Vergi borçlarını ödeme konusunda iyi niyetli olarak hareket eden ancak ekonomik koşullar nedeniyle vergi ödeme ödevini süresinde yerine getiremeyen vergi mükellefleri için vergi yasalarımızda kolaylık sağlanmıştır.
Vergi mükelleflerinin vadesinde ödenmeyen amme alacakları dolayısıyla cebren tahsil gibi durumlara maruz bırakmama, mükellef ile devlet arasında bir güven ilişkisi yaratarak vergiye gönüllü uyumu artırma ve bu suretle vergi gelirlerinde süreklilik sağlama amacına yönelik vergi kanunlarımızda öteden beri süregelen bir uygulama mevcuttur.
Vergi borçlarının süresinde ödenmesi esastır. Ödeme güçlüğü çeken ve çok zor durumda olması nedeniyle borçlarını ödeyemeyen mükelleflerin, belirtilen şartları sağlamaları koşuluyla, faiz alınarak borçları tecil ve taksitlendirilebilir.
Tecil Nedir?
Amme alacağının vadesinde ödenmesi, haciz uygulanması veya haczedilen malın paraya çevrilmesi hallerinin, amme borçlusunu çok zor duruma düşüreceğinin anlaşıldığı durumlarda, Kanunun ve alacaklı amme idarelerinin öngördüğü şartlarla, amme alacağı 36 ayı geçmemek üzere tecil edilerek taksite bağlanabilmektedir.
Tecil, talep edilmesi halinde alacaklı amme idareleri veya tahsil daireleri tarafından zorunlu olarak yerine getirilmesi gereken bir işlem değildir. Alacaklı amme idareleri, icra takibine başlama ya da icrayı devam ettirme hallerinin varlığında borçlunun “çok zor” durumda kalacağını öngörür ve takdir ederlerse amme alacağını tecil edebilir.
Tecil Şartları Nelerdir?
Borçlunun tecil talebinin kabul edilebilmesi için bazı şartların yerine getirilmesi gerekir.
1- Borçludan teminat alınması,
Teminatın alınmasında öncelikle Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun uyarınca maddi teminat aranır. Borçlu maddi teminat gösteremediği takdirde şahsi kefalet, tahsil dairesinin uygun görmesi şartıyla, teminat olarak kabul edilebilir.
Teminat olarak;
• Para,
• Bankalar tarafından verilen süresiz ve şartsız teminat mektupları ile sigorta şirketleri tarafından verilen süresiz ve şartsız kefalet senetleri,
• Devlet iç borçlanma senetleri veya bu senetler yerine düzenlenen belgeler,
• İlgililer veya ilgililer lehine üçüncü şahıslar tarafından gösterilen ve vergi dairelerince haczedilen menkul ve gayrimenkul mallar,
kabul edilir.
Amme borçlusunun alacaklı her bir tahsil dairesince tecil edilecek borçlarının toplamının 50.000 lirayı (bu tutar dahil) aşmaması şartıyla tecil edilecek borçlar için teminat aranılmaz. Tecil ve taksitlendirilecek amme alacaklarının toplam tutarının 50.000 lirayı aşması durumunda, gösterilmesi zorunlu olan teminat tutarı 50.000 lirayı aşan kısmın yarısıdır.
2- Borç ödemede iyi niyet sahibi olma,
Kanunun tecil için öngördüğü şartlardan borç ödemede iyi niyet sahibi olma şartına da tecil taleplerinin değerlendirilmesi sırasında dikkat edilmekte, öteden beri borç ödeme alışkanlığı bulunmayan borçluların önerdikleri ödeme planlarının gerçekçi olmadığı kanaatına ulaşılan hallerde tecil talepleri, çok zor durumda olmaları halinde dahi, kabul edilmemektedir.
3- Borçlunun yazılı müracaatının olması,
Tecil yapılabilmesi için borçlunun yazılı müracaatı şarttır. Borçlu bu müracaatı bizzat yapabileceği gibi kanuni temsilcileri veya bu konuda özel olarak vekalet verilen kişiler aracılığıyla da yapabilir.
Hangi Borçlar Tecil Kapsamına Girer?
• Gelir ve kurumlar vergisi,
• Katma değer vergisi; azami 6 ay süreyle tecil edilebilir.
• Muhtasar ve prim hizmet beyannamesi,
• Motorlu taşıtlar vergisi,
• Trafik idari para cezaları,
• Yükseköğrenim kredi borcu,
• Yükseköğrenim harç kredisi,
• Karayolu Taşıma Kanununa göre verilen idari para cezaları, geçiş ücretleri,
• Ecrimisil ve haklar.
Hangi Borçlar Tecil Kapsamına Girmez?
• Geçici vergi,
• Özel tüketim vergisi,
• Banka ve sigorta muameleleri vergisi,
• Özel iletişim vergisi,
• Harçlar (ikmalen tarhiyata dayanan tapu harçları hariç), fonlar, paylar (turizm payı, eğitime katkı payı ve buna ait gecikme zammı dâhil) ve ek vergiler,
• 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamındaki ihaleler ile bu Kanuna tabi olmayan kamu kurum ve kuruluşlarının yaptığı ihalelere ilişkin kararlardan ve bu kapsamda imzalanan sözleşmelerden kaynaklı damga vergileri.
Uzlaşma veya Cezalarda İndirim Talep Edilmesi ya da Pişmanlıkla Beyan Durumunda Tecil ve Taksitlendirme Talep Edilebilir mi?
Tarhiyat öncesi veya tarhiyat sonrası uzlaşma yoluyla tahakkuk eden vergiye ilişkin cezalar için zor durum nedeniyle tecil ve taksitlendirme talep edilebilir.
Vergi Usul Kanununu uyarınca pişmanlık hükümleri kapsamında beyan edilen vergi aslı ve pişmanlık zammı tecil kapsamına girmez.
Aynı Kanun uyarınca ceza indiriminden yararlanılmak suretiyle ödeme yapılmasının talep edildiği durumlarda, bu hükümden yararlanma şartı ödemenin belli zamanlarda yapılmasına bağlandığından, taksitlendirme yapılamaz.
Tecil Faizi Oranı Nedir?
Tecil faizi, tecil edilen borçlar için tecil müracaat tarihinden (tecil müracaat tarihi vade tarihinden önce ise vadeyi takip eden günden) ödemenin yapıldığı tarihe kadar geçen süre için uygulanır. Tecil faizi oranı yıllık olarak belirlenir. Günümüzde uygulanan (21 Mayıs 2024 tarihinden itibaren) yıllık tecil faiz oranı da %48 dir.
Borçlunun Zor Durum Halinin Tespiti Nasıl Yapılır?
Amme borcunun vadesinde ödenmesi veya haczin uygulanması veyahut haczolunmuş malların paraya çevrilmesi amme borçlusunu çok zor duruma düşürecekse, amme alacakları tecil edilebilir.
Tecil ve taksitlendirme talebinde bulunan borçluların “çok zor durumda” olup olmadıklarının tespitinde likidite oranları kullanılmakta ve bu oranlar sonucunda tespit edilen çok zor durum derecesine uygun olarak tecil süreleri belirlenmektedir.
Buna göre;
• Likidite oranının 1’den büyük olması durumunda borç tecil edilmez.
• Likidite oranının 1 veya 1’den küçük ve 0,50’den büyük olması durumunda 18 aya kadar tecil yapılabilir.
• Likidite oranının 0,50 veya 0,50’den küçük olması durumunda ise borçlar 36 aya kadar tecil edilebilir.
Tecilden Yararlanan Borçlu Borcu Yoktur Yazısı Alabilir mi?
Tecil ve taksitlendirilen borcun %10’unun ödenmesi ve borçlunun başkaca borcunun bulunmaması halinde vadesi geçmiş borç bulunmadığına dair yazı verilir.
Tecil ve Taksitlendirme Başvurusu Nasıl Yapılır?
Borçlarının tecil ve taksitlendirilmesini talep eden borçlular başvurularını;
• Dijital Vergi Dairesine (dijital.gib.gov.tr) giriş yaparak “Taksitlendirme/ Tecil Talep İşlemleri (6183 S.K. 48. Md. Kapsamında)” menüsü aracılığıyla elektronik ortamda,
• Tecil ve Taksitlendirme Talep Formu ile bağlı bulunulan vergi dairesine bizzat veya posta yoluyla, yapabilirler.
Tecil ve Taksitlendirme Talep Formu, Gelir İdaresi Başkanlığının internet sitesinin (gib.gov.tr) dilekçematik bölümünden temin edilebilir.
Yeminli Mali Müşavir
