Çalışma hayatında aralık ayının en önemli gündemi asgari ücret zammı olacak. Mevcut asgari ücret brüt 20 bin 2 lira, net ise 17 bin 2 lira. Aralık ayının ilk haftasında Asgari Ücret Tespit Komisyonu göreve çağrılacak ve 2025 yılı için asgari ücret maratonu başlayacak. Asgari ücrette ciddi bir artış beklentisi söz konusu. Konfederasyonlar geçtiğimiz hafta Meclis'te grubu bulunan bütün siyasi partilerle görüşerek hem 'Vergide Adalet' taleplerini ilettiler hem de asgari ücretle ilgili kulislere başladılar. Bugün asgari ücret maratonunu 10 soruyla özetlemeye çalışacağım.
ZAMMA KİM KARAR VERİYOR?
Asgari ücret, Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından belirleniyor. Komisyonu ise göreve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı çağırıyor. Dolayısıyla öncelikle komisyonun göreve çağrılması gerekiyor. Bu çağrı önümüzdeki hafta yapılırsa, aralık ayının ilk haftasında komisyon çalışmalara başlayabilir.
KOMİSYON KİMLERDEN OLUŞUYOR?
Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nun 15 üyesi bulunuyor. 15 üyenin; 5'i en çok üyeye sahip işçi kuruluşunun yani Türk-İş'in temsilcileri, 5'i en çok üyeye sahip işveren kuruluşunun yani TİSK'in temsilcileri, 5'i ise Çalışma Genel Müdürü, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürü, TÜİK temsilcisi, Hazine ve Maliye Bakanlığı temsilcisi ve Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı temsilcisi olmak üzere bürokratlar.
TARAFLAR ZAM KONUSUNDA NE DİYOR?
Asgari ücret konusunda işçi ve işveren tarafı henüz tavrını belli etmedi. Türk-İş Genel Başkanı Ergün Atalay, asgari ücret ile ilgili uluslararası kuruluşların bile oran zikretmesinden rahatsız olduklarını belirtti. Ayrıca temmuz ayında asgari ücrette artış olmamasına rağmen enflasyonun hız kesmemesinin asgari ücretin doğrudan enflasyonla ilişkisinin olmadığını gösterdiğini de ifade etti. TİSK Genel Başkanı Özgür Burak Akkol ise yakın zamanda bu konuda görüş bildirmedi. Ancak işveren tarafı, denge ve asgari ücret desteğinin devamı konusunda tavır koyacaktır. Şu an için taraflar ilk toplantıyı bekliyor. İlk toplantıdan sonra işçi ve işveren tarafının ev sahipliğinde gerçekleştirilecek toplantılarda, tarafların tavırlarını daha net ortaya koymaları söz konusu olacaktır.
KOMİSYON NASIL RAKAM BELİRLİYOR?
Asgari ücret tespit komisyonu, çoğunluk esasına göre karar alıyor. Yani 15 üyenin 8'inin belirleyeceği rakam geçerli oluyor. Dolayısıyla işveren ve bürokratların ya da işçi ve bürokratların bir rakam üzerinde anlaşması yeterli. Üç taraftan ikisinin rakamda uzlaşması asgari ücretin belirlenmesi için yeterli oluyor. Bu nedenle de Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nun işleyişine ilişkin önemli eleştiriler söz konusu.
ZAM NE ZAMAN HAYATA GEÇECEK?
Asgari Ücret Tespit Komisyonu asgari ücreti, gerçekleştireceği toplantılar sonrasında belirleyecek. Rakamın 1 Ocak 2025 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmesi söz konusu olacak. Dolayısıyla komisyon toplantıları sonrasında belirlenecek rakam, 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren geçerli olacak.
İŞÇİ TARAFI KABUL ETMEZSE NE OLUR?
Bu yıl asgari ücretteki artış oranı konusunda ciddi beklenti var. Yüzde 40'a varan artış yapılması yönünde talepler söz konusu. Bu nedenle işçi tarafının yüzde 40'ın altında bir rakama imza atması mümkün olmayabilir. Dolayısıyla asgari ücret artışı konusunda yüzde 40'a çıkılmazsa işçi tarafının imza atmadığı bir rakam hayata geçebilir. Komisyonun çoğunluğunu işveren ve devlet tarafıyla sağlaması ve Türk-İş'in şerhiyle asgari ücretin belirlenmesi söz konusu olabilir.
YENİ ÜCRETLE DESTEK DE ARTAR MI?
Komisyonda tarafların en önemli konusu asgari ücret rakamı oluyor. Ancak işveren tarafı 2016 yılında beri uygulanan asgari ücret desteğiyle ilgili de komisyonda görüşmeler yürütüyor. Komisyonda asgari ücretle birlikte asgari ücret desteği rakamı da karara bağlanıyor. Ancak hayata geçmesi için Meclis'te düzenleme yapılması gerekiyor. Halihazırda 700 TL olan asgari ücret desteğinin asgari ücrette bir artış olması halinde artırılması, işveren cephesinin en önemli talebi olacaktır.
ASGARİ ARSA BORÇLANMA BEDELİ DE YÜKSELİR Mİ?
Çalışma hayatında asgari ücrete endeksli pek çok parametre var. Bunlardan en önemlisi de borçlanma bedeli. Şu an için 1 günlük doğum borçlanması bedeli en az 213.4 TL. Bir doğumunu borçlanmak isteyen kadın sigortalı 153.619 TL ödemek durumunda. Asgari ücrette gerçekleştirilecek artış borçlanma bedellerini de değiştirecek.
İŞSİZLİK MAAŞINI DA ARTIRACAK MI?
İşsizlik maaşı, son dört aydaki kazançların yüzde 40'ı olarak hesaplanıyor. İşsizlik maaşının tavanı da asgari ücretin yüzde 80'i. Bu tutarın üzerinde işsizlik maaşı ödenmiyor. Dolayısıyla asgari ücret artışı sonrası asgari ücretli bir işçinin işsiz kalması halinde alacağı işsizlik maaşı ocak ayından itibaren değil, mayıs ayından itibaren artacak. Mayıs ayında işsiz kalan bir asgari ücretli ocak-nisan dönemindeki brüt kazancı üzerinden hesaplanan ve Damga Vergisi kesilen işsizlik maaşını alabilecek. Diğer yandan ocak ayından itibaren bir kişiye ödenebilecek en yüksek işsizlik maaşı asgari ücretteki artışla birlikte yükselecek.
ÖZEL SEKTÖRDE ZAM ORANINI DA BELİRLER Mİ? BAĞ-KUR'LUNUN PRİMİ ETKİLENECEK Mİ?
4/B'li yani Bağ-Kur'lu esnafın ödeyeceği primin alt limiti asgari ücrete endeksli. Ocak itibarıyla esnafın aylık primi de asgari ücretteki artış oranında yükselecek. Diğer yandan asgari ücret artışı, yalnızca asgari ücretle çalışanları ilgilendirmiyor. Özel sektörde ocak zam oranı konusunda asgari ücret belirleyici olacak. Pek çok şirket zam oranını asgari ücretteki artış sonrası belirleyecek.
