Geçen günlerde meslek mensubu arkadaşlarımızla yaptığımız bir sohbette, KDV iadelerinde yaşanan sorunlar ve çözüm yollarını konuşurken, KDV iadelerinde geçerli bulunan bazı iade sistemlerinin kısaltmalarının latince isimlere benzediğini ve TIP mesleğinde olduğu gibi latince kelimelere benzeyen kelimelerle konuşmaya başladığımızı tespit ettik. Evet, KDV iadelerinde uygulanan ve kısaltmaları HİS, İTUS, NTUS, ATUS olarak belirtilen bu sistemleri, kısaltma isimleri ile söylediğimizde, gerçekten Latinceye benzer bir şekilde konuştuğumuzu farkettik.
Bilindiği üzere, alınan tüm önlemlere rağmen KDV iadelerinde ciddi gecikmeler yaşanıyor. Bu gecikmeler ise, başta ihracatçılarımız olmak üzere iade hakkı sahibi vergi mükellefleri üzerinde ciddi finansman yükü yaratıyor. Maliye Bakanlığı’nın iyi niyetli, gayretli ve çözüme dönük çalışmalarına rağmen, bu gecikmelerin bir türlü önüne geçilemiyor. Bugüne kadar iade işlemlerinin hızlandırılmasına dönük olarak;
- YMM Raporu ile iade,
- KDVİRA sistemi,
- NTUS (% 100 teminat uygulaması),
- İTUS (İndirimli teminat Uygulaması),
- HİS (Hızlandırılmış İade Sistemi),
- İhtisas Vergi Dairesi Kurulması
sistemleri denendi, uygulandı ve halen de uygulanmaya devam ediliyor. Ancak, yukarıda da ifade edildiği üzere, yine de gecikmeler önlenemiyor. Tüm bu gecikmelere rağmen, 2016 yılında yapılan KDV iadesi yaklaşık 38 milyar lira civarında, bu önemli bir başarı. Gelir İdaresi, tüm olumsuz koşullara rağmen, iade süreçleriyle ilgili mükellefleri rahatlatacak uygulamaları hayata geçirmeye devam ediyor.
Bu konuda en son olarak 11 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ile hayata geçirilen ve kısaltması ATUS, tam açılımı ise “Artırımlı Teminat Uygulaması”dır.
ATUS Uygulaması da Sancılı Başladı
ATUS sisteminin uygulamaya konulması sırasında yapılan resmi açıklamalar, KDV iadesi alan mükelleflerde, tüm KDV iadelerinin en geç 5 gün içinde yapılacağı gibi bir beklenti oluşturdu. Ancak, bununla ilgili olarak yayınlanan 11 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ve Vergi Dairelerinin bu Tebliği farklı yorumlamalarından kaynaklanan nedenlerle, KDV iadelerinin bırakın 5 gün içinde alınmasını normal alınmalarını bile geciktirdi ve geciktirmeye devam ediyor.
Kişisel görüşümüze göre, İhtisas Vergi Daireleri kurulması ve KDV iadelerinin sadece buralardan yapılması projesinden bile çok daha önemli olan bu ATUS sisteminin işleyişindeki aksaklıkların giderilmesi ve daha işler hale getirilmesi, gerek mükellefler ve gerekse vergi idaresi açışından son derece önem taşıyor. Sorunun büyük bir bölümü aslında Tebliğdeki eksik düzenlemeden ve vergi dairelerinin bu Tebliği farklı yorumlamasından kaynaklanıyor. ATUS sistemi ile, kapsama giren KDV iadelerinin hızlandırılması ve KDV’nin mükellefler üzerinde yarattığı finans yükünün en erken bir şekilde telafi edilmesi hedeflenmektedir. Fakat bakıyorsunuz, uygulama hiç de öyle değil!
11 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğde, ATUS sisteminin detayları belirlenmiş ve
“İade taleplerinin yerine getirilmesi bakımından özel esaslara tabi olanlar hariç olmak üzere, mükelleflerin Tebliğin (IV/A-3) bölümünde belirlenen sınırı aşan ve işlem türü itibarıyla YMM KDV İadesi Tasdik Raporu ile talep edilen nakden iadelerinde, iade talep dilekçesi ile Tebliğin ilgili bölümlerinde iade taleplerine ilişkin aranan belgelerin (YMM KDV İadesi Tasdik Raporu hariç) tamamlanması sonrasında, nakden iadesi talep edilen tutarın %120'si oranında (İTUS sertifikası sahibi mükellefler için % 60'ı oranında) banka teminat mektubu verilmesi halinde, iade işleminin beş iş günü içinde gerçekleştirileceği, iadeye ilişkin YMM raporunun iadenin yapıldığı tarihten itibaren altı ay içinde verilmemesi halinde, iade talebinin sürenin sonunda ivedilikle incelemeye sevk edileceği, iadeye ilişkin YMM raporunun ibraz edilmesi halinde, KDVİRA, YMM raporuna ilişkin kontroller ile vergi dairesince yapılması gereken diğer kontrollerin iki ay içerisinde tamamlanacağı, iade hakkı doğuran işlem bazında yapılan bu kontroller sonucunda herhangi bir eksiklik/olumsuzluk tespit edilmemesi halinde, YMM raporunun ibraz edildiği tarihten itibaren en geç iki ay içinde teminat mektubunun mükellefe iade edileceği”
açıklanmıştır.
Tebliğdeki bu düzenlemeden de fark edileceği üzere, işlem türü itibarıyla YMM KDV İadesi Tasdik Raporu ile talep edilen nakden iadelerinde,
- iade talep dilekçesi ile Tebliğin ilgili bölümlerinde iade taleplerine ilişkin aranan belgelerin (YMM KDV İadesi Tasdik Raporu hariç) tamamlanması sonrasında, nakden iadesi talep edilen tutarın %120'si oranında (İTUS sertifikası sahibi mükellefler için % 60'ı oranında) banka teminat mektubu verilmesi halinde, iade işleminin beş iş günü içinde gerçekleştirilmesi
- KDVİRA, YMM raporuna ilişkin kontroller ile vergi dairesince yapılması gereken diğer kontrollerin ise iadeye ilişkin YMM raporunun ibraz edilmesinden sonra ve iki ay içerisinde yapılması ve tamamlanması
gerekiyor.
Tebliğdeki düzenleme bu şekilde olmasına rağmen, vergi dairelerinin büyük bir bölümünde, önceki alışkanlıkların da katkısıyla, nakit iade için aranılan belgelerin ibrazı yeterli görülmemekte, KDVİRA, vergi dairesince yapılması gereken diğer kontroller yapılmakta, bu ise Tebliğe aykırı olarak iadelerde gecikmelere neden olmakta, iadelerin 5 iş günü içerisinde yapılmasını engellemektedir.
Kişisel görüşümüze göre,
1) ATUS uygulamasında Tebliğe aykırı uygulamaların önlenmesi ve vergi daireleri arasında uygulama birliğinin sağlanması bakımından, acilen bir Genel Yazı çıkarılarak, ATUS uygulaması ile iadelerde KDVİRA ile vergi dairesince yapılması gereken diğer kontrollerin iade aşamasında değil, YMM raporu ibraz edildikten sonra yapılması gerektiği konusunda net açıklama yapılmalıdır.
2) Uygulamada, ATUS kapsamına tüm KDV iadelerinin girdiği ve bu iadelerin söz konusu uygulama kapsamında alınabileceği gibi bir anlayış hakim olmuştur. Tebliğde; özel esaslara tabi olanlar hariç olmak üzere, mükelleflerin teminatsız ve incelemesiz iade sınırını aşan ve işlem türü itibarıyla YMM KDV İadesi Tasdik Raporu ile talep edilen nakden iadelerinin ATUS kapsamında alınabileceği açıkça belirtilmesine rağmen, çıkarılacak Genel Yazıda bu konuda da açıklama yapılarak, idare ve mükelleflerde oluşan bu tereddüt mutlaka giderilmelidir. ATUS kapsamında iade alınabilmesi için, öncelikle iadenin YMM raporu ile alınabilir olması gerekmektedir. Maliye Bakanlığı’nın YMM Raporu ile iade alınmasına izin ve yetki verilmeyen KDV iadelerinin, mevcut düzenleme çerçevesinde ATUS kapsamında % 120 teminat karşılığında alınması mümkün değildir.
3) Tebliğde değişiklik yapılarak, KDV Kanunu’ndan doğan tüm KDV iadelerinin ATUS kapsamında iade alınmasına imkan verilmelidir.
4) ATUS kapsamında yapılacak iadelerde, iade aşamasında iade için aranılan belgelerin ibrazı istenilmemeli, KDV beyannamesinde iade talep eden mükellefe % 120 teminat karşılığında iadesi yapılmalı, iade için aranılan belgelerin sonradan ibrazı istenilmelidir. Bu şekilde, KDV iadeleri de çok hızlanmış olacak, sistemden beklenen amaç da tam olarak gerçekleşmiş olacaktır. İade aşamasında iadesi yapılan tutar karşılığında her an paraya çevrilebilir % 120 oranında fazla banka teminat mektubu alındığından, iadenin hemen yapılmasında tereddüt edilecek herhangi bir husus bulunmamaktadır.
Tekraren belirtmek gerekirse, ATUS uygulaması ile, KDV iadelerindeki gecikmelerin önlenmesi mümkün, ancak sistemin başarısı, uygulayıcılarda ve yukarıda belirtilen değişikliklerde saklı.
Saygılarımla.
