Vergiye Uyumlu Mükelleflere Müjde! Borçlarınız Daha Düşük Faizle, Kesinleşmiş Gecikme Zamları Yerine Hesaplanacak Yİ-ÜFE Tutarı İle 60 Aya Kadar Taksitlendirilebilecek.

Bilindiği üzere, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna 7020 sayılı Kanunla eklenen 48/A maddesi ile, vergisel yükümlülüklerini süresinde yerine getirmiş ancak öngörülmeyen nedenlerle son bir yıl içinde borçlarını ödeyememiş vergiye uyumlu mükelleflerin anılan Kanunun 48. Maddesinde düzenlenmiş olan tecil müessesesine göre daha uygun şartlarda borçlarını taksitlendirerek ödeyebilmelerine imkan sağlanmıştır.

Söz konusu 48/A maddesinde yer alan “Vergiye Uyumlu Mükelleflerin Borçlarının Tecili” uygulamasından her mükellefin yararlanması söz konusu değildir. Bu uygulamadan;

- Tecil başvurusunda bulunulduğu tarih itibariyle en az 3 yıl süreyle gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olan,

- Tecil başvuru tarihinden geriye doğru 3 yıl içerisinde vergi kanunlarına göre vergi dairelerine verilmesi gereken tüm vergi beyannamelerini süresinde vermiş,

- Kapsama giren ve başvuru tarihi itibariyle son bir yıllık borcunu borç ödemede hüsnüniyet sahibi olmasına rağmen ödeyememiş

mükellefler yararlanabilecektir. Peki, mükellefin borç ödemede hüsnüniyet sahibi olup olmadığı nasıl tespit edilecek? Bize göre bunun göstergeleri vergi kanunlarına uyum, borç ödeme alışkanlığı vb. hususlar olabilir. Ayrıca, 6183 sayılı Kanunun 48. Maddesine göre tecil edilmiş veya özel kanunlara göre ödeme planına bağlanmış borcu bulunan mükellefler de, vadesi 1 yılı geçmemiş borçları için bu madde hükmünden yararlanabileceklerdir.

Yapılan bu düzenleme ile, vergiye uyumu yüksek olan mükelleflerin çok zor duruma düştükleri zaman yerine getirmeleri gereken ödeme yükümlülükleri kolaylaştırılmıştır.

Öte yandan, tam metni aşağıda yer alan 48/A maddesi ile, Bakanlar Kurulu ve Maliye Bakanına bir çok yetki verilmiştir. Bakanlar Kurulu, 24/02/2018 tarihli ve 30342 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2018/11284 sayılı Kararı ile, vergiye uyumlu mükelleflerin borçlarının tecilinde çok zor durum halinin tespitinde kullanılacak kriterleri, tecil süreleri ve tecil faizi oranlarını belirlemiştir.

1) 6183 Sayılı Kanunun 48/A Maddesinde Yapılan Düzenleme

 “Vergiye uyumlu mükelleflerin borçlarının tecili:

Madde 48/A- (Ek: 18/5/2017-7020/7 md.)

Devlete ait olup Maliye Bakanlığına bağlı tahsil dairelerince takip edilen ve 213 sayılı Kanun kapsamına giren vergi, resim, harç ve cezalar ile bu alacaklara bağlı gecikme faizi ve gecikme zammının vadesinde ödenmesi veya haczin tatbiki veyahut haczolunmuş malların paraya çevrilmesi amme borçlusunu çok zor duruma düşürecekse, borçlu tarafından yazı ile istenmiş olmak ve aşağıdaki şartları taşımak koşuluyla vadesi bir yılı geçmemiş alacaklar, Maliye Bakanınca 36 ayı geçmemek üzere faiz ve teminat alınarak tecil olunabilir.

Madde hükmünden yararlanacak borçlunun;

1. Başvuru tarihi itibarıyla en az 3 yıl süreyle; ticari, zirai veya mesleki faaliyetleri nedeniyle yıllık gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olması,

2. Başvuru tarihinden geriye doğru 3 yıla ait vergi beyannamelerini kanuni sürelerinde vermiş olması (Kanuni süresinde verilen bir beyannameye ilişkin olarak kanuni süresinden sonra düzeltme amacıyla veya pişmanlıkla verilen beyannameler bu şartın ihlali sayılmaz.),

3. Bu madde kapsamına giren ve başvuru tarihi itibarıyla vadesi 1 yılı geçmemiş borcunun borç ödemede hüsnüniyet sahibi olmasına rağmen ödenememiş olması,

şarttır. Şu kadar ki, bu madde ile 48 inci maddeye göre tecil edilen veya özel kanunlara göre ödeme planına bağlanan borcun bulunması madde hükmünden yararlanılmasına engel teşkil etmez.

Bu madde kapsamında tecil edilen alacaklara, 48 inci maddeye göre belirlenen oranda faiz tatbik edilir.

Amme borçlusunun alacaklı tahsil daireleri itibarıyla tecil edilen borçlarının toplamı beşyüz bin Türk lirasını (bu tutar dâhil) aşmadığı takdirde teminat şartı aranmaz. Bu tutarın üzerindeki amme alacaklarının tecilinde, gösterilmesi zorunlu teminat tutarı beşyüz bin Türk lirasını aşan kısmın %25’idir.

Bakanlar Kurulu;

1. Teminatsız tecil tutarını; yarısına kadar indirmeye, yeniden kanuni tutarına getirmeye, zorunlu teminat oranını %50’ye kadar artırmaya, sıfıra kadar indirmeye, yeniden kanuni orana getirmeye,

2. Borçlunun çok zor durum hâlinin tespitinde kullanılmak üzere varlıklar, yükümlülükler ve nakit akımlarını esas alan mali göstergeler ile mali durumu tespite yarayan diğer ölçütlere dayalı kriterleri belirlemeye, belirlenen kriterler çerçevesinde çok zor durum hâlini derecelendirmeye ve bu dereceleri dikkate alarak;

a) Tecil süresini 60 aya kadar uzatmaya,

b) Farklı faiz oranları belirlemeye,

3. Tecil edilecek gecikme zammını, Türkiye İstatistik Kurumunun her ay için belirlediği Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksinin (Yİ-ÜFE) aylık değişim oranları esas alınarak hesaplatmaya,

4. Madde hükmünü, alacaklı diğer amme idarelerini, alacak türlerini ve uyumlu borçlu kapsamına girebilecek borçlu kriterlerini belirleyerek uygulatmaya (Devlete ait olup Maliye Bakanlığına bağlı olanlar dışındaki tahsil dairelerince takip edilen alacaklar dâhil),

yetkilidir. Bu fıkranın (4) numaralı bendindeki yetkinin kullanılması hâlinde bu madde ile Maliye Bakanına tanınan yetkiler 48 inci maddede tanımlanan alacaklı amme idarelerinin tecile yetkili makamları tarafından kullanılır.

Maliye Bakanı;

1. Tecil edilecek amme alacağını tür ve tutar olarak belirlemeye,

2. Tecilde taksit zamanlarını, ödemelerin başlayacağı ayı, tecil talep tarihini takip eden aydan başlamak üzere 12 ayı geçmeyecek şekilde belirlemeye, ödeme dönemlerini, azami altı ayda bir yapılacak şekilde düzenlemeye,

3. Tecilde diğer şartları belirlemeye,

yetkilidir.

Maliye Bakanı, tecil yetkisini, sınırlarını açıkça belirtmek ve yazılı olmak şartıyla oluşturulacak tecil komisyonlarına devredebilir. Komisyonların teşkili ile çalışma usul ve esasları Maliye Bakanınca belirlenir.

Tecil şartlarına riayet edilmemesi nedeniyle muaccel olan amme alacağının tecili, talep edilmesi hâlinde en fazla iki defa geçerli sayılabilir.

Haciz yapılmışsa mahcuz mal, değeri tutarınca teminat yerine geçer. Tecil edilen amme alacakları ile ilgili olarak daha önce tatbik edilen ve borcun tamamını karşılayacak değerde olan hacizler, yapılan ödemeler nispetinde kaldırılır ve buna isabet eden teminat iade edilir. Ancak, mahcuz malların değeri tecil edilen borç tutarından az, zorunlu teminat tutarından fazla olması hâlinde, tatbik edilen hacizler, tecil şartlarına uygun olarak yapılan ödemeler neticesinde kalan tecilli borç tutarı mahcuz mal değerinin altına inmediği müddetçe kaldırılmaz. Tecilli borca karşılık alınan teminat ise, tecil şartlarına uygun olarak yapılan ödemeler neticesinde kalan tecilli borç tutarının zorunlu teminat tutarının altına inmesi durumunda, yapılan ödemeler nispetinde kaldırılır.”

2) 2018/11284 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı İle Yapılan Düzenlemeler

24/02/2018 tarihli ve 30342 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2018/11284 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile, vergiye uyumlu mükelleflerin borçlarının tecilinde çok zor durum halinin tespitinde kullanılacak kriterler, tecil süreleri ve tecil faizi oranları belirlenmiştir.

a- Çok Zor Durum Halinin Tespitinde Kullanılacak Kriterler

Söz konusu Bakanlar Kurulu Kararı ile, maddeden yararlanacak ticari, zirai ve mesleki faaliyeti nedeniyle yıllık gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olan borçlular; bilanço esasına göre defter tutanlar, işletme/zirai işletme hesabı esasına göre defter tutanlar, ticari kazancı basit usulde tespit edilenler ve serbest meslek kazanç defteri tutanlar şeklinde gruplandırılmak suretiyle çok zor durum halinin tespitinde kullanılacak kriterler aşağıdaki gibi belirlenmiştir:  

aa) Bilanço Esasına Göre Defter Tutan Yıllık Gelir Veya Kurumlar Vergisi Mükelleflerinin Çok Zor Durum Halinin Tespitinde Aşağıdaki Mali Göstergeler Kullanılır.

ab) İşletme/Zirai İşletme Hesabı Esasına Göre Defter Tutan, Ticari Kazancı Basit Usulde Tespit Edilen Ve Serbest Meslek Kazanç Defteri Tutan Mükelleflerin Çok Zor Durum Halinin Tespitinde Aşağıdaki Mali Göstergeler Kullanılır.

Mükelleflerin mali durumlarının değerlendirilmesi sonucu;

- Nakit oranının 0,1 veya 0,1'den küçük,

- Likidite oranının 0,7 veya 0,7'den küçük ve

- Kaldıraç oranının 0,7 veya 0,7'den büyük olması

- Ve bu şartların bir arada bulunması

halinde mükelleflerin çok zor durumda oldukları kabul edilecektir.

b- Tecil Süreleri Ve Faiz Oranları

6183 sayılı Kanunun 48/A maddesi kapsamında mükelleflerin çok zor durum derecesinin belirlenmesinde, aşağıdaki likidite ve kaldıraç oranlan kullanılacaktır.

 Mükelleflerin, likidite ve kaldıraç analiz tablolarına göre ayrı ayrı tespit edilen dereceler toplanarak "Çok Zor Durum Derecesi" bulunacaktır. Bu dereceye göre azami tecil süresi ile 6183 sayılı Kanunun 48 inci maddesine göre belirlenen tecil faizinin (Yürürlükteki Tecil Faiz Oranı=TFO) belirli bir yüzdesi esas alınarak bulunan faiz oranı “Tecil Süresi ve Faiz Oranı Belirleme Tablosu”ndan tespit edilecektir.

Öte yandan, söz konusu Bakanlar Kurulu Kararı ile, mükelleflerin, 6183 sayılı Kanunun 48/A maddesi kapsamında tecil edilecek gecikme zammının, Türkiye İstatistik Kurumunun her ay için belirlediği Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksinin (Yİ-ÜFE) aylık değişim oranları esas alınarak Yİ-ÜFE tutarı olarak hesaplanması uygun görülmüştür. Yani, 48/A maddesi kapsamında tecil başvurusunda bulunulması üzerine tecil edilecek alacak aslına uygulanması gereken gecikme zammı yerine alacağın, vade tarihinden, tecil başvuru tarihine kadar (bu tarih hariç) geçen süre için Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak Yİ-ÜFE tutarı hesaplanacaktır. Bu şekilde hesaplanan Yİ-ÜFE tutarı, diğer alacaklarla toplanarak tecil edilecek alacak tutarı bulunacaktır. Mükellef tarafından ödeme planına uygun olarak borcun tamamının ödenmiş olması halinde, gecikme zammı yerine Yİ-ÜFE tutarı tahsil edilmiş olduğundan, gecikme zammının tahsilinden vazgeçilecektir.

Söz konusu düzenlemenin incelenmesinden de fark edileceği üzere,

- Kanunun 48. Maddesine göre yapılacak tecil taksitlendirmelerde azami 36 aya kadar taksitlendirme yapılabilinirken, 48/A maddesinden yararlanacak vergiye uyumlu mükelleflerin vergi borçları  60 aya kadar taksitlendirilebilecektir.

- Kanunun 48. Maddesine göre yapılan tecil ve taksitlendirmelerde 50.000 TL.ye kadar olan borçlarda teminat alınmamakta, aşması halinde ise aşan kısmın yarısı/ % 50’si) kadar teminat alınmakta iken; Kanunun 48/A maddesi kapsamında yapılacak tecil taksitlendirmelerde 500.000 TL.yi (bu tutar dâhil) aşmayan borçlarda teminat aranılmamakta, bu tutarın üzerindeki borçların tecilinde ise, bu tutarı aşan kısmın % 25’i kadar teminat alınmaktadır.

- Tecil faizi oranı Kanunun 48. Maddesine göre yapılan tecil ve taksitlendirmelerde yıllık % 12 iken, 48/A maddesi kapsamında vergiye uyumlu mükelleflere yapılacak tecil ve taksitlendirmelerde ise bu oran daha düşük olup, çok zor durum derecesi ve tecil süresine göre değişmektedir.

-  Kanunun 48. Maddesine göre yapılan tecil ve taksitlendirmelerde tecil tarihine kadar hesaplanan gecikme zamları taksitlendirmeye aynen alınırken, 48/A maddesi kapsamında vergiye uyumlu mükelleflere yapılacak tecil ve taksitlendirmelerde tecil tarihine kadar hesaplanan gecikme zamlarının yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutar dikkate alınacaktır. Bu da, vergiye uyumlu mükelleflere gecikme zammı konusunda  pozitif bir ayrımcılık yapıldığı ve daha düşük tutarda gecikme zammı ödeyecekleri anlamına gelmektedir.

Görüldüğü üzere, Bakanlar Kurulu, söz konusu 48/A maddesinin kendisine verdiği yetkilerin büyük bir kısmını mükellefler lehine kullanmıştır. Şimdi sıra, Maliye Bakanımızın Kanunun kendisine verdiği yetkileri nasıl kullanacağına geldi. Bu konuda Maliye Bakanlığı’nın en kısa zamanda bir Tahsilat Tebliği çıkarmasını bekliyoruz. Maliye Bakanımızın da, söz konusu yetkilerini mükellefler lehine kullanacağından hiç kuşkumuz yok.

Saygılarımla.

Abdullah TOLU
Yeminli Mali Müşavir

Tarih:26.02.2018