Bütün okurlarımızın bildiği gibi 21. Yüzyıldayız. Bir zamanlar kocaman olan dünya Yavuz Sultan Selim’in dediği gibi küçük bir hale geldi. 150 yıl önce Jules Verne’nin 80 günde devrialem kitabı, olması imkansız bir konuyu dile getirdiği için satış rekorları kırıyor ve kült bir eser haline geliyordu. Bugün artık 12 saatte savaş uçakları ile, birkaç saatte roketler veya uydular ile ve 48 saatte yolcu uçakları ile dünyanın çevresini dolaşmak mümkün, olanaklı hale geldi.
Globalleşen ve küçülen dünyada da ülkeler, özellikle ekonomik konularda, vergisel konularda ve kara paranın takibi konusunda anlaşmalar yapmaya başladı. Bu anlaşmaların taraflarından biri de ülkemiz yani Türkiye Cumhuriyeti’dir.
Ülkelerin birbiri ile ilişkisinde, vergilendirme öne çıkan bir konudur. Bir ülke diğer ülkeye ihracat yaparken, Katma Değer Vergisi, Özel Tüketim Vergisi gibi bir takım vergileri almamaktadır. Bir ülkenin şirketi veya vatandaşı bir başka ülkede iş yaparsa, burada ödediği vergiler kendi ülkesindeki vergilerden düşülmekte veya bu konuda bir takım düzenlemeler yapılmaktadır.
Ülkeler, vergisel konularda ortak hükümlere varabilmek, vatandaşlarının gerek kendi ülkelerinde ve gerekse dış ülkelerdeki kazançlarından ödedikleri veya ödeyecekleri vergilerin belirli kurallara tabi olmasını, bu kuralların dünyanın her ülkesinde aynı olmasını ve fertlerin bu kuralları bilerek yabancı ülkelerde de ne kadar ve nasıl vergi ödeyeceklerini, ödedikleri vergileri nasıl mahsup edeceklerini bir takım esaslara bağlamışlardır. Bu esasları diğer ülkelerle yaptıkları anlaşmalarla, yani ÇİFTE VERGİLENDİRMEYİ ÖNLEME ANLAŞMALARI ile düzenlemişlerdir.
Ülkemizin, anlaşma yaptığı diğer ülkelerin vatandaşı olan ve o ülkede oturan, ikametgahı olan gerçek veya tüzel kişilerin Türkiye’de yaptıkları serbest meslek faaliyetleri veya benzer nitelikteki diğer faaliyetlerden elde ettikleri gelirlerin nasıl vergilendirileceği, aynı şekilde Türk vatandaşları ve şirketlerinin anlaşmaya taraf diğer ülkelerde nasıl vergilendirileceği bu anlaşmaların konusudur.
HANGİ ÜLKELERLE ANLAŞMA YAPILMIŞTIR?
Avusturya, Norveç, Güney Kore, Ürdün, Federal Almanya, Tunus, Romanya, Pakistan, B.Britanya ve K. İrlanda (İngiltere), Hollanda, Finlandiya, Belçika, Kuzey Kıbrıs, Fransa, Suudi Arabistan, İsveç, İtalya, Danimarka, Japonya, Macaristan, Birleşik Arap Emirlikleri, Arnavutluk, Kazakistan, Makedonya, Polonya, Cezayir, Malezya, Mısır, Bulgaristan, Moğolistan, Çin Halk Cumhuriyeti, Hindistan, Azerbeycan, Türkmenistan, Özbekistan, Amerika, Ukrayna, İsrail, Beyaz Rusya, Endonezya, Rusya Federasyonu, Slovak Cumhuriyeti, Kuveyt, Hırvatistan, Moldova, Litvanya, Singapur, Kırgızistan, Tacikistan, Çek Cumhuriyeti, İran, Bangladeş, Slovenya, Sudan, Letonya, İspanya, Yunanistan, Tayland,
Estonya, Suriye, Lüksemburg, Fas, Lübnan,.Güney Afrika Cumhuriyeti, Katar, Bosna-Hersek, Portekiz, Etiyopya, Karadağ, Bahreyn, Avusturya, Gürcistan9, Yemen, Umman, İrlanda, Filipinler, Kanada, Yeni Zelanda, İsviçre, Brezilya, Finlandiya, Malta, Bermuda, Avustralya, Jersey, Singapur, Malezya, Meksika, Kosova, Belçika, A.B.D.
Liste yapılan anlaşmaların tarihleri esas alınarak hazırlanmıştır. Bazı ülkelerle ikinci defa veya ek anlaşmalar yapılmış, bazıları ile ise sadece vergi konularında bilgi değişimi anlaşması yapılmıştır.
ÇİFTE VERGİLENDİRMEYİ ÖNLEME ANLAŞMANIN ANA KONULARI:
- Kişilere ilişkin kapsam
- Kavranan vergiler ( anlaşma konusu vergiler)
- Genel Tanımlar
- Mali İkametgah (Mali açıdan işyeri adresi)
- İşyeri tanımı
- Gayrimenkullerden elde edilen gelir
- Ticari Kazançlar
- Gemicilik, hava ve kara taşımacılığı
- Bağımlı teşebbüsler
- Temettüler (Kar payları)
- Faiz
- Gayrimaddi hak bedelleri
- Sermaye değer artışı kazançları
- Serbest Meslek faaliyeti
- Bağımlı Faaliyetler
- Müdürlere yapılan ödemeler
- Artist ve sporcular
- Emekli Maaşları
- Kamu Görevleri
- Öğretmen ve Öğrenciler
- Diğer gelirlher
- Servet
- Mukim olunan yani vatandaşı olunan devletle çifte vergilendirmenin önlenmesi
- Ayrım yapılmaması
- Karşılıklı anlaşma usulü
- Bilgi Değişimi
- Diplomatik ve konsolosluk imtiyazları
- Yürürlüğe girme, yürürlükten kalkma
- Vergi iadeleri
Gibi konular çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmalarında kapsamlı ve ciddi olarak incelenmiş ve kurallar getirilmiştir. Yabancıların ve Türk vatandaşlarının yurt dışında yapacakları işlerde yukarıda sayılan ülkelerle olan çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmalarını göz önüne almaları gerekir. Aksi takdirde hiç umulmayan cezalarla karşı karşıya kalabilirler.
Diğer yandan da, bu anlaşmaların getirdikleri bazı vergi avantajları da vardır. Bunların açıklanması da bir başka yazımız konusudur.
