türkiye’den çeşitli nedenlerle yurt dışına veya yurt içinde sistem çıkarılan paraların vergisiz olarak Türkiye’ye geri getirileceği veya sisteme dahil edileceği” gerekçesiyle karşı çıkılıyor. Ancak, dün olduğu gibi bugün de, yurt dışından getirilecek veya yurt içinden ekonomiye kazandırılabilecek her varlığa ve ekonomik değere ihtiyacımız var. Bunlar zaten ülkemizin parası, bizim kaynağımız. Devletimiz 7. kez varlık barışını düzenleyerek, bu konuda ne kadar istekli, ısrarlı ve kararlı olduğunu gösteriyor.
 

Varlık barışı yararlananlara ciddi avantaj sağlıyor!

Varlık barışı, yararlananlara ciddi vergisel avantajlar sağlayan önemli bir düzenleme. Herhangi bir mali yüke katlanmadan işletmelerin mali yapısını düzeltiyor, belli başlı mali ve finansal sorunlarını çözüyor. Varlık barışı kapsamında bildirilen varlıklar nedeniyle vergi incelemesi ve vergi tarhiyatı yapılmıyor, bildirilen tutarların ortaklara dağıtımı kar payı dağıtımı sayılmıyor ve stopaja tabi tutulmuyor vs. Bu kadar avantajına rağmen kamuoyu bugüne kadar çıkan Varlık Barışı düzenlemelerini tam olarak anlayamadı! Çok enteresandır, kimse de tam olarak anlatmadı! Bu nedenle de, yararlananların sayısı hep sınırlı kaldı.
 

Yeni varlık barışında neler var?

Yeni varlık barışı düzenlemesi, yurt dışı ve yurtiçi olmak üzere iki bölümden oluşuyor.

- Yurt Dışı Varlık Barışı: Yurt dışında bulunan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarını, varlık barışı kapsamında 30 Haziran 2021 tarihine (bu tarih dahil) kadar Türkiye’deki banka veya aracı kurumlara bildiren gerçek ve tüzel kişiler, bildirim tarihinden itibaren üç ay içinde Türkiye’ye getirmeleri koşuluyla, söz konusu varlıkları serbestçe tasarruf edebilecekler. Türkiye’ye getirmeden kastedilen husus; para, döviz, altın, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının fiziki olarak Türkiye’ye getirilmesi veya bu varlıkların Türkiye’deki banka veya aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer edilmesi. Bu şekilde Türkiye’ye getirilen varlıklara yurt dışında hangi tarih itibarıyla sahip olunduğunun herhangi bir önemi bulunmuyor. Yurtdışı varlık barışı uygulamasından, Türkiye’de vergi mükellefiyeti bulunsun bulunmasın yerli ve yabancı tüm gerçek veya tüzel kişiler yararlanabiliyor.
 

- Yurtiçi Varlık Barışı: Gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerince sahip olunan ve Türkiye'de bulunan, ancak kanuni defter kayıtlarında yer almayan; para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ile taşınmazlar, 30 Haziran 2021 tarihine (bu tarih dahil) kadar vergi dairelerine bildirilebilecek. Yurtiçi varlık barışı uygulamasından sadece Türkiye’de gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel kişiler yararlanabilecek. Türkiye’de gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olmayanlar bu uygulamadan yararlanamayacak. Taşınmazların yurtiçi varlık barışı kapsamında ayni sermaye olarak konulmak suretiyle işletme kayıtlarına alınması da mümkün.

- Bildirilen varlıklar, 30 Haziran 2021  tarihine (bu tarih dahil) kadar dönem kazancının tespitinde dikkate alınmaksızın yasal defterlere kaydedilebilecek, vergiye tabi kazancın ve kurumlar için dağıtılabilir kazancın tespitinde dikkate alınmaksızın işletmeden çekilebilecek.

- Türkiye’ye getirilen veya kanuni defterlere kaydedilen varlıkların elden çıkarılmasından doğan zararlar, gelir ve kurumlar vergisi bakımından gider veya indirim olarak dikkate alınamayacak.
 

Varlık barışından yararlanmak için bir vergi ödenecek mi?

Hayır, bu defa varlık barışı vergisiz olarak düzenleniyor. Yani, hiçbir şey ödemeden varlık barışından ve sağladığı avantajlardan yararlanılabilecek.
 

Varlık barışı düzenlemesinde eksiklik var mı, hangi değişikliklerin yapılması lazım?

Öncelikle, varlık barışının yeniden ve bir kez daha getirilmesini doğru ve yerinde bulduğumuzu belirtmek isteriz. Sağladığı ciddi avantajlara rağmen, önceki varlık barışı düzenlemelerinden bir ikisi hariç beklenen başarı elde edilemedi. Bunun birkaç önemli nedeni var. Bunlardan birisi ve hatta en önemlisi ise, vergili olmalarıydı. Oranlar düşüktü, ancak hiç kimse parasını ve diğer varlıklarını Türkiye’ye getirmek veya ülke içindeyse sisteme dahil etmek için bir vergi ödemek istemiyordu. Yeni varlık barışı bu kez vergisiz olarak düzenlendi, bu çok büyük avantaj. Ancak, vergisiz düzenlenmiş olmasına rağmen, birçok husus eksik.Tespit ettiğimiz bu eksiklikleri şu şekilde sıralayabiliriz:
 

Kambiyo, bankacılık ve gümrük yönünden soruşturma - kovuşturma yapmama güvencesi

Yurt dışından ülkeye para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları getirme ve ülke içinde sisteme dahil etme konusu son derece hassas ve riskli. İnsanlara bu konuda her türlü güvence verilmeli. Ancak, son varlık barışı düzenlemelerinde vergi güvencesi dışında kambiyo, bankacılık ve gümrük mevzuatı açısından soruşturma ve kovuşturma yapmama güvencesi verilmedi. İnsanlar bu nedenle söz konusu uygulamalardan yararlanmadılar, yararlanmak isteyenler de son anda vazgeçti. Varlık barışı düzenlemesine, vergi güvencesi dışında kambiyo, bankacılık ve gümrük mevzuatı açısından soruşturma ve kovuşturma yapmama güvencesi eklenmeli. Bize göre, sadece haklarında terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu gerekçesiyle adli makamlar, genel kolluk kuvvetleri veya Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı tarafından yürütülen soruşturma ve kovuşturmalar kapsamında vergi incelemesi yapılması, terörün finansmanı suçu veya aklama suçu kapsamında inceleme ve araştırma yapılması talep edilenler kapsam dışı bırakılmalı.
 

Vergi tarhiyatlarından mahsup imkanı sağlanmalı

Varlık barışı düzenlemesinde, bildirilen varlıklar nedeniyle hiçbir surette vergi incelemesi ve tarhiyatı yapılmayacağı belirtiliyor. Verilen bu vergi güvencesi yeterli kabul edilmiyor. İş dünyasının beklentisi, bildirilen tutarların 5 yıllık zamanaşımı süresi içerisinde yapılacak vergi incelemelerinde bulunacak matrah ve vergi farklarından mahsup edilmesine imkan sağlanması.
 

İncelemesi devam edenlerin yararlanıp yararlanamayacağı açık değil!

Varlık barışı kapsamına giren bir konu hakkında vergi incelemesi devam ederken varlık barışından yararlanılıp yararlanılamayacağı hususu açık değil. Maliye, inceleme devam ederken, varlık barışından yararlanılamayacağı görüşünde. Ancak, bu görüş herhangi bir yasal düzenlemeye dayanmıyor, tamamen yorum. Yeni düzenlemede, bu hususunda mutlak suretle açıklığa kavuşturulmasında fayda var!
 

Yurtiçi varlık barışında mükellefiyet şartı kaldırılmalı!

Yurt dışı varlık barışından Türkiye’de vergi mükellefi olup olmadığına bakılmaksızın yerli ve yabancı gerçek ve tüzel kişilerin tamamı yararlanabiliyor. Buna karşılık, yurt içi varlık barışından sadece vergi mükellefi olan gerçek veya tüzel kişiler yararlanıyor. Bu durum ise, varlık barışı uygulamasının başarısını olumsuz yönde etkiliyor. Yapılacak değişiklikle, vergi mükellefi olmayanların da yurtiçi varlık barışından yararlanmaları sağlanmalı.

Dünya | Abdullah TOLU