Dünyada en çok zombi şirketin Türkiye’de olduğunu biliyor muydunuz?
“Zombi” kavramı ilk kez 1970’lerin sonunda literatüre girdi. Bu kavramın kökeni, bazı Afrika kabilelerinde yapılan “VOODOO” büyüsüne dayanıyor. Voodoo büyüsünde, ölülerin diriltilerek kontrol altına alınması amaçlanır. Ancak bu büyünün bilimsel bir geçerliliği yoktur. Zombi kavramını; “korku yaratmak amacıyla ölü bedenlerin yeniden canlandırılması” olarak tanımlayabiliriz. Sanat dünyasında etkili bir şekilde kullanılan bu kavram, ticaret hayatında da bazı şirketler için kullanılmakta ve olumlu çağrışımlar yaratmamaktadır.
Peki, nedir zombi şirket? Zombi şirketler; iflas etmiş veya ticaret yapma yeteneğinden yoksun olmalarına rağmen, destek ve zorlamalarla ayakta tutulmaya çalışılan şirketlerdir. Basit bir ifadeyle, borcunu borçla ödeyen veya faaliyetlerinden elde ettikleri gelirle yalnızca borçlarının faizini karşılayabilen şirketlerdir. 1991’de Japonya’da, başarısız şirketleri batırmak yerine desteklemek amacıyla “zombi şirket” kavramı ortaya çıkmıştır.
📊 IMF’in 16 Haziran 2023 tarihli raporuna göre; Türkiye, zombi şirket sayısında dünya sıralamasında birinci sırada yer alıyor. İkinci sırada Endonezya, üçüncü sırada ise Romanya var. Türkiye’de zombi şirket sayısının bu kadar yüksek olması, sermaye birikiminin yeterli seviyeye ulaşmadığının ve ticaret hayatımızın büyük riskler içerdiğinin bir göstergesidir. Bu şirketler, büyümek için gerekli sermayeden yoksundur ve iflas riski yüksektir, bu da ülkemizdeki ticaret hayatının güvenilmez görünmesine neden olmaktadır.
IMF’in “zombi şirket” tanımı ve ölçümü kendi kriterlerine dayanmaktadır. Ülkemizde ticaret hayatını olumsuz etkileyecek sayıda zombi şirketin var olduğu gerçeğini kabul etmek zorundayız. Son yıllarda yüksek enflasyon ve kur artışları, şirketlerin özkaynaklarının negatif görünmesine neden olmuş ve bu durum bazı bankalar tarafından desteklenerek kredilerin yeniden yapılandırılması veya faizlerin tahsili yoluyla yüzdürülmeye çalışılmaktadır. Devlet de bu şirketleri destekleyici birçok düzenleme ile bu sürece katkıda bulunuyor.
📌 Türk Ticaret Kanunu’nun 376’ncı maddesi “Teknik İflas”ı tanımlar. Yüksek kredi faizleri ve yüksek kur, birçok işletmeyi teknik iflas (zombi şirket) konumuna getirmiştir. Bu duruma karşı, TTK 376’nın uygulamasına ilişkin olarak, geçici bir madde ile kur farkı zararlarının dikkate alınmayabileceği belirtilmiş ve bu hükmün süresi 01.01.2025’e kadar uzatılmıştır. Ancak, ekonomik dengeler sağlanana kadar bu sürenin daha da uzatılması bekleniyor.
Görülüyor ki “zombi şirket”ler hem ülkemizin hem dünyanın sorunu. IMF’in Türkiye’yi zombi şirket sayısında dünyada birinci sırada göstermesi iyi bir görünüm değilken, kanun koyucunun bu şirketlerin faaliyetlerine destek vermesi de tartışılması gereken bir konudur. Elbette ki, kanun koyucu bu destekten bir şeyler beklemekte ve bu şirketlere bir şans tanımak istemektedir. Ancak asıl soru şu: Bu şirketlerin zombi olarak faaliyetlerine devam etmesi mi daha doğru, yoksa iflas etmeleri mi?
Karar sizlerin!
