Fiş/fatura almayana ve vermeyene yönelik cezalara ilişkin düzenlemeler 2 Ağustos 2024 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 7524 sayılı Kanunla yapılmıştı.
Fiş/fatura almama durumunda fiş/faturayı almayan tüketicilere 2024 yılı için 5 bin lira, 2025 yılı için 7 bin lira ceza kesileceği (VUK m.353/3) yakın tarihlerde basında sıkça kendine yer buldu. Mesela bir restorana gidip yemek yer ve fiş almadan çıkarsanız Vergi İdaresi yetkilileri size VUK m.353/3 uyarınca 7 bin lira ceza kesecek.
Yani 2 Ağustos 2024 günü yürürlüğe giren bu uygulama uyarınca fiş vermeyene para cezası kesileceği gibi almayana da kesilecek.
Ancak öğrendiğim kadarıyla 2024 yılı için 5 bin lira 1 Ocak 2025’ten itibaren de 7 bin liralık özel usulsüzlük cezası hiç kimseye kesil(e)medi.
Ayrıca VUK m.353 uyarınca belgeleri almak zorunda olanlar tarafından, idarenin bilgisine girmeden önce belgenin düzenlenmesi gereken süreyi takip eden beş iş günü içerisinde idareye bildirilmesi durumunda, alıcı adına özel usulsüzlük cezası kesilmeyecek. Bu nedenle Vergi İdaresi süresinde Cimer vs yolla fiş/fatura verilmediğini bildirenler hakkında bu cezayı kesmiyor.
Bu arada Vergi İdaresi, fiş almayanı tespit etmekte zorlanıyor ve ceza kesemiyordu. Ancak bu yolla bildirenler hakkında siz bunu bize bildirdiğiniz için size ceza kesmeyeceğiz diyerek aslında kesemeyeceği cezaya kendince bir gerekçe oluşturmuş.
7 Nisan 2025 günü yayımlanan Gelir İdaresi 2024 yılı Faaliyet Raporunda da buna ilişkin herhangi bir bilgi ya da veri bulunmamaktadır.
Vergi İdaresi fiş/fatura almayana neden ceza kesemiyor?
Bunun iki tane cevabı var; ilki nihai tüketicinin yani bizim alışveriş sonrası fiş/fatura alma zorunluluğumuz Kanunda düzenlenmemiş olması, diğeri ise kesilen cezanın tebliğ edilememesi sorunu bulunmakta…
Şöyle ki…
Vergi Usul Kanunu m.232 uyarınca kimlerin fatura alacağı ve vereceği net şekilde düzenlenmiştir. VUK m.233 de perakende satış vesikalarını düzenlemiştir. Ancak VUK m.232’de ya da başka bir maddede nihai tüketicilerin fiş/fatura alma zorunluluğunu düzenleyen bir hüküm bulunmamaktadır.
Özetle fiş/fatura almamaya yönelik kesilecek özel usulsüzlük cezasını düzenleyen VUK m.353/3’ün dayanağı bulunmamaktadır. VUK m.353/3 ile kanunen zorunlu tutulmayan yani nihai tüketiciye fiş/fatura alma gibi bir görev/sorumluluk yükleyen bir hüküm yokken Gelir İdaresinin fiş/fatura almadı diye 7 bin lira ceza kesmeye kalkması ilginç bir durumdur.
Nihai tüketicinin fiş/fatura/makbuz almasını zorunlu kılan tek hüküm VUK m.236’dır. Bu maddeye göre avukat, doktor gibi serbest meslek erbabı serbest meslek makbuzu düzenlemek zorunda ve müşterinin isteyip almasını da zorunlu tutmuştur. Yani bir avukattan serbest meslek makbuzunu istemek ve almak zorundasınız. Almazsanız o zaman idari para cezası kesilir. Çünkü kanunda açıkça bunu isteyip ve almak zorunda olduğunuz belirtilmiştir. Dikkat edilmesi gereken husus ise bunun sadece serbest meslek makbuzu için geçerli olmasıdır. Bu uygulama fiş/fatura vs için geçerli değildir.
Bir diğer husus ise kesilen cezanın tebliğ edilememesidir.
2 Ağustos 2024 tarihinden önce fiş/fatura almadığınız tespit edildiğinde kesilen ceza, bir tutanakla tespit edilir ve tutanağın bir nüshası size verilip -tutanak, ihbarname yerine geçerek- tebliğ edilmiş olurdu.
Ancak 2 Ağustos tarihinde yapılan değişiklikle ceza kesilene yapılacak özel tebliğ hükmü maddeden (VUK m.353/3) çıkarıldı. Yani ceza kesilmesi anında size tutanağın verilmesi artık tebliğ yerine geçmeyecek.
Bu çerçevede kesilecek cezanın muhataba nasıl tebliğ edileceği hususuyla alakalı maddede yeni bir açıklamaya yer verilmediğinden 2 Ağustos tarihinden itibaren bu şekilde kesilecek cezalara ilişkin genel tebligat hükümleri geçerli olacaktır. Daha açık bir ifadeyle Vergi Usul Kanunu’nda geçerli olan tebligat hükümleri burada da geçerli olacaktır. Yani vergi idaresi bir ihbarname düzenleyecek ve bunu size iadeli taahhütlü yolla tebliğ edecek.
Eminim şu an iyi de ben kimlik bilgimi vermeden çıkar gidersem Vergi İdaresi beni nereden bulacak? Diye düşünüyorsunuzdur. Kesinlikle haklısınız.
En nihayetinde
Fiş/fatura düzenlemeyene (lokantacıya, markete vs.) VUK m.353 uyarınca özel usulsüzlük cezası kesiliyor ve bu, düzenlemeyene tebliğ ediliyor. Şu an bu şekilde uygulanıyor, burada bir sorun yok ve Maliye denetim elemanları sahada bu şekilde işlem yapıyor.
Ancak fiş/fatura almayana ise fiş/fatura alma zorunluluğu kanunen olmadığı ve ceza kesilse bile bunu mükellefe usulen tebliğ edemeyeceği için Vergi İdaresi, fiş/fatura almayana şu an ceza kes(e)memekte.
Sanıyorum şu an iyi de Vergi İdaresi kes(e)meyeceği bir ceza uygulamasını neden düzenler diye söyleniyorsunuzdur ki haklısınız. Bu sorunun cevabını belki Hazine ve Maliye Bakanlığı sosyal medya hesaplarından kamuoyuna bilgi olarak açıklar biz de öğrenmiş oluruz. Çünkü bunun cevabı bende yok…
