Ülkemizde 300 adede yakın maldan Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) 2002 yılından bu yanadır alınmaktadır. 2023 yılında 928 milyar 195 milyon lira, 2024 yılının ilk yedi ayında ise (Ocak-Temmuz) 743 milyar 515 milyon lira ÖTV tahsil edilmiş. Bu sayılar oldukça yüksek zira 2023 dahil son yedi yıldaki ÖTV tahsilatlarının toplam vergi tahsilatına oranının ortalaması yaklaşık yüzde 21,45'dir. Bunun anlamı son yedi yılda toplanan her bin liralık verginin 214,5 lirası ÖTV'den alınmış demektir.
Burada özellikle iki ürün basında çok konuşulmakta bunlardan biri cep telefonu diğeri ise otomobillerdir. Cep telefonlarından alınan vergi kalemlerine basında yer verilmekte ve herkesçe fazlasıyla şaşırılmakta ki haklılık payları var elbette.
Ancak bu vergi kalemlerini siz de pekâlâ görebilir istediğiniz satış fiyatı sonucunda vergi tutarlarını hesaplayabilirsiniz. Bunlar için onlarca ücretsiz internet sitesi bulunmaktadır. Bunlardan bir tanesi de bu linktedir. Birçok vergiyi hesaplamak için bu şekilde internet sitesi bulunmaktadır. Örneğin ücretlerden alınan vergileri hesaplamak için de bu siteyi kullanabilirsiniz.
Bu minik bilgilendirmeden sonra gelelim konumuza yani asıl şaşırmamız gereken mevzuya…
Otomobil ve cep telefonlarından alınan ÖTV'nin fazla olmasının birkaç nedeni var. Bunlardan ilki hesaplama usulü diğeri ise ÖTV basamaklarının yeniden değerleme oranı (YDO) kadar artmayışıdır.
Daha basit bir ifadeyle cep telefonu ve motorlu araçlar için hesaplanan ÖTV'nin tabi olduğu tarife basamaklarının yükseltilmesi gerekmektedir. Ancak -yeniden değerleme oranı kadar artması gibi- otomatik bir düzenlemenin bulunmaması çok önemli bir sorundur. ÖTV tarifesinin güncellenmesi tamamen Cumhurbaşkanının takdirine bırakılmıştır.
Hatta otomobiller için en son matrah güncellemesi 24 Kasım 2022'de yapıldı. 24 Kasım 2022'de yürürlüğe giren 6417 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile otomobillere ilişkin hem ÖTV matrahları hem de tarifedeki matrah dilimi sayısı artırıldı.
Yani matrah güncellemesi yeniden değerleme oranına bağlı olmayıp tamamen Cumhurbaşkanının keyfiyetine bırakılmıştır. Ve Cumhurbaşkanı 24 Kasım 2022'den beridir yeni bir düzenleme yapmış değil.
Şayet sadece son iki yıl yeniden değerleme oranı kadar artırılsaydı şu an 1 milyon TL'lik bir aracı 805 bin TL'ye alabilirdik.
Şöyle ki aşağıda motor silindir hacmi 1600 cm³'ü geçmeyen otomobiller için ÖTV tarifesi bulunmaktadır.
Yukarıdaki tabloya göre aracın vergisiz fiyatı 184 bin TL'yi aşmıyorsa vergisiz fiyatına yüzde 45 ÖTV oranı uygulanmaktadır. Ancak aracın vergisiz fiyatı 184 bin TL ile 220 bin TL (220 bin TL dahil) arasında ise vergisiz fiyatın tamamına yüzde 50; 220 bin TL ile 250 bin TL (250 bin TL dahil) arasında ise tamamına yüzde 60; fiyatı 250 bin TL ile 280 bin TL (280 bin TL dahil) arasında ise tamamına yüzde 70; fiyatı 280 bin TL'yi aşıyorsa tamamına yüzde 80 ÖTV oranı uygulanmaktadır.
Ayrıca ÖTV dahil çıkan tutara yüzde 20 KDV de uygulanmaktadır. Tabloda görüldüğü üzere 1600 cm³'ü geçmeyen bir aracın vergisiz fiyatı 190 bin TL ise 190 bin TL'nin tamamına yüzde 50 ÖTV oranı uygulanmaktadır. Ya da son satırında görüldüğü gibi örneğin aracın vergisiz fiyatı 290 bin TL ise 290 bin TL'nin tamamına yüzde 80 ÖTV oranı uygulanmaktadır.
Böylece bugün piyasa satış fiyatı yaklaşık 605 bin TL'nin üstünde olan motor silindir hacmi 1600 cm³'ü geçmeyen otomobillerin tamamına yüzde 80 ÖTV uygulanmaktadır.
Çözülmesi gereken şey
Çözülmesi gereken: matrah güncellemesinin yeniden değerleme oranına bağlı olmaması ve bunun tamamen Cumhurbaşkanının takdirine bırakılmış olmasıdır.
Enflasyonun bu denli yüksek olduğu bu günlerde bu tarifenin de gerçeğe uygun hale getirilmesi gerekmektedir.
Bugünden çok fazla uzaklaşmadan otomobillere ilişkin tarifeyi sadece 2022 yılı yeniden değerleme oranı (yüzde 122,93) ve 2023 için de yüzde 58,46 oranı (YDO) kadar artırsaydık aşağıdaki yeni tarifeye ulaşmış olacaktık.
Buna göre örneğin motor silindir hacmi 1600 cm³'ü geçmeyen ve satış fiyatı 1 milyon TL olan bir otomobil için şu an 370 bin TL ÖTV ve 167 bin TL KDV ve toplamda 537 bin TL vergi ödenmektedir.
Ancak tarifedeki basamaklar, sadece son iki yılın yeniden değerleme oranı kadar artırılsaydı bu kez aynı otomobile 208 bin TL ÖTV, 134 bin TL KDV ve toplamda 342 bin TL vergi ödeyip aynı aracı bugün yaklaşık 805 bin TL'ye satın almış olacaktık.
Yani aynı aracı bugün 195 bin TL daha ucuza almış olacaktık. Hatta önceki yıllarda da bu basamaklara YDO uygulansaydı aynı aracı bugün çok daha ucuza almış olacaktık. Bu arada 195 bin liralık farkın vergi olduğunu hatırlatmam gerekiyor.
Ayrıca 2025 yılı için 3 Kasım 2024'te yayımlanacak oran da (YDO) dahil edilse çok daha ucuza alacağımız su götürmez bir gerçektir.
Otomobillerde daha yüksek oranlar da var
Yukarıdaki örnek, genel olarak bizlerin bindiği motor silindir hacmi 1600 cm³'ü geçmeyen otomobiller içindir.
Ancak motor silindir hacmi 1600 cm³'ü geçen ama 2000 cm³'ü aşmayan otomobillerde vergisiz fiyatı 170 bin TL'yi aşmayanlar için yüzde 130; aşanlarda ise yüzde 150 ÖTV oranı uygulanmaktadır. Hatta motor silindir hacmi 2000 cm³'ü geçenlere yüzde 220 uygulanmaktadır. Elektrikli araçlarda ise bu oranlar yüzde 10 ila yüzde 60 arasındadır.
Aynı sorun cep telefonlarında da var
Diğer taraftan aynı sorun cep telefonlarındaki ÖTV basamağında da bulunmaktadır. ÖTV Kanunu ekli (IV) sayılı tarifede özel tüketim vergisi matrahı 1.500 TL'yi aşmayanlar için yüzde 25; özel tüketim vergisi matrahı 1.500 TL'yi aşıp ama 3.000 TL'yi aşmayanlar için yüzde 40 ve 3.000 TL'yi aşanlar için yüzde 50 ÖTV oranı uygulanacaktır.
Cep telefonlarındaki basamaklar ise en son 19 Nisan 2022 tarihli 5431 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile güncellenmişti. Vergisiz fiyatı 3 bin liranın altında olan bir cep telefonu var mıdır bilmiyorum ama şu anda piyasada bulunan tüm cep telefonlarına yaklaşık yüzde 50 ÖTV uygulanmaktadır diyebiliriz. Bu fiyatların tamamına ayrıca yüzde 20 KDV de eklenmektedir. Yorum sizin…
Ezcümle
Vergi mevzuatımızın birçok yerinde mükellef lehine olan vergi dilimleri, maktu istisnalar gibi uygulamalar her yıl doğrudan yeniden değerleme oranının artışına bağlanmıştır. Bu otomatik bir hal almıştır ve bizim lehimize bir uygulamadır. Ancak otomobiller ve cep telefonları için uygulanan matrah artışı gelir vergisi dilimi gibi yeniden değerleme oranı kadar her yıl artmamaktadır.
Özetle ÖTV hesaplamasında -özellikle cep telefonu ve otomobillerde- kullanılan bu basamakların YDO kadar güncellenmesi vatandaş lehinedir.
T24 | Murat BATI
