Yazımın başlığı biraz ürkütücü gelmiş olabilir. Bugün sizlere, bir yandan ölüm olayı ile vuku bulan mal intikallerini bir yandan da ivazsız mal intikallerini konu alan ve 1926 yılından beri Türkiye'de uygulanan veraset ve intikal vergisi ile ilgili bir özet yapmaya çalışacağım.
Ülkemizde vergi gelirleri içindeki payı bindelik rakamlarla ifade edilen veraset ve intikal vergisinin kaldırılması amacıyla 2008 yılında bir tasarı hazırlanmış, ancak bu tasarı kanunlaşamamıştır. Veraset ve intikal vergisinin kaldırılması, Anayasa'nın 73'üncü maddesinin “mali güce göre vergilendirilme” ve “vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı maliye politikasının sosyal amacıdır” şeklinde ortaya çıkan anayasal vergileme ilkelerine aykırılık teşkil edilecektir.
Veraset ve intikal vergisi beyannamesi periyodik verilen bir beyanname olmadığı, mirasçı olunması ya da bağış yapılan kişi olunması durumunda konu gündeme geldiği için az bilinir.
MÜKELLEF KİMDİR?
Veraset ve intikal vergisinin mükellefi, veraset yoluyla veya ivazsız
(karşılıksız) bir suretle kendisine mal intikal eden gerçek ve tüzel kişilerdir.
Veraset ve intikal vergisinde;
– Türkiye sınırları içinde bulunan malların,
– T.C. uyruğundaki kişilere ait malların, veraset yoluyla veya her ne şekilde olursa olsun ivazsız (hibe yoluyla veya karşılıksız) suretle bir kişiden diğer kişiye intikali veraset ve intikal vergisine tabi olup bu intikaller nedeniyle beyanname verilir.
Türkiye Cumhuriyeti uyruğunda bulunan kişiler, yurtdışında veraset yoluyla veya hibe yahut karşılıksız herhangi bir tarzda mal edinmeleri halinde de beyanname vermek zorundadırlar.
İSTİSNA TUTARLARI
Veraset ve intikal vergisinde istisnalar;
– Veraset yoluyla intikal eden ev eşyası ile murise ait kişisel eşyalar ve aile hatırası olarak korunan tablo, kılıç, madalya gibi eşyalar,
– Veraset yoluyla intikal eden malların, evlatlıklar da dahil olmak üzere çocuklar ve eşten her birine düşen miras paylarının 2021 yılı için 334.534 TL'si, eşin tek başına mirasçı olması halinde ise kendisine isabet eden miras payının 2021 yılı için 669.479 TL'si,
– Örf ve adete göre verilmesi gelenek olmuş hediye, cihaz, yüz görümlüğü ve drahomalar (gayrimenkuller hariç),
– Bütün sadakalar.
Beyanname, tarife, ödeme..
– Ölüm Türkiye'de meydana gelmiş ise;
– Mükellefler Türkiye'de bulunuyorsa ölüm tarihini takip eden 4 ay içinde,
– Mükellefler yabancı bir memlekette bulunuyorsa ölüm tarihini takip eden 6 ay içinde,
– Ölüm yabancı bir memlekette meydana gelmiş ise;
– Mükellefler Türkiye'de bulunuyorsa ölüm tarihini takip eden 6 ay içinde,
– Mükellefler ölenin bulunduğu memlekette bulunuyorsa ölüm tarihini takip eden 4 ay içinde,
– Mükellefler ölenin bulunduğu memleketin dışında başka bir yabancı memlekette bulunuyorsa ölüm tarihini takip eden 8 ay içinde,
– Gaiplik halinde gaiplik kararının ölüm siciline işlendiği tarihi takip eden 1 ay içinde, verilir.
Mirasçılar, Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu'nun 16'ncı maddesinde yer alan ve matrahları her yıl yeniden değerleme oranına göre yeniden belirlenen tarifeye göre vergilerini hesaplarlar. Vergi oranı matraha göre yüzde 1'den başlar, yüzde 10 üst sınırdır.
Veraset ve intikal vergisi; tahakkukundan itibaren üç yılda ve her yıl mayıs ve kasım aylarında olmak üzere toplam altı eşit taksitte ödenir.
Miras anlaşmazlıkları şirketleri yok ediyor!
Ülkemizde miras deyip geçmemek gerekiyor. Gazetelerin üçüncü sayfaları miras anlaşmazlığı nedeniyle işlenen cinayetler, tasfiye edilen 70-80 yıllık şirket haberleriyle dolu. Bir varlık almak isteyenlere daha ucuza almak için mirasçıların sattığı varlıklar önerilir.
Mirasçıların mirastan alacakları paylar medeni kanun ile belirlenmiş olmasına rağmen; en küçük rakamdan milyar dolara uzananda bile ciddi anlaşmazlıklar 30 yılı bulan davalar ortaya çıkıyor. Bu konular psikolog ve sosyologlar tarafından özel incelenmesi gereken konular olmakla birlikte, her durumda kazanan avukatlar oluyor.
Tarım arazilerinin çok çocukluluk nedeniyle sürekli bölünmesi, ülkeye değer katan şirketlerin miras anlaşmazlıkları nedeniyle tasfiye sürecine girmemesi için “Aile Anayasası” hazırlamakta fayda var. Miras bırakacak olanların sağlıklarında paylaşımı yapmaları da pratik bir çözüm olabilir.
Sözcü | Nedim TÜRKMEN
