Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez.
Aşağıda belirtilen ödemeler de ücret sayılır:
-
GVK’nın 23’üncü maddesinin 11 numaralı bendine göre istisna dışında kalan emeklilik, maluliyet, dul ve yetim aylıkları,
-
Evvelce yapılmış veya gelecekte yapılacak hizmetler karşılığında verilen para ve ayınlarla sağlanan diğer menfaatler,
-
7491 sayılı Kanunun 14 üncü maddesiyle 31/12/2023 tarihi 31/12/2028 olarak değiştirilmiştir.
Kanun’la kurulan emekli sandıkları ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun geçici 20’nci maddesinde belirtilen bankalar, sigorta ve reasürans şirketleri, ticaret odaları, sanayi odaları, borsalar veya bunların teşkil ettikleri birliklerin personelinin malullük, yaşlılık ve ölümlerinde yardım yapmak üzere kurulan sandıklardan ödenen ve en yüksek devlet memuruna ödenen tutarı aşmayan kısım istisna kapsamındadır.
-
Türkiye Büyük Millet Meclisi, il genel meclisi ve belediye meclisi üyeleri ile özel kanunlarına veya idari kararlara göre kurulan daimi veya geçici bütün komisyonların üyelerine ve yukarıda sayılanlara benzeyen diğer kimselere bu sıfatları dolayısıyla ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler,
-
Yönetim ve denetim kurulları başkanı ve üyeleriyle tasfiye memurlarına bu sıfatları dolayısıyla ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler,
-
Bilirkişilere, resmî arabuluculara, eksperlere, spor hakemlerine ve her türlü yarışma jürisi üyelerine ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler,
-
Sporculara transfer ücreti veya sair adlarla yapılan ödemeler ve sağlanan
menfaatler,
-
Hizmet sözleşmesi sona erdikten sonra; karşılıklı sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesi kapsamında ödenen tazminatlar, iş kaybı tazminatları, iş sonu tazminatları, iş güvencesi tazminatları gibi çeşitli adlar altında yapılan ödemeler ve yardımlar
Ücretlerden Kanunda belirtilen istisnalar dışında kalanlar, esas itibariyle stopaj usulünde ve istisnaen de yıllık beyan esasında vergiye tâbidir.
GVK’nın 63’üncü maddesine göre, ücretin safi tutarı tespit edilirken aşağıdaki indirimler yapılır:
-
-
Emekli aidatı ve sosyal sigorta primleri,
-
Sosyal güvenlik destekleme primi,
-
OYAK ve benzeri kamu kurumlarınca yapılan yasal kesintiler,
-
Kanunda belirtilen oranlarda hayat / şahıs sigorta primleri,
-
İşçi sendikalarına ödenen aidatlar,
-
Engellilik indirimi.
-
2023 yılında ücretlere ilişkin vergileme rejimi aşağıda kısaca açıklanmıştır:
Vergiden Müstesna Ücretler:
GVK’nın 23 üncü maddesinde 17 bent halinde sayılan ücretlerle 24 ilâ 29’üncü maddelerinde sayılan ücret niteliğindeki çeşitli ödemeler gelir vergisinden müstesnadır.
Ayrıca muhtelif kanunlarla da bölgesel ve sektörel teşvikler kapsamında gelir vergisinden istisna edilmiş ücretler söz konusudur. Bunların en yaygın olanları şunlardır:
– Serbest bölgelerde imalat faaliyetinde bulunan ve bu bölgelerde imal ettikleri ürünlerin FOB bedelinin % 85’ini yurt dışına ihraç eden mükelleflerce istihdam edilen ücretlilere ödenen ücretler (Avrupa Birliği’ne tam üyeliğin gerçekleştiği yılın sonuna kadar) (Esasen bu uygulama ücret istisnası olarak değil tahakkuk eden gelir vergisinin terkini şeklinde uygulandığı için sağladığı avantaj işverene ait olmaktadır),
– 4691 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesi uyarınca, teknoloji geliştirme bölgelerinde çalışan Ar-Ge, tasarım ve destek personeline bu görevleri ile ilgili olarak ödenen ücretler (31.12.2028 tarihine kadar) (Bu uygulama 7263 sayılı Kanun ile istisna yerine tahakkuk eden verginin terkini şekline dönüştürülerek uygulamadan personelin değil işverenlerin yararlanması sağlanmıştır),
– Türk Uluslararası Gemi Siciline kayıtlı gemilerde çalıştırılan gemi adamlarına ödenen ücretler.
– Yurt dışında yapılan inşaat, onarım, montaj işleri ile teknik hizmetlerde çalışan hizmet erbabına, fiilen yurt dışındaki çalışmaları karşılığı işverenin yurt dışı kazançlarından karşılanarak yapılan ücret ödemeleri.
Engellilik İndirimi:
GVK’nın 31 inci maddesine göre, çalışma gücünün asgarî % 80’ini kaybetmiş bulunan hizmet erbabı birinci derece engelli, asgarî % 60’ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ikinci derece engelli, asgarî % 40’ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ise üçüncü derece engelli sayılır ve aşağıda engellilik dereceleri itibariyle belirlenen aylık tutarlar, hizmet erbabının ücretinden indirilir.
-
Asgari Çalışma Gücü Kaybı
Engellilik Derecesi
2023 Yılında Uygulanan Aylık Engellilik İndirimi Tutarı (TL)
%80
1
4.400
%60
2
2.600
%40
3
1.100
Stopaj Esasında Vergiye Tâbi Ücretler:
Ücretlerin ve ücret sayılan ödemelerin, bunların gerçek tutarlarına, ücretlere ilişkin yıllık gelir vergisi tarifesi uygulanmak suretiyle aylık (10 ve daha az hizmet erbabı çalıştıranlarda 3 aylık) dönemler itibariyle verilecek muhtasar beyannamelere istinaden vergilendirilmesi esastır.
Tevkif edilen vergiler, ertesi ayın 26’ncı günü akşamına kadar vergi dairesine verilir ve aynı sürede ödenir. (Md:98, 119 ve 115 no.lu VUK Sirküleri)
Tevkifata tabi tutulmuş bulunan bu ücretler için GVK’nın 86/1-b maddesinde belirtilen esaslara göre yıllık beyanname verilmesine gerek bulunmadığı durumlarda, söz konusu kesinti nihai vergi niteliğini alır.
Sözü edilen 86’ncı maddenin, 1’inci fıkrasının (b) bendi hükmüne göre,
2023 yılında elde edilen tevkif yolu ile vergiye tâbi tutulmuş ücretlerden:
-
Tek işverenden alınanların, vergi tarifesinin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2023 yılı için 1.900.000 TL) aşması durumunda yıllık beyanname ile beyanı gerekir.
-
Birden fazla işverenden alınan ücretlere gelince, birinciden sonraki işverenlerden alınan ücretlerin yıllık toplamının, yıllık gelir vergisi tarifesinin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (2023 yılında 150.000 TL) aşması durumunda birinci işverenden alınan ücretler dâhil tüm ücret gelirleri beyan edilecektir.
-
Birinciden sonraki işverenden/işverenlerden alınan ücret gelirleri toplamı ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (2023 yılı için 150.000 TL) aşmamakla birlikte birinci işverenden alınan ücret gelirleri de dâhil olmak üzere tüm ücret gelirleri toplamının gelir vergisi tarifesinin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2023 yılı için 1.900.000 TL) aşması durumunda yine birinci işverenden alınan ücretler dâhil tüm ücret gelirleri beyan edilecektir.
GVK’nın 86’ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre, ücret gelirlerinin beyan edilip edilmeyeceği ,kendi içinde değerlendirilecek olup, diğer gelirlerin bulunması halinde bu gelirler hesaplamaya dahil edilmeyecektir.
Yıllık Beyan Esasında Vergiye Tâbi Ücretler:
Aşağıda sayılan ücretler, yıllık beyan esasında vergiye tâbidir:
Stopaja Tabi Tutulmuş Ücret Gelirleri Toplamının Gelir Vergisi Tarifesinin Dördüncü Diliminde Yer Alan Tutarı (2023 yılı için 1.900.000 TL’yi) Aşması:
İster tek isterse birden fazla işverenden elde edilmiş olsun, stopaja tabi tutulmuş ücret gelirleri toplamının gelir vergisi tarifesinin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2023 yılı için 1.900.000 TL’yi) aşması halinde ilk işverenden alınan ücretler dahil olmak üzere tüm ücret gelirleri yıllık beyanname ile beyana tabidir.
Birinciden Sonraki İşverenlerden Alınan Stopaja Tabi Ücretler
Toplamının, Yıllık Beyan Sınırını (2023’de 150.000 TL’yi) Aşması Halinde Birden Fazla İşverenden Alınan Ücretler:
Birinciden sonraki ücretlerin bu sınırı aşması halinde sadece ikinci ve daha sonraki işverenlerden alınan ücretler değil, onlarla birlikte birinci işverenden alınan ücretler de yıllık beyan esasında vergiye tâbidir.
Olay | Fatih ACAR
