Hemen herkes matrah ve vergi artırımına yoğunlaştı ama 7326 sayılı Yapılandırma Kanununda onun kadar önemli başka düzenlemeler de var. Bunlardan birisi de, bilanço barışı (bilanço hesaplarında düzeltme) ile ilgili.
Bilanço barışıyla ilgili hangi düzenlemeler var?
Yapılandırma Kanununda bilanço hesaplarının düzeltilmesi ile ilgili 3 önemli düzenleme yer alıyor. Bunları aşağıdaki gibi sıralamak mümkün:
- İşletmede mevcut olduğu halde kayıtlarda yer almayan emtı̇a, makı̇ne, teçhı̇zat ve demı̇rbaşların kayda alınması (stok affı),
- Kayıtlarda yer aldığı halde ı̇şletmede mevcut olmayan emtı̇a, makı̇ne, teçhı̇zat ve demı̇rbaşların kayıtlardan çıkarılması,
- Kayıtlarda yer aldığı halde ı̇şletmede mevcut olmayan kasa mevcudu ve ortaklardan alacakların beyanı.
Bu yazımızda sadece “stok affı” düzenlemesini ele alacağız.
Stok affıyla mükelleflere hangi avantaj sağlanıyor?
Stok affı ile; gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine, işletmelerinde mevcut olduğu halde kayıtlarında yer almayan yani faturasız emtia, makine, teçhizat ve demirbaşları yasal kayıtlarına intikal ettirmek suretiyle, kayıtlarını fiili duruma uygun hale getirme imkânı sağlanıyor (7326 sayılı Kanun, Mad. 6). Bu şekilde, faturasız satın alınan ve işletmede fiilen bulunup muhasebe kayıtlarında yer almayan makine, teçhizat ve demirbaşlar kayıtlara alınabilecek, yasal kayıtlar fiili duruma uygun hale getirilebilecek!
Stok affından kimler yararlanabiliyor?
Stok affından tüm gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri yararlanabiliyor. Yani, serbest meslek erbabı, ferdi ticari işletmeler, adi ortaklıklar, kollektif şirketler, adi komandit şirketler ile sermaye şirketleri, kooperatifler, iktisadi kamu kuruluşları, dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler ve iş ortaklıkları bu düzenlemeden yararlanarak, stok beyanında bulunabilecekler.
Stok affı beyanının en geç 31 Ağustos 2021 tarihine kadar yapılması gerekiyor
Mükelleflerin, işletmelerinde mevcut olduğu hâlde kayıtlarında yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlarını 31 Ağustos 2021 tarihine (bu tarih dâhil) kadar KDV yönünden bağlı oldukları vergi dairelerine verecekleri beyanname ve eki envanter listesiyle bildirmeleri gerekiyor (1 No.lu Tebliğ ekinde bulunan beyanname (EK:18) ve Envanter Listesi (EK:19)).
Ekinde envanter listesi olmayan beyannameler maalesef kabul edilmiyor, aman dikkat
Stok affı beyanı rayiç bedel üzerinden yapılacak
Stok beyanı; emtia, makine, teçhizat ve demirbaşların bildirim tarihindeki rayiç bedelleri üzerinden yapılacak. Rayiç bedeller mükellefin bizzat kendisi tarafından tespit edilebileceği gibi, bağlı olduğu meslek kuruluşuna da tespit ettirilebilecek.
Hangi emtialar stok affı kapsamında beyan edilebilecek?
Alım satım işletmelerinde satışa hazır mallar, imalatçı işletmelerde ise hammadde, malzeme, yarı mamul ve mamul mallar stok affı kapsamında beyan edilebilecek. Aynı şekilde, inşaat şirketleri (yıllara sari inşaat ve onarım işi, kat karşılığı veya kendi adlarına inşaat yapıp satanlar) varsa inşa edilen ve emtia niteliğindeki taşınmazları (daire, dükkan vb.) ile üretimde kullandıkları demir, çimento, tuğla gibi ilk madde ve malzemelerini veya yarı mamullerini bildirebilecek.
Beyan edilen kıymetler bildirim değerinden düşük bedelle satılamayacak
Stok affı kapsamında beyan edilen kıymetlerin satılması hâlinde, satış bedeli, stok beyanında bildirilen rayiç bedelden düşük olamayacak. Gerçek satış bedelinin bu bedelden düşük olması hâlinde, kazancın tespitinde beyan edilen rayiç bedel dikkate alınacak.
Teslimi KDV’ye tabi olan kıymetler stok beyanına konu olabilecek
Faturasız olarak satın alınmış emtia, makine, teçhizat ve demirbaşların “stok affı” kapsamında kayıtlara alınabilmesi için, bunların teslimlerinin KDV’ye tabi olması ve aşağıdaki oranlarda KDV ödenmesi gerekiyor. Ödenecek KDV, kayıtlara alınacak malın tabi olduğu KDV oranına göre değişiklik gösteriyor.
Bu şekilde kayıtlara intikal ettirilecek;
- Makine, teçhizat ve demirbaşlar ile emtia genel orana (yüzde 18) tabi ise, bunların rayiç bedeli üzerinden yüzde 9,
- Makine, teçhizat ve demirbaşlar ile emtia indirimli orana (yüzde 1, yüzde 8) tabi ise, bunların rayiç bedeli üzerinden tabi oldukları oranın yarısı (yüzde yarım, yüzde 4)
KDV ödenmesi gerekiyor.
KDV’den istisna olan kıymetler stok affından yararlanabilecek mi?
Yukarıda da ifade edildiği üzere, faturasız olarak satın alınmış emtia, makine, teçhizat ve demirbaşların “stok affı” kapsamında kayıtlara alınabilmesi için mutlak suretle bunların teslimlerinin KDV’ye tabi olması ve belirlenmiş oranlarda KDV ödenmesi gerekiyor. Dolayısıyla, teslimleri KDV’den istisna olan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlarla ilgili olarak bu uygulamadan yararlanılması mümkün bulunmuyor. Örneğin, teslimleri KDV’den istisna bulunan atık ve hurdalarla ilgili olarak stok affı kapsamında beyanda bulunulması söz konusu değil.
7326 sayılı Kanuna kadar çıkarılan tüm Yapılandırma Kanunlarında bu ilke korundu. Ancak, ilk defa 7326 sayılı Kanunla bu ilkeye bir istisna getirildi, teslimleri KDV’den istisna bulunan basılı kitap ve süreli yayınların stok affı kapsamında beyanına izin verildi. Yalnız, bunun için yüzde 4 oranında KDV hesaplanması ve ödenmesi gerekiyor.
Stok beyanıyla ilgili KDV en geç 31 Ağustos 2021 tarihine kadar ödenecek
Stok affına ilişkin beyanname ve envanter listesi en geç 31 Ağustos 2021 tarihine kadar verilecek, tahakkuk edecek KDV’de aynı süre içerisinde ödenecek.
Bu şekilde ödenen KDV’ler indirim konusu yapılabilecek mi?
Stok affı kapsamında beyan edilen sadece emtiaya (basılı kitap ve süreli yayınlar dâhil) ilişkin olarak hesaplanarak ödenen KDV indirim konusu yapılabilecek. Ancak, bu kapsamda beyan edilen makine, teçhizat ve demirbaşların rayiç bedeli üzerinden hesaplanarak ödenen KDV indirim konusu yapılamayacak, bu tutar, verginin ödendiği yılın gelir veya kurumlar vergisi matrahlarının belirlenmesinde gider olarak dikkate alınabilecek.
Stok affı kapsamında beyan edilen emtia nedeniyle ödenen KDV’nin, emtianın iade hakkı tanınan işlemlerde kullanılması durumunda, iadesi talep edilebilecek. Ancak, teslimleri KDV’den istisna bulunan basılı kitap ve süreli yayınlar için beyan edilerek ödenen KDV, Kanundaki özel hüküm nedeniyle iade konusu yapılamayacak. Ayrıca, makine, teçhizat ve demirbaşlar nedeniyle beyan edilerek ödenen KDV’nin de indirim konusu yapılması ve iadesi söz konusu olmayacak.
Geçmişe dönük KDV tarhiyatı yapılmama garantisi
Stok affı kapsamında beyanda bulunanlara, belgesiz mal bulundurduğu gerekçesiyle (KDVK Mad. 9/2) malın emsal bedeli üzerinden cezalı KDV tarhiyatı yapılamayacak.
Beyan edilen kıymetler için özel karşılık ayrılacak
Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler, aktiflerine intikal ettirdikleri emtia için ayrı (525 Kayda Alınan Emtı̇a Özel Karşılık Hesabı); makine, teçhizat ve demirbaşlar için ayrı (526 Demı̇rbaş Makı̇ne ve Teçhı̇zat Özel Karşılık Hesabı) olmak üzere pasifte karşılık hesabı açacaklar. Emtia için ayrılan karşılık, ortaklara dağıtılması veya işletmenin tasfiye edilmesi hâlinde, sermayenin unsuru sayılacak ve vergilendirilmeyecek. Makine, teçhizat ve demirbaşlar ayrıca envantere kaydedilecek ve ayrılan karşılık birikmiş amortisman olarak kabul edilecek. Bildirime dahil edilen makine, teçhizat ve demirbaşlar için amortisman ayrılmayacak.
İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler ise beyan ettikleri emtiayı defterlerinin gider kısmına satın alınan mal olarak kaydedecekler.
Stok affının artıları ve faydaları neler?
1) Faturasız emtia, makine, teçhizat ve demirbaşların faturası Devletten alınmış olacak.
2) Faturasız emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlar düşük bir KDV ödenerek kayıtlara alınmış olacak.
3) Yapılacak beyan ile, faturasız mal bulundurulduğu gerekçesiyle, KDV Kanunu’nun 9/2 maddesi kapsamında cezalı KDV tarhiyatı yapılma riski ortadan kaldırılmış olacak.
4) Emtia için ödenen KDV indirim konusu yapılabilecek.
5) Kayıtlara alınan makine, teçhizat ve demirbaşlar bilançoda 25 kodlu grupta yani bilançonun aktifinde artışa neden olacak. Karşılık hesabı da 5 kodlu grupta yer alacak, bu şekilde işletmenin öz kaynaklarında da bir artış sağlanmış olacak.
6) Bildirilen emtianın değeri kaç TL ise, o kadar para işletmeden vergisiz olarak çekilebilecek.
7) Devlet güvencesinde geleceğe yönelik risksiz, düşük KDV’li stok yaratılacak.
Stok affının dezavantajları var mı?
1) Kayda alınan faturasız makine, teçhizat ve demirbaşlar için ödenen KDV indirim konusu yapılamayacak,
2) Kayda alınan makine, teçhizat ve demirbaşlar için özel karşılık hesabına alınan tutar sermayeye eklenemeyecek, bunlar için amortisman ayrılamayacak,
4) Kayda alınan makine, teçhizat ve demirbaşların satış bedelinin tamamı, duran varlık satış karı olarak vergilendirilecek.
Sonuç olarak;
Bir bütün olarak bakıldığında stok affı, yararlananlara ciddi vergisel avantajlar sağlıyor. Şirketlerin kendi durumlarına bakarak, bu düzenlemeden yararlanmalarında fayda var!
