Şartlı muafiyet sistemi; DİİB/dahilde işleme izni kapsamında ihraç edilecek eşyanın üretiminde kullanılan ve serbest dolaşımda bulunmayan hammadde, yardımcı madde, ambalaj ve işletme malzemesinin Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleşik firmalarca ithalatı sırasında doğan vergilerin teminata bağlanarak ve ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın ithal edilmesi ve üretim sonucunda elde edilen eşyanın ihraç edilmesini müteakip alınan teminatın iade edilmesidir.
Geri ödeme sistemi; DİİB/dahilde işleme izni kapsamın- da serbest dolaşıma giren hammadde, yardımcı madde, ambalaj ve işletme malzemesinden elde edilen işlem görmüş ürünün ihracı halinde, ithalat esnasında alınan verginin geri ödenmesidir. Bu kapsamda ithal edilen eşya için gümrük idaresince, ticaret politikası önlemleri uygulanmakta ve eşyanın ithali için öngörülen dış ticarette teknik düzenlemeler ve standardizasyon mevzuatı dahil diğer işlemlerin tamamlanması şartı aranmaktadır. DİR Rejiminin uygulamada en çok karşılaşılan terimlerini, aşağıdaki şekilde özetlemek mümkündür;
İşlem görmüş ürün, işleme faaliyetleri sonucunda elde edilen tüm ürünlerdir.
Asıl işlem görmüş ürün, dahilde işleme rejimi kapsamında elde edilmesi amaçlanan üründür.
İkincil işlem görmüş ürün, işleme faaliyeti sonrasında elde edilen asıl işlem görmüş ürün dışındaki üründür.
İşleme faaliyeti, eşyanın montajı, kurulması ve işçiliğe tabi tutulması, işlenmesi, yenilenmesi, düzenli hale getirilmesi, tamir edilmesi ile işleme sırasında tamamen veya kısmen tüketilse dahi işlem görmüş ürünün bünyesinde bulunmayan ancak, bu ürünün üretilmesini sağlayan veya kolaylaştıran önceden belirlenmiş bazı eşyanın kullanılmasıdır.
Fire, “İşleme faaliyetleri sırasında özellikle kuruma, buharlaşma, sızma veya gaz kaçağı şeklinde yitirilen ve imha olan kısım ile ekonomik değeri olmayan atıkları ifade etmektedir.” DİR kapsamında yurt içi alım uygulaması sadece Dahilde İşleme İzin Belgesi için geçerlidir. DİİB kapsamında ihracı taahhüt edilen işlem görmüş ürünün elde edilmesinde kullanılan hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul, değişmemiş eşya ve ambalaj malzemeleri, ithal edilebileceği gibi, yurt içinden de temin edilebilir. DİR Rejiminin, ürün bazında uygulamasına ilişkin detaylar; karar, tebliğler ve genelgeler aracılığı ile düzenlenmekte olup, bahse konu mevzuata Ticaret Bakanlığı’nın web sitesi aracılığı ile erişim sağlanabilmektedir.
Şartlı muafiyet sistemi kapsamında eşdeğer eşya kullanımı nedir?
Eşdeğer eşya, işlem görmüş ürünlerin imali için ithal eşyasının yerine kullanılan serbest dolaşımda bulunan eşyadır. Eşdeğer eşya, şartlı muafiyet sisteminde kullanılabilmektedir. Şartlı muafiyet sistemine bağlı dahilde işleme rejimi kapsamında ithal eşyasının ithalinden önce, eşdeğer eşyadan elde edilen işlem görmüş ürünün ihracatı mümkün bulunmaktadır. Bu uygulamaya, şartlı muafiyet sisteminde önceden ihracat denilmektedir. Önceden ihracat uygulaması durumunda, bu ihracata tekabül eden ithalat belge süresi sonuna kadar yapılabilmektedir. Bu kapsamda yapılacak ithalat esnasında, katma değer vergisi dahil tüm vergiler (4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu hükümleri saklı kalmak kaydıyla) teminata bağlanır ve ticaret politikası önlemleri uygulanmaz.
Geri Ödeme Sistemi kapsamında ödenen vergilerin geri alınması için yapılması gerekli işlemler nelerdir?
Geri ödeme sistemi kapsamında ihracı taahhüt edilen eşyanın ihracat taahhüdünün kapatılması sonrasında, belge/izin sahibi tarafından ithalat sırasında ödenen vergilerin iadesi için ilgili gümrük idaresine başvuruda bulunması gerekmektedir. Başvurunun, ihracat taahhüdünün kapatılmasını müteakip 3 ay içerisinde yapılması gerekmektedir. İşlem görmüş ürünün ve değişmemiş eşyanın, ihraç edildiğinin, daha sonra yeniden ihraç edilmek üzere transit rejimi, gümrük antrepo rejimi, geçici ithalat rejimi veya dahilde işleme rejimi şartlı muafiyet sistemine tabi tutulduğunun veya serbest bölgeye konulduğunun belgelendirilmesi durumunda ithalat vergilerinin geri verilmesi veya kaldırılmasının talep edilmesi mümkün bulunmaktadır.
Yurtiçi alım mümkün mü?
DIR yurt içi alım uygulaması sadece DİİB için geçerlidir. DİİB kapsamında ihracı taahhüt edilen işlem görmüş ürünün elde edilmesinde kullanılan hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul, değişmemiş eşya ve ambalaj malzemeleri, ithal edilebileceği gibi, yurt içinden de temin edilebilir. Bu uygulamada, yurt içinden eşya alımı KDV Tecil/Terkin Sistemi’ne İlişkin tebliğ kapsamında yapılır. Dahilde işleme izin belgesi kapsamındaki yurt içi alımın, belge süresi içerisinde gerçekleştirilmesi gerekir
. DİR kapsamında teminata ilişkin uygulamanın esasları nelerdir?
Şartlı muafiyet sistemi çerçevesinde yapılacak ithalattan doğan vergi, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunda belirtilen esaslar çerçevesinde teminata tabidir. Ancak, yurt içi alımlar için Ticaret Bakanlığı veya ilgili kuruluşlarca belirlenen tutar üzerinden teminat alınır. Teminat; para, bankalar tarafından verilen teminat mektupları, hazine tahvil ve bonoları, unsurlarından biri veya birkaçından oluşabilir.
EkoHaber | Cevdet AKÇAKOCA
