Değerli okurlarım,
Yazıda da belirtiğim üzere bu torba yasa ile çok sayıda değişiklik yapılıyor. Her biri ayrı yazı konusu olacak önemde.
Yapılan değişiklikleri aşağıdaki şekilde sınıflayabiliriz:
* Ülkemize döviz getirilmesini teşvik amacına yönelik düzenlemeler
* İhracatın desteklenmesi amacıyla yapılan düzenlemeler
* Vergiye gönüllü uyumun artırılması için yapılan düzenlemeler
* Vergi güvenliğinin sağlanmasına yönelik düzenlemeler
* İndirimlerin azaltılması yapılan düzenlemeler
* Banka ve finans kurumlarınca 2024 ve 2025 yıllarında yapılacak enflasyon düzeltmesinin vergi matrahını etkilememesine ilişkin düzenleme
* Anayasa Mahkemesi kararlarına uyum maksadıyla yapılan düzenlemeler
* Denizcilik sektörüne yönelik düzenlemeler (Bağlama kütüğü harçlarının artırılarak yıllık alınması ve bazı liman harçlarının yeniden belirlenmesi vs.)
* Gelir ve kurumlar vergisi stopaj oranlarına ilişkin yetki düzenlemeleri
* 31 Aralık 2023 tarihinde sona erecek bazı hükümlerin süresinin uzatılması yönünde düzenlemeler
* Sair düzenlemeler
Torba yasa teklifi Plan ve Bütçe Komisyonu'nda kabul edildi
Torba yasa teklifi Plan ve Bütçe Komisyonunda 28 ve 29 Kasım 2023 tarihlerinde görüşüldü ve çok küçük değişikliklerle kabul edildi.
Bugün bu düzenlemelerden ülkemize döviz getirilmesini teşvik amacına yönelik yurt dışı kâr payı istisnasına ilişkin düzenlemeleri irdelemeye çalışacağım.
Önce yurt dışında elde edilen kar paylarına ilişkin mevzuatımıza bir göz atalım.
Yurt dışından elde edilen kar paylarına yönelik Gelir Vergisi Kanunu'nda yer alan düzenleme
Gelir Vergisi Kanunumuzda (GVK) yurt dışındaki kurumlardan elde edilen kar paylarına yönelik özel bir düzenleme bulunmuyor. Bu nedenle, yurt dışından sağlanan kar payları (temettü gelirleri), yurt dışında vergilendirilmiş olsun olmasın Türkiye’de yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilerek gelir vergisine tabi tutulmak zorunda.
“Yurt dışında elde edilen gelirlerin yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyanı” konusundaki yazıma buradan ulaşabilirsiniz. Tutar değişiklikleri dışında yazı güncelliğini koruyor.
GVK’da kar paylarına ilişkin yer alan tek istisna düzenlemesi, tam mükellef (kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunan) kurumlardan elde edilen kar paylarına ilişkin hüküm (GVK Madde 22/3). Bu hükme istinaden tam mükellef kurumlardan elde edilen kar paylarının yarısı herhangi bir şart aranmaksızın gelir vergisinden istisna ediliyor.
Yurt dışından sağlanan kar payı gelirlerine yönelik Kurumlar Vergisi Kanunu'nda yer alan düzenleme
Kurumlar Vergisi Kanunumuzda (KVK) yurt dışından sağlanan kar payı gelirleri/iştirak kazançları, belli şartlarla kurumlar vergisinden istisna edilmiş bulunuyor. Bu istisnadan yararlanabilmek için şu şartların sağlanması gerekiyor:
1) İştirak oranının en az yüzde 10 olması,
2) Kazancın elde edildiği tarih itibarıyla iştirak payına en az 1 yıl süreyle sahip olunması,
3) Yurt dışı iştirak kazancının en az yüzde 15 oranında (iştirak edilen şirketin esas faaliyet konusunun, finansal kiralama dahil finansman temini veya sigorta hizmetlerinin sunulması ya da menkul kıymet yatırımı olması durumunda, iştirak edilen kurumun faaliyette bulunduğu ülke vergi kanunları uyarınca en az Türkiye’de uygulanan kurumlar vergisi oranında) gelir ve kurumlar vergisi benzeri toplam vergi yükü taşıması,
4) İştirak kazancının, elde edildiği yıla ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihe kadar Türkiye’ye transfer edilmesi.
Torba yasada yer alan istisna düzenlemeleri
Torba yasada, ülkemize döviz getirilmesini teşvik amacıyla Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlarımızda yapılması düşünülen düzenlemelerle, yurt dışından elde edilen kar paylarının tamamının Türkiye'ye getirilmesi şartı ile bu kazançların yarısının (yüzde 50’sinin) gelir ve kurumlar vergisinden istisna edilmesi öngörülüyor.
Gelir vergisi ile ilgili düzenleme
Torba yasa ile Gelir Vergisi Kanununun 22 nci maddesine eklenmesi düşünülen dördüncü fıkra ile kanuni ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan anonim ve limited şirket niteliğindeki kurumlardan elde edilen kâr payının yarısı, bu kurumların ödenmiş sermayesinin en az yüzde 50'sine sahip olunması ve kâr payının tamamının elde edildiği takvim yılına ilişkin yıllık gelir vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihe kadar Türkiye'ye transfer edilmesi şartıyla gelir vergisinden istisna ediliyor.
Dikkatinizi çekmiştir, bu istisna geçici bir süre için değil, kalıcı olarak getiriliyor. Geçmişte bu tür istisna uygulamalarına varlık barışı düzenlemelerinin içinde rastlamaktaydık. Söz konusu düzenlemelerde, yurt dışında elde edilen kar payının tamamı Türkiye’ye transfer edilmesi şartıyla yüzde 100 oranında istisna edilmekteydi. Hatta son varlık barışı düzenlemesinde bu yönde bir hükme yer verilmemiş olması tartışmalara neden olmuştu.
Geçmişte yurt dışında elde edilen kar payları, tespiti çok zor olduğundan Türkiye’ye getirilmediği sürece yaygın olarak beyan edilmemekteydi. Bu nedenle söz konusu gelirlerin özellikle dövize ihtiyacımızın arttığı dönemlerde varlık barışı kapsamında Türkiye’ye vergisiz veya %2 gibi düşük vergilerle getirilmesi teşvik edilmekteydi.
Son yıllarda ülkeler arasında uygulamaya giren otomatik bilgi paylaşımı kapsamında bu gelirler de bildirime konu edildiği için böyle bir teşvik verilmesine sanırım artık ihtiyaç duyulmuyor. Bu nedenle, torba yasayla yapılması öngörülen düzenleme ile yurt dışı kar payı gelirlerinin yarısı istisna edilmek suretiyle daha düşük teşvik verilerek hem ülkemize döviz kazandırılmak, hem de vergi gelirleri artırılmak isteniyor.
Ayrıca aynı maddeye eklenmesi öngörülen beşinci fıkra ile, gerek mevcut düzenleme gereğince tam mükellef kurumlardan elde edilen kâr paylarına ilişkin, gerekse yurt dışından elde edilecek kâr paylarına ilişkin yeni düzenleme gereğince uygulanacak istisna oranı (yüzde 50) ile yüzde 50 iştirak oranını ayrı ayrı veya birlikte yüzde 0 (sıfır)'a kadar indirmeye veya yüzde 100'e kadar artırmaya Cumhurbaşkanına yetki veriliyor.
Bu yetki düzenlemesini iki açıdan tartışmamız gerekir.
Birincisi istisnayı yüzde 0 ile yüzde 100 arasında belirlemek istisnanın fiilen kaldırıldığı veya yeniden konulduğu anlamına gelir. Bunun da istisnaların kanunla konulup kanunla kaldırması gerektiğine dair Anayasal ilke ile ne ölçüde bağdaştığını takdirinize bırakıyorum.
İkinci husus, yetkinin tam mükellef kurumlardan elde edilen kar paylarını da içerecek şekilde verilmesi. Yurt dışından elde edilen kar payları için istisna oranının ileride düşürülmesine ortam sağlanması anlaşılabilir bir şey, ancak bu yetki ile acaba tam mükellef kurumlardan elde edilen kar payları için öteden beri uygulanan istisnanın oranının da düşürülmesi mi planlanıyor?
Kurumlar vergisi ile ilgili düzenleme
Torba yasa ile Kurumlar Vergisi Kanununun iştirak kazançları ile ilgili maddesine (KVK 5/1-b) eklenmesi düşünülen hüküm ile kanunî ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan anonim ve limited şirket niteliğindeki yabancı kurumların sermayesine iştirak eden kurumların, bu iştiraklerinden elde ettikleri iştirak kazançları, yukarıda açıkladığım diğer şartlar aranmaksızın aşağıdaki şartlarla kurumlar vergisinden kalıcı olarak yüzde 50 istisna ediliyor:
- İştirak oranının en az yüzde 50 olması,
- Kazancın elde edildiği yıla ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihe kadar Türkiye'ye transfer edilmesi.
Eski (mevcut) düzenleme ile (torba yasa kabul edilirse) yeni düzenleme aynı anda yürürlükte olacağına göre mükellefler, şartlara bağlı olarak kendileri için daha avantajlı olan istisna uygulamasından yararlanabilecekler.
Örneğin iştirak oranının en az yüzde 50 olması durumunda, kazancın elde edildiği tarih itibarıyla iştirak payına en az 1 yıl süreyle sahip olunması, yurt dışı iştirak kazancının en az yüzde 15 oranında gelir ve kurumlar vergisi benzeri toplam vergi yükü taşıması ve iştirak kazancının, elde edildiği yıla ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihe kadar Türkiye’ye transfer edilmesi şartıyla istisna yüzde 100 uygulanacak.
Torba yasada yapılması öngörülen diğer düzenleme ile Cumhurbaşkanına, iştirak kazancı istisnasına ilişkin vergi yükü oranlarını ayrı ayrı veya birlikte sıfıra kadar indirmeye veya kurumlar vergisi oranına kadar artırmaya, diğer oranları ayrı ayrı veya birlikte sıfıra kadar indirmeye veya yüzde 100'e kadar artırmaya yetki veriliyor.
Plan ve Bütçe Komisyonu'nda kabul edilen metin
Plan ve Bütçe Komisyonunda yapılan görüşmelerde yukarıda açıkladığım yurt dışı kar payları ile ilgili düzenlemelerde ilgili herhangi bir değişiklik yapılmadı. Yani torba yasadaki maddeler aynen kabul edildi.
