Dünyada özellikle yelkenli gemilerin denizlere hakim olduğu zamanlarda ticaret rüzgarları çok önemli idi. Ticaret rüzgarlarını arkasına alan yelkenli ticaret gemileri, seyahat süresini çok kısaltıyor ve Hindistan veya diğer ülkelerden malların (özellikle baharatın) çok daha kısa zamanda tüketim merkezlerine ulaşmasını sağlıyordu.
Bugün Bursa’da epey güçlü bir rüzgar vardı. Şehreküstü meydanında rüzgardan yürüyemez halde idim. Ama rüzgara arkamı döndüğümde, rüzgar beni itiyor ve hemen hemen hiçbir güç harcamadan sadece ayaklarımı oynatarak yürüyebiliyordum. Amma, rüzgara yüzümü döndüğüm an bırakın yürümeyi, neredeyse rüzgar beni geri atıyordu.
Bir zamanlar gerek coğrafyada ve gerekse romanlarda okuduklarımı hatırladım.
Dünyada özellikle yelkenli gemilerin denizlere hakim olduğu zamanlarda ticaret rüzgarları çok önemli idi. Ticaret rüzgarlarını arkasına alan yelkenli ticaret gemileri, seyahat süresini çok kısaltıyor ve Hindistan veya diğer ülkelerden malların (özellikle baharatın) çok daha kısa zamanda tüketim merkezlerine ulaşmasını sağlıyordu.
Yine yıllar sonra uçaklar ortaya çıktığında, yolcu uçakları çok yükseklerde uçuyorlardı. Yine bu esnada benim ticaret rüzgarları diyebileceğim rüzgarlar uçaklarda da etki ediyor. Seyahat süresini kısaltabiliyordu aynı zamanda yakıt sarfiyatını da azaltabiliyorlardı.
Hadi bu yazımızda ticaret rüzgarları konusunda biraz bilgi verelim. Bilgi dağarcığınızda kalsın.
Dünya üzerinde esen genel rüzgarlardan biri olan, Ticaret Rüzgarları’nın, teknik olarak gerçek adına Alize Rüzgarları denilmektedir. Her mevsim, devamlı aynı yönde estikleri için tarih boyunca ticaret yapmak için kullanılan yelkenli gemilere elverişli bir rota oluşturmuşlardır. O yüzden Alizelere, ticaret rüzgarları denilmektedir.
Avrupa’dan Amerika’ya doğru esmektedirler. Atlantik Okyanusu’nun üzerinde eserler. Yönleri nadir de olsa değişir ama kalıcı değildir. Daima doğudan batıya doğru eserler. Ayrıca yer yüzünün hareketinden dolayı da yön değiştirdikleri belirtilmektedir. Çok şiddetli esmezler. Hızları 15 ile 30 km arasında değişmektedir.
Ticaret rüzgarları, 30° kuzey ve 30° güney paralelleri çevresindeki dinamik yüksek basınç kuşaklarından, ekvatora doğru olan rüzgarlardır. Tam kuzey ve güneyden esmeleri gereken bu rüzgarlar, Kuzey Yarım Küre’de kuzeydoğudan güneybatı yönüne doğru, güney yarım küre’de ise güneydoğudan kuzeybatıya doğru eser. Ekvator çevresinde yükselmiş olan hava da dengeyi sağlamak üzere üstten dönencelere doğru eserek üst alizeleri oluşturur.
Alizeler yani ticaret rüzgarları, başlangıç yeri olan doğu sahillerinde sıcak ve kurudurlar. Atlantik Oynanusu’nun üzerinden geçtikçe nemlenirler ve karaların doğu kıyılarında bol yağışlara neden olurlar. Kara içlerinde ve karaların batı kıyılarında kuru rüzgârlar olarak eser. Denizlerin üzerinde karadakinden çok daha kuvvetli ve düzenli eserek gökyüzünün çoğu zaman açık olmasını sağlar. Bu nedenle alize rüzgârlarına açık olan adalar, en gözde turizm merkezleridir. Örnek: Kanarya adaları
Özet ;
* Ticaret rüzgarları’nın diğer adı da Alize Rüzgarları’dır.
* 30 derece enleminden ekvatora doğru eserler.
* Çok şiddetli esmezler.
* Okyanus üzerlerinden geçerken nem yüklenirler ve batı sahillerine yağış bırakırlar.
LifeBursa | Cevdet AKÇAKOCA
