2024 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Teklifi, Plan ve Bütçe Komisyonuna sevk edildi. Sırada TBMM Genel Kurul'da görüşülmeye başlanacak ve sonrasında da Cumhurbaşkanı'na imzaya sunulacak. Bütçe Kanun Teklifinde hem giderler hem de gelirler geçen yıla göre arttırılmış görünüyor. 2024 Merkezi Yönetim Bütçesinin giderleri 11 trilyon 7 milyar 879 milyon TL, bütçe gelirleri 8 trilyon 353 milyar 29 milyon TL olarak öngörüldü.
Bu harcamalar, finanse edilmek için maktu vergi, harç ve cezalar yeniden değerleme oranında (YDO) artırılacak. Türkiye İstatistik Kurumu, 2024 yılı vergi, harç ve cezalara uygulanmak üzere 2023 yılına ilişkin yeniden değerleme oranına esas olan veriyi açıkladı.
Yeniden değerleme oranı yüzde 58,46 olarak açıklandı. Ancak VUK mük.m.298 uyarınca Hazine ve Maliye Bakanlığınca da bu oranın Resmi Gazete'de ilan edilmesi gerekmekte. Ancak henüz ilan edilmedi.
Aşağıda açıklayacağım bazı vergi, harç ve cezalar önümüzdeki yılbaşından itibaren yüzde 58,46 oranında zamlı ödenebilecek. Ancak aşağıda da görüldüğü üzere kendi kanunlarında bu oranlar uygulanırken Cumhurbaşkanına her bir madde için ayrı ayrı oran belirleme yetkisi verilmiştir. Bu nedenle şu an bu kadar artırılır demek çok doğru olmayabilir. Yıl sonuna doğru Cumhurbaşkanı kararları ile sanıyorum seçim yatırımı da dikkate alınarak kanunlarında belirlenen düşük oranda artırılabilecektir ya da Cumhurbaşkanı yetkisini hiç kullanmayabilecektir.
Yeniden Değerleme Oranı
VUK mükerrer m.298 uyarınca yeniden değerleme oranı, Ekim ayında (Ekim ayı dahil) bir önceki yılın aynı dönemine göre üretici fiyatları genel endeksinde (ÜFE) meydana gelen ortalama fiyat artış oranıdır. Bu oran Hazine ve Maliye Bakanlığı'nca ilan edilmekte ve Resmi Gazete'de yayımlanmaktadır. Ancak henüz ilan edilmedi.
Aşağıdaki tabloda son 24 yılın yeniden değerleme oranları bulunmaktadır.
2024 yılında uygulanmak üzere bu oran yüzde 58,46 olarak belirlendi. 2000 yılından bugüne kadar en yüksek oran 2023 yılında uygulanan oran idi. Son 24 yılda ikinci en yüksek 2002 ve üçüncü en yüksek oran bu yıl uygulanacak.
Bu oranı Cumhurbaşkanının değiştirme yetkisi yoktur
VUK mük.m298/B uyarınca yeniden değerleme oranı yüzde 58,46 olarak açıklandı. Bu oranı Cumhurbaşkanının değiştirme yetkisi yoktur. Kanunlarımızda birçok maktu vergi/harç ve cezalar/trafik cezaları ile istisna hadleri bu oranda artırılacak. Ancak kendi kanunlarında Cumhurbaşkanının yeniden değerleme oranını farklı şekilde kullanma yetkisi verilmiştir.
Daha basit bir ifadeyle yeniden değerleme oranını Cumhurbaşkanının değiştirme yetkisi yoktur ama Cumhurbaşkanının Anayasa m.73/son fıkra uyarınca kendi kanunlarında Cumhurbaşkanına bu oranları hangi aralıkta uygulayacağına ilişkin bir opsiyon sunulmuştur. Bu opsiyonlar her kanunda kendi maddesinde belirtilmiştir. Şayet Cumhurbaşkanına bu oranı değiştirmeyle alakalı yetki veren bir hüküm yoksa o zaman Cumhurbaşkanının değiştirme yetkisi de yoktur anlamı çıkacaktır.
Aşağıdaki kanunlar ve ilgili maddesinde YDO oranında artırılacak olanlar ile Cumhurbaşkanının bunu hangi oranda artırıp-azaltacağı belirtilmiştir.
Bir daha söylemekte fayda var; kanun maddesinde Cumhurbaşkanına değişiklik yapma ve hangi aralıkta değişiklik yapma yetkisi verilmemiş ise Cumhurbaşkanının bunu değiştirme yetkisi bulunmamaktadır.
Emlak vergisi zamlı ödenecek
Türkiye siyasi sınırları içinde sahip olunan arsa, arazi, işyeri ve konutlar için her yıl belediyede kayıtlı olunan değer üzerinden binde 1 ila 6 oranında emlak vergisi ödenmektedir. Bu değer, Emlak Vergisi Kanunu'nun 29'uncu maddesinde bulunan vergi değeridir ve bu değer her yıl yeniden değerleme oranının yarısı oranında artırılarak uygulanmaktadır. Önümüzdeki yıl emlak vergisi yüzde 58,46'ın yarısı olan yüzde 29,23 oranında zamlı ödenecek. Yani bu yıl 100 TL emlak vergisi ödediyseniz önümüzdeki yıl 129,23 TL ödeyeceksiniz.
Emlak vergisi ile alakalı EVK m.29 uyarınca Cumhurbaşkanı, bu maddede belirtilen artış oranını sıfıra kadar indirmeye veya yeniden değerleme oranına kadar artırmaya yetkilidir denilmiştir. Yani Cumhurbaşkanı isterse 2024 yılında emlak vergisi oranını sıfıra indirebilir. Bunun için de bir Cumhurbaşkanı kararı yayımlaması gerekecek.
Ayrıca Çevre temizlik vergileri her yıl başında, bir önceki yıl vergi tutarı yeniden değerleme oranının yarısı kadar arttırılmak suretiyle belirlenir. (BGK mükerrer m.44). Belediye Gelirleri Kanunu mük.m.44 çevre temizlik vergisinin, su tüketim miktarı esas alınmak suretiyle metreküp başına alınan tutar YDO oranında artırılır ve CB, bunu ¼ oranına kadar azaltma yetkisine sahiptir.
Maktu harçlar zamlanacak
Harçlar Kanunu kapsamında alınan maktu harçlar da yeniden değerleme oranı kadar zamlanacak. Harçlar Kanunu'nun mükerrer 138'inci maddesi uyarınca alınacak maktu harçlar yeniden değerleme oranı ile artırılarak uygulanacak. Sadece bu artış maktu yani sabit bir parasal tutar olarak belirtilen harçlara uygulanacak. Buna göre yargı harçları, tapu kadastro harçları, noter harçları, vergi yargısı harçları, konsolosluk harçları, gemi ve liman harçları, diploma harçları ve trafik harçları bu oran kadar artırılacaktır.
Yurt dışından getirilen cep telefonları için de uygulanacak tutarı 20 bin TL'den 31692 TL'ye yükseldi. Özellikle noterde çok işi olanların biraz daha hazırlıklı olmaları gerekmektedir.
İlk defa avukatlık ruhsatı alacaklar, pasaport alacaklar, vizesiz yurt dışına çıkacaklar, dava açacaklar, ehliyet alacaklar, ruhsat alacaklar da alacakların hepsi önümüzdeki yıl zamlı harç ödeyecek.
Aşağıda 2024 yılında uygulanacak bazı harç tutarları bulunmaktadır.
Harçlar Kanunu mük.m.138 uyarınca maktu harçlar YDO oranında artırılır ve Cumhurbaşkanı, bunu yarı oranda azaltma yetkisine sahiptir. Yani Cumhurbaşkanı isterse yukarıda bir kısmı belirtilen maktu harçları yarı oranda (29,23) artırabilir.
Ayrıca Gider vergileri kanunu m.39, Özel iletişim vergisi (deprem vergisi) mobil telefon aboneliğinin ilk tesisinde maktu özel iletişim vergisi alınır ve bu tutar yani 260 TL'lik tutar YDO oranında artırılır. Cumhurbaşkanı bunu yarı oranda azaltabilir. 2024 yılı için bu tutar 412 TL oldu.
Vergi cezaları da arttı
Vergi Usul Kanunu'nda düzenlenen idari para cezaları da Vergi Usul Kanunu'nun mükerrer 414'üncü maddesi uyarınca yeniden değerleme oranı kadar artırılacaktır. Fiş ya da fatura almazsanız, fiş ya da fatura vermezseniz, kiranızı bankadan vermezseniz, elektronik beyanname gönderme yükümlülüğünüzü yerine getirmezseniz, işe başladığınızı ya da iş/adres değiştirdiğinizi zamanında vergi dairesine bildirmezseniz idari para cezasına tabi tutulacaksınızdır. Ve bu tutarlar da yüzde 58,46 oranında artırılarak 2024 yılında uygulanmaya başlanacaktır.
VUK mük.m.414 uyarınca VUK kapsamındaki maktu cezalar YDO kadar artırılır. Cumhurbaşkanı, bunu yarı oranda azaltma yetkisine sahiptir.
Aşağıda2024 yılında uygulanacak bazı maktu ceza tutarları bulunmaktadır.
Trafikte daha dikkatli olmak lazım artık
Trafik cezaları da yüzde 58,46 oranında artırılacak. Trafik cezalarında kırmızı ışık ihlalinin cezası 951 TL'den 1.507 TL'ye çıkacak.
Aşağıda 1 Ocak 2024'ten itibaren uygulanacak trafik para cezaları bulunmaktadır.
Motorlu taşıtlar vergimiz de arttı
Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu'nun 10'uncu maddesi uyarınca ödenecek tutarlar her yıl yeniden değerleme oranı kadar artırılarak uygulanmaktadır. Yani bu yıl 100 TL MTV ödediyseniz önümüzdeki yıl 158,46 TL ödeyeceksiniz.
Ancak Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu m.10 taşıt değerleri ve vergi miktarları YDO oranında artırılır ve Cumhurbaşkanı yüzde 20'sinden az olmamak üzere yeni oranlar belirleyebilir.
Yani Cumhurbaşkanı MTV'yi yüzde 80 kadar azaltabilir ama yüzde 50 de artırabilir.
Vergi mevzuatımızda uygulanan maktu istisna tutarları da arttı
Vergi mevzuatımızda konut gelirlerine, değer artış kazançlarına gibi kısımlarda maktu istisna uygulanmaktadır. Bu istisnalar mükelleflerin lehinedir ve bu tutarlar da yeniden değerleme oranı kadar artırılacak. Bu tutarları Cumhurbaşkanının değiştirme yetkisi bulunmaktadır.
Bunlar, konut kira gelirlerinden elde edilen istisna tutarı (GVK m.21), iş yeri dışında yemek verilen ücretliye uygulanacak istisna yemek bedeli (GVK m.23/8) ve özellikle tüm ücretlileri/gelir vergisi mükelleflerini ilgilendiren vergi dilimi de (GVK m.103) yeniden değerleme oranı kadar artırılacaktır.
Vergi dilimleri de arttı
Ücretliler dahil olmak gelir elde eden gerçek kişilere uygulanan vergi tarifesi dilimleri de yüzde 58,46 oranında artacak. Ancak yüzde 5'e kadar olan küsuratlar geriye doğru uygulanacak
Buna göre GVK m.103 uyarınca 1 Ocak 2024'ten itibaren uygulanacak gelir vergisi tarifesinin ilk dilimi 110 bin TL olacaktır.
Yani bu yıl yüzde 20'lik dilime geçmek için yıl içinde ücretinin toplamının 70 bin TL'yi aşması gerekirken 2024 yılında "bu tutar 110 bin TL'yi aşarsa" şeklinde düzenlenecektir.
Maktu damga vergisi de arttı
Damga Vergisi Kanunu mük.m.30 uyarınca maktu damga vergisi YDO oranında artırılır ve Cumhurbaşkanının bu tutarları farklı oranlarda değiştirme yetkisi vardır.
