Hane halkı işgücü araştırmasında esas alınan tanım dolayısıyla, umudunu yitirerek iş aramayı bırakma ve kurumsal olmayan işlerde düzensiz ve yetersiz süreli çalışmanın giderek yaygınlaşması bu durumdaki kişileri tanım dışına çıkardığı için, resmi veride işsizlik oranını kâğıt üzerinde düşük çıkarıyor. İşsiz sayılmayıp, “potansiyel işgücü” ve “eksik istihdam” kategorisinde yer verilen bu kişiler de dahil edildiğinde toplam işsiz sayısı 10 milyonu aşıyor, işsizlik oranı yüzde 26,5’e ulaşıyor.
4,3 milyon “umutsuz”
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK), yılın 3’üncü çeyreği (temmuz-eylül) itibarıyla açıkladığı hane halkı işgücü araştırmasına göre toplam işsiz sayısı son bir yılda 100 bin kişi azalarak 3 milyon 106 bine, işsizlik oranı da yüzde 9,2’den yüzde 8,7’ye geriledi. Ancak, resmi verideki işsiz sayısı, sadece anket haftasında öngörülen kriterlere göre aktif iş arama kanallarını kullanan işsizleri kapsıyor.
İşbaşı yapabilecek olup iş bulacağına inanmadığı için iş aramayan 2 milyon 171 bin, işbaşı yapabilecek olup ilgili dönemde arama kanallarını kullanmamış olan 1 milyon 921 bin ve iş arayan ancak hemen işbaşı yapacak durumda olmayan 171 bin olmak üzere toplam 4 milyon 263 bin kişi, açıklanan işsiz sayısının dışında yer aldı. Hane halkı işgücü araştırmasında, işgücü dışında sayılan bu kişiler, “potansiyel işgücü” olarak adlandırılıyor.
Söz konusu kişilerin sayısı geçen yılın aynı çeyreğine göre 849 bin kişilik artış gösterdi. Bu kapsamdakilerin 1 milyon 560’ını erkek, 2 milyon 702 binle asıl büyük bölümünü ise kadın işsizler oluşturdu. Umudunu yitirip iş aramayı bırakma eğiliminin kadınlarda çok daha yüksek olduğu dikkati çekti. Son bir yılda bu kapsamdaki erkek işsizlerin sayısı 270 bin, kadınların sayısı ise 578 bin kişi arttı.
3,3 milyon kişi “eksik istihdam”da
Anket haftasında çeşitli işlerde toplamda 40 saatten az çalışma olanağı bulabilmiş, düzenli çalışma ve gelir imkânı arayan kişilerin sayısı, 3 milyon 269 bin kişi ile resmi işsiz sayısının üzerinde gerçekleşti. “Zamana bağlı eksik istihdam” tanımına dahil edilen bu kişilerin sayısının son bir yılda 1 milyon 301 bin kişi arttığı belirlendi. Son bir yılda; bu durumdaki erkeklerin sayısı 812 bin kişi artarak 2 milyon 98 bine, kadınların sayısı da 489 bin kişi artarak 1 milyon 171 bine yükseldi.
Buna göre son bir yılda “potansiyel işgücü” ve “eksik istihdam” kategorisinde sayılan örtülü işsizler, toplamda 2 milyon 150 bin kişi artarak 7 milyon 532 bin kişiye ulaştı. Son bir yılda dar tanıma göre işsiz sayısı 100 bin kişi azalırken, bu kapsamdakilerin sayısındaki rekor artış, işsizlik olgusunun giderek örtülü hale geldiğini ortaya koydu.
Gerçek işsizlik yüzde 26,5
Açıklanan resmi işsiz sayısına, söz konusu örtülü işsizler de eklenince, geniş tanımda toplam işsiz sayısı bu yıl 3’üncü çeyrek itibarıyla 10 milyon 638 bin kişiye ulaştı. TÜİK’in “Âtıl işgücü” tanımında yer verdiği bu kişilerin, birçok ülkenin toplam nüfusunu geçen sayısı son bir yılda 2 milyon 50 bin kişi arttı. Resmi ve örtülü işsizler toplamında geçen yıl 3’üncü zeyrekte yüzde 22,4 olan işsizlik oranı, bu yıl aynı dönemde 4,1 puan yükselerek yüzde 26,5’e ulaştı. Erkeklerde 3,3 puan artarak yüzde 21’e çıkan bu oranın, kadınlarda 5,1 puanlık artışla yüzde 30,6’dan yüzde 35,7’ye yükseldiği dikkati çekti.
İşgücü toplamda kaç kişi?
“Eksik istihdam” kapsamındakiler işgücü içinde yer alırken, “potansiyel işgücü” olarak adlandırılan “umutsuzlar”, ev hanımları, öğrenciler, emekliler, çalışamaz halde olanlar vb. gibi “iş gücüne dahil olmayan nüfus” kapsamında sayılıyor. Bu nedenle toplam işgücü sayısı ve artışı da istatistiklere düşük yansıyor. Sayıları 4 milyonu aşan bu kesimle birlikte bu yıl 3’üncü çeyrek itibarıyla 40 milyonu aşan işgücü, bu kişiler dışarıda tutulduğu için resmi veride 35 milyon 840 binde kalıyor.
Bu nedenle son bir yılda toplam iş gücündeki artış 944 binde kalırken, istihdamdakilerin sayısı 1 milyon 44 binle bundan daha fazla artmış gözüküyor. Potansiyel işgücü olarak adlandırılanların sayısı da dahil edildiğinde ise toplam işgücünün son bir yılda 1 milyon 793 bin kişi artarak 40 milyon 143 bine ulaştığı görülüyor.
İşsizlerin “işsiz” sayılma kriterleri
İşgücü araştırmasının metodolojisine göre bir kişinin işsiz tanımına girebilmesi için başvurması gereken aktif iş arama kanalları ise şunlar:
-Doğrudan bir işverene başvurma
-Eşe, dosta ricada bulunma
-İŞKUR’a başvurma
-Özel istihdam ofislerine başvurma
-Gazete, dergi, internet aracılığıyla iş arama
-Gazeteye iş ilanı verme veya cevaplama
-Online CV paylaşma veya güncelleme
-Sözlü ya da yazılı iş sınavına/ mülakata girme
-Kendi işini kurmak için hazırlıklar yapma
Manşet işsizlik-gerçek işsizlik
TÜİK’in Hane Halkı İşgücü Araştırması, anket yöntemiyle gerçekleştiriliyor. Anketin referans dönemi içinde istihdamda olmayan kişilerden iş aramak için son dört hafta içinde aktif iş arama kanallarından en az birini kullanmış ve 2 hafta içinde işbaşı yapabilecek durumda olan çalışma çağındaki kişiler “işsiz” kabul ediliyor. Başka deyişle işsiz olduğu halde bu şartlara uymayanlar, örneğin iş arama kanallarını ilgili dönemde kullanmamış olanlar, iş olsa işbaşı yapmaya hazır olduğu halde umudunu yitirip iş aramayı bırakmış veya ertelemiş işsizler, sayıya dahil edilmiyor.
Sadece belli kriterlere uyan işsizler işsiz sayısına dahil edilerek ,manşet işsizlik oranı hesaplanıyor. İş bulma umudunu yitirip aramayı bırakanlar ve kurumsal işlerden çıkarıldığı için geçici, düzensiz, yetersiz süreli işlerle yetinmek zorunda kalan kişilerin sayısı arttıkça örtülü işsizlik büyürken, manşet işsizlik oranı geriliyor. Buzdağının sadece ucunu gösteren dar tanım, ülkedeki işsizlik olgusunun gerçek boyutunu yansıtmaktan uzak bulunuyor.
