Spor kulüpleri mevcut yasalara göre dernek şeklinde kurulmakta, yasal değerlendirmelerde dernek olarak işlem görmektedirler.
Spor kulüpleri aynı zamanda dernek olduklarından Dernekler Kanununa ve bu kanuna bağlı yayımlanan yönetmelik ve tebliğlere tabidirler.
Spor kulüpleri, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü ile özerk Spor Federasyonuna tescil edilmiş spor kulüplerinin sadece idman ve spor faaliyetlerini göstermesi kaydı ile kurumlar vergisinden muaftır.
Fakat gerek bağlı iktisadi işletmeleri sebebiyle gerekse vergiye tabi bazı eylemleri nedeni ile Kurumlar Vergisi Kanunu, Gelir Vergisi Kanunu, Katma Değer Vergisi Kanununu, Vergi Usul Kanunu ve bu kanunlara bağlı olarak yayımlanan genel tebliğlerde yer alan düzenlemelere tabidirler.
Dernek; gerçek veya tüzel en az yedi kişinin kazanç paylaşma dışında, belirli ve ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere, bilgi ve çalışmalarını sürekli olarak birleştirmek gayesiyle oluşturdukları, tüzel kişiliğe sahip kişi topluluğu olmakla birlikte, ahlaka ve kanuna aykırı bir amaçla dernek kurulması yasaklanmıştır. Bu anlamda sayısal olarak en az yedi kişinin bir araya gelmesi gereken bu kurumda, kişilerin fiil ehliyetine sahip olmaları gerekmektedir. Dernekler, kuruluş bildirimini, dernek tüzüğünü ve gerekli belgeleri yerleşim yerinin bulunduğu yerin en büyük mülki amirine verdikleri anda tüzel kişilik kazanırlar. Dernekler özel hukuk tüzel kişisi olup, Türk Medeni Kanununun 48. maddesinde belirtilen tüm hak ve yetkilere sahiptir. Derneklerde üyelik vardır. Dernekler kişi topluluklarıdır.
Dernekler yıl sonu itibari ile faaliyetlerini, gelir ve gider işlemlerinin sonuçlarını düzenleyecekleri beyanname ile her yıl nisan ayı sonuna kadar mülki idari amirliğe vermekle yükümlüdür.
İDMAN VE SPOR FAALİYETLERİ NELERDİR?
Transfer ve bonservis gelirleri, saha reklam gelirleri, maç bileti satışları, sporcuların formalarına aldıkları reklamlar, maç yayın hakkının satılması faaliyetleri gibi faaliyetleri muafiyet kapsamında değerlendirilecektir. Ancak, kulübün söz konusu idman ve spor faaliyetlerinin yanı sıra forma, ayakkabı ve diğer malzeme satışı, otopark, benzin istasyonu, restoran, otel, büfe ve plaj işletmeciliği yapması durumunda, idman ve spor faaliyetleri dışındaki faaliyetler ayrı bir iktisadi işletme olarak kurumlar vergisine tabi tutulacaktır.
Kulüplerin KDV Mükellefiyetleri:
3065 sayılı yasanın 1/3-g maddesine göre, spor kulüplerinin KDV kapsamına giren teslim ve hizmetleri aşağıda sayılmıştır:
-Maç hasılatları,
-Spor toto-loto ve loto gol isim hakkı gelirleri,
-Spor malzemesi ve hediyelik eşya satışı,
-Yayın hakkı gelirleri,
-Reklam gelirleri,
-Diğer gelirler,
Futbolcu transferleri ile kiralamaları karşılığı kulüplerce elde edilen bedeller katma değer vergisi yasasının 1/3-g maddesi kapsamında sayılmayacağından verginin konusuna girmemektedir.
Fakat A.Ş. halini almış spor kulüplerinin doğal olarak kurumlar vergisi mükellefi olmaları (ticari kazanç sahibi olmaları) sebebiyle her türlü faaliyetleri katma değer vergisine tabidir”
İndirim Hakkı:
Spor kulüpleri vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden, sadece vergiye tabi işlemler için yüklenilen katma değer vergilerini indirebilirler. Dolayısıyla vergiye tabi olmayan işlemleri nedeniyle ödenen katma değer vergilerinin indirim konusu yapılması söz konusu olmayıp, bu vergilerin gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınması gerekmektedir.
Gelir Vergisi Karşısındaki Durumları:
Spor kulüpleri kurum niteliğinde olduklarından gelir vergisi mükellefi değildirler. Fakat kira, temettü ve faiz gelirleri vb. üzerinden Gelir Vergisi Kanunun 94.maddesine ve 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunun 15.maddesine göre bu gelirleri onlara ödeyenler tarafından stopaj yoluyla vergi kesintisi yapılır.
Gelir Vergisi Kanunun 94.maddesi ve 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunun 15.maddesi gereği, gelir vergisi kesintisi yapması gerekenler arasında dernekler (spor kulüpleri) de sayılmışlardır. Bu kapsamda spor kulüpleri aşağıda sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifte yapmaya mecburdurlar:
Hizmet erbabına ödenen ücretler,
Burada ücretin içine yönetici, futbolcu, antrenör, masör, sağlık görevlisi vb. kulüp tarafından ücret niteliğinde yapılan her türlü ödeme (transfer ücreti, maaş, prim vb.) girmektedir. Ücret ve ücret sayılan haller şeklinde yapılan her türlü ödeme durumunda gelir vergisi kesintisi yapılması gerekmektedir.
“31.12.2019 tarihine kadar sporculara yapılan ücret ve ücret sayılan ödemelerden aşağıdaki oranlarda gelir vergisi kesintisi yapılır.
a) Lig usulüne tabi spor dallarında;
1) En üst ligdekiler için % 15,
2) En üst altı ligdekiler için % 10,
3) Diğer liglerdekiler için % 5,
b) Lig usulüne tabi olmayan spor dallarındaki sporculara yapılan ödemeler ile milli sporculara uluslararası müsabakalara katılmaları karşılığında yapılan ödemelerden % 5.
Bu ödemeler üzerinden 94'üncü madde kapsamında ayrıca kesinti yapılmaz. Bu gelirler için yıllık beyanname verilmez, diğer gelirler dolayısıyla beyanname verilmesi halinde de bu gelirler beyannameye dâhil edilmez.
Yıl içinde elde edilen brüt gelirlerin en az (2/3)’ünün resmi senette yazılı spor kulübü amaçlarına harcanması gerekmektedir.
Yıl içinde elde edilen brüt gelirlerden yönetim ve idame giderleri ile ihtiyata ve spor kulübü malvarlığını artırıcı yatırımlara harcanabilecek tutar brüt gelirlerin (1/3)’ü kadar olmalıdır.
SPOR KULÜPLERİ TEK DÜZEN HESAP PLANI
Bu hesap planının genel hesap planından ayrılan yönleri aşağıda gösterilmiştir.
Spor Kulüpleri Tek Düzen Hesap Planı
13- Diğer Alacaklar
131- Kuruculardan Alacaklar
133- İktisadi İşletmelerden Alacaklar
134- Üyelerden Alacaklar
23- Diğer Alacaklar
231- Kuruculardan Alacaklar
233- İktisadi İşletmelerden Alacaklar
234- Üyelerden Alacaklar
24- Mali Duran Varlıklar
245- İktisadi İşletmeler
246- İktisadi İşletmeler Sermaye Taahhüdü (-)
247- İktisadi İşletmeler Sermaye Değer Düşüklüğü Karşılığı (-)
33- Diğer Borçlar
331- Kuruculara Borçlar
333- İktisadi İşletmelere Borçlar
334- Üyelere Borçlar
43- Diğer Borçlar
431- Kuruculara Borçlar
433- İktisadi İşletmelere Borçlar
434- Üyelere Borçlar
GELİR GİDER TABLOSU
60- Brüt Satışlar
603- Bağış ve Yardımlar
604- Prim ve Aidatlar
63- Faaliyet Giderleri
633- Amacına Yönelik Giderler
64- Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlar
648- İktisadi İşletme Gelirleri
Transfer Ücretlerinin Aktifleştirilmesi
Tekdüzen Muhasebe Sistemi bir bedel karşılığında elde edilen ve bir yıldan daha uzun bir süre işletme yararına kullanılabilecek lisans haklarını maddi olmayan duran varlıklar içerisinde 260 Haklar Hesabı altında muhasebeleştirmeyi öngörmektedir.
ÖZELLİK ARZEDEN ÖRNEK YEVMİYE MADDELERİ
………………………………………/…………………………………………………
260 HAKLAR 5.000.000,00
X Futbolcu 3.000.000,00
Y Futbolcu 2.000.000,00
191 İNDİRİLEBİLİR KDV 900.000,00
336 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR 5.900.0000,00
336.01 AB Kulübü: 3.540.000,00
336.02 CD Kulübü: 2.360.000,00
………………………………………/…………………………………………………
5 yıl süreli X Futbolcu için 3.000,000,00 lira Y Futbolcu için
2.000.000,00 lira bonservis ücreti ödenmesi işlemi
………………………………………………………………/…………………………………………………………………………………….
X futbolcusu için 200.000,00 lira Y Futbolcu için 100.000,00 lira sözleşme süresince menajerlik ücreti ödeyeceğimizi varsayıyoruz.
…………………………………………../………………………………………………..
260 HAKLAR 300.000,00
X Futbolcu 200.000,00
Y Futbolcu 100.000,00
191 İNDİRİLEBİLİR KDV 54.000,00
336 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR 354.000,00
336.01 AB Kulubü 236.000,00
336.02 CD Kulübü 118.000,00
X ve Y futbolcunun 5 yıllık menejerlik ucreti
…………………………………………………………………../………………………………………………………………………..
……………………………………………../…………………………………………………………
770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 1.060.000,00
268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 1.060.000,00
X Futbolcu:640.000,00
Y Futbolcu:420.000,00
3200.000/5= 640.000,00
2100.000/5= 420.000,00
Amortisman ayrılması
………………………………………………../…………………………………………………………………………………………………
654 KARŞILIK GİDERLERİ 300.000,00
260 HAKLAR 300.000,00
Y Futbolcu ciddi bir şekilde sakatlanmış ve bu nedenle
300.000,00 lira karşılık ayrılmıştır.
………………………………………………………../…………………………………………………………………………………………….
120 ALACAKLAR 1.870.000,00
KL Kulübü: 1.870.000,00
268 540.000,00
X futbolcu
1.060.000,00
689
X Futbolcunun satışından zarar
260 HAKLAR 3.200.000,00
391 270.000,00
X futbolcunun 1.500.000,00 liraya satılması
………………………………………../……………………………………………….
100 KASA 15.000,00
100.01 Merkez Kasası
102 BANKALAR 11.400,00
102.01 A Bankası Vadesiz Ticari Mevduat
600 YURT İÇİ SATIŞLAR 26.400,00
600.01 Üye Giriş Aidatı:2.400,00
600.02 Yıllık Üye Aidatı:24.000,00
……………………………………………./…………………………………………….
181 GEL R TAHAKKUKLARI 600.000,00
181.01 Gelir Tahakkukları: 600.000,00
100 KASA 200.000,00
100.01 Merkez Kasası 100.000,00
600 YURT İÇİ SATIŞLAR 800.000,00
600.04 Sponsorluk Geliri:800.000,00
Kulübün sponsorluk anlaşması yapması
………………………………………………../
100 KASA 3.400,000,00
100.01 Merkez Kasası
600 YURT İÇİ SATIŞLAR 3.400.000,00
600.05 Kombine Bilet Satışları
Kulübe ait kombine biletlerin satılması
…………………………………………………./
100 KASA 500.000,00
100.01 Merkez Kasası
600 YURT İÇİ SATIŞLAR
600.06 İsim Hakkı Gelirleri 500.000,00
Kulübün isim hakkı geliri elde etmesi
…………………………………………………………./
100 KASA 200.000,00
100.01 Merkez Kasası
649 D ĞER OL. GEL. VE KARLAR
649.02 UEFA Gelirleri 200.000,00
Kulübün UEFA müsabakası sonucu galibiyet primi elde etmesi … ……………………………………………………………………/
659 D ĞER OLAĞAN G DER VE 150.000,00
ZARARLAR
659.01 Galibiyet Primi Giderleri
102 BANKALAR 150.000,00
102.01 İş Bankası 50.000,00
Kulübün sporculara galibiyet primi dağıtması
…………………………………………………………/
102 BANKALAR 370.000,00
102.01.A Bankası Vadesiz Ticari Mevduat H.
602 DİĞER GEL RLER 370.000,00
602.01 Bağışlar
Kulübe bağışta bulunulması
…………………………………………………………………………………/
689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR 100.000,00
689.01 Ceza ve Tazminat Giderleri
102 BANKA 100.000,00
102.01 İş bankası 100.000,00
Kulübe federasyon tarafından ceza kesilmesi;
……………………………………………./
100 KASA 40.000,00
100.01 Merkez Kasası
679 DİĞER OLAĞAN DIŞI GELİR VE KARLAR 40.000,00
Kulüp tarafından futbolcuya kesilen cezanın tazmin edilmesi
………………………………………………………/
102 BANKALAR 420.000,00
102.01. A Bankası Vadesiz
Ticari Mevduat H
600 YURT İÇİ SATIŞLAR 420.000,00
600.03 Maç Yayın Hakkından
Havuz Gelirleri
Kulübün yayın haklarından havuz geliri elde etmesi
………………………………………………………………/
260 HAKLAR 350.000,00
260.03 Altyapı Futbolcusunun Bonservisi
336 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR 350.000,00
336.10 Futbolcuya borçlar
Alt yapıdan yetişen futbolcunun A kadroya alınarak aktifleştirilmesi
………………………………………………………../
181 GEL R TAHAKKUKLARI 50.000,00
181.01 Futbolcu Kiralama Geliri
281 GEL R TAHAKKUKLARI 550.000,00
281.01 Futbolcu Kiralama Geliri
600 YURTİÇİ SATIŞLAR 600.000,00
600.11 Futbolcu Kiralama Geliri
Kulübün aktifine kayıtlı bir futbolcunun kiraya vermesi
……………………………………………………./
Amatörlük ve Profesyonellik
Türk sporu, amatörlük-profesyonellik temel ayrımı üzerine kurulmuştur. Amatörlükten söz edebilmek için, sporcunun yaptığı spor dalını meslek olarak seçmemiş olması ve sporun devamlı gelir elde etmek amacıyla yapılmaması gerekir. Profesyonellik ise sporcunun maddi bir kazanç sağlamak amacıyla belli bir organizasyona bağlı olarak spor yapmasıdır. Profesyonel sporcu, kazanç elde etmek, yaşamını sürdürmek için sporu bir meslek olarak yapmaktadır. Ancak günümüzde amatörlük vasıflarına sahip sporculara rastlamak oldukça zordur. Sadece sağlık ve fiziksel amaçlarla yapılan spor, daha doğru bir ifadeyle herkes için spor bir kenara bırakılacak olursa, özellikle yarışma ve seyir sporlarında kabiliyet ve performansı belli bir noktaya ulaşmış sporcuların, bu yeteneklerini maddi bir karşılık sağlamak suretiyle sergiledikleri görülmektedir.
Profesyonel takımı bulunan kulüplerle, profesyonel futbolcu istihdam eden kulüpler, profesyonel futbolcularını Sosyal Güvenlik Kurumuna kaydettirmek zorundadırlar. Bu futbolculara lisans verilebilmesi için, bu kaydın yapılacağına dair noter tasdikli taahhütnamenin Futbol Federasyonuna ibrazı gereklidir.
…………………………………………………………/ ……………………………………
YMM/BD HASAN SANCAK
KAYNAK:
1- 5253 SAYILI DERNEKLER YASASI
2- 08.07.2005 TARİHLİ VE 25879 SAYILI RESMİ GAZETEDE
YAYINLANAN GENÇLİK VE SPOR KULÜPLERİ YÖNETMELİĞİ
