Sosyal Güvenlik Kurumunca kayıt dışı istihdamla mücadele kapsamında kamu kurum ve kuruluşlarıyla yapılan protokoller çerçevesinde sigortalılık bilgisini içeren belgeler ilgili kurumlardan elektronik ortamda temin edilmektedir.
Bu çerçevede trafik denetimleri sırasında trafik idari para cezası karar tutanağı düzenlenerek sürücünün yüzüne karşı tebliğ edilen ve kullanım amacı ticari olan aracın plakası, sürücünün adı soyadı, T.C. kimlik numarası, cezanın düzenlendiği yer, birim ve tarih bilgisi de elektronik ortamda SGK’ya gönderilmektedir.
Sonrasında, ticari araca kesilen ceza tutanağında kayıtlı sürücünün, ceza tutanağının düzenlendiği tarih itibariyle ticari araç sahibi adına tescilli işyerinden sigortalı olarak bildirilip bildirilmediği SGK Müdürlüklerindeki KADİM servislerinde görevli personel tarafından kontrol edilmektedir.
Yapılan kontrollerde sürücünün araç sahibine ait işyerinden sigortalı olarak bildirilmediğinin tespiti halinde, ceza tutanağının düzenlendiği tarih itibariyle sürücünün hizmet akdine tabi çalıştığı kabul edilmekte ve ticari araç sahibi işverene kayıt dışı sigortalı istihdam ettiği gerekçesiyle;
- İşe giriş bildirgesinden dolayı 2 asgari ücret tutarında,
- Muhtasar ve prim hizmet beyannamesinden dolayı bilanço esasına göre defter tutuyor ise 1 asgari ücret tutarında
- İşten ayrılış bildirgesinden dolayı asgari ücretin 1/10’u tutarında
İdari para cezası uygulanmaktadır. Ayrıca prim teşviklerinden bir ay süreyle, asgari ücret desteğinden bir yıl süreyle yararlanmasına izin verilmemekte, yararlanılmış ise yararlanılan teşvik ve destek tutarlarının gecikme zammıyla birlikte ödenmesi istenilmektedir.
Trafik ceza tutanağı kesilen sürücü için sigortasız çalıştırıldığı gerekçesiyle uygulanan yaptırımlara itiraz edilmesi mümkün.
Bu amaçla,
1- Trafik cezası kesilen aracın gerçek veya tüzel bir kişiye kiralanmış olması halinde,
2- Sürücünün ticari araç sahibinin eşi, aile fertlerinden, kan veya kayın hısımlarından, yakın arkadaşlarından, komşularından vb. biri olması halinde,
3- Sürücünün ticari aracın kullanımına özgü ehliyete sahip olmaması halinde, (örneğin E sınıfı ehliyet gerektiren araçta sürücünün B sınıfı ehliyetinin olması)
4- Ceza tutanağı düzenlenen aracın trafik siciline “ticari araç” olarak kayıtlı olmasına rağmen sahibinin vergi mükellefiyetinin olmaması halinde,
5- Sürücünün ceza tutanağının düzenlendiği tarih itibariyle başka bir ilde ikamet etmesi veya başka bir ildeki işyerinden sigortalı olarak bildirilmiş olması halinde,
itiraz da bulunulması uygun olacaktır.
İtirazlar Komisyonca değerlendirilecektir.
Yapılacak itirazların SGK Müdürlüklerindeki Prim Tahakkuk İtiraz Komisyonlarınca incelenerek kabul edilmesi, reddedilmesi yahut denetime sevk edilmesi mümkün bulunmakla birlikte, reddi halinde ret kararının tebliğinden itibaren bir ay içinde yetkili idare mahkemesine başvurulması gerekecektir.
Haliyle trafik cezası kesilen aracın başka bir firmaya kiralanmamış olması veya araç sürücüsünün işverenin kan veya kayın hısımı olmaması halinde yahut hizmet akdine tabi çalışmadığının kanıtlanamayacağı durumlarda, SGK tarafından uygulanacak yaptırımlara itiraz edilse bile itirazın Kurumca reddedilebileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.
2020/8 sayılı Genelgeye göre idari para cezasına konu olan belgelerin kamu kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerin SGK kayıtlarına intikal ettiği tarihten önce SGK’ya verilmiş olması halinde, bu belgelerin işverenlerce kendiliğinden verildiği kabul edilmekte ve kayıt dışı istihdam fiilinden ziyade belge ve beyannamelerin yasal süresi dışında verilmesi fiilinden dolayı yaptırım uygulanmaktadır.
Dolayısıyla ticari araç sürücüsüne kesilen trafik ceza tutanağı SGK’ya ulaşmadan sürücüye ait işe giriş bildirgesi trafik cezasının kesildiği tarih itibariyle geriye yönelik düzenlenip muhtasar ve prim hizmet beyannamesi de yasal süresi içinde SGK’ya gönderilir ise yaşanan hasar yalnızca 1 asgari ücret tutarındaki idari para cezasıyla aşılabilecektir. Hatta işe giriş bildirgesi yasal verilme süresini izleyen bir aylık süre içinde verildiği takdirde pişmanlık indirimi ve erken ödeme indirimiyle birlikte ödenecek tutar 2025 yılı rakamlarıyla 26.005,50 TL’den 4.876,00 TL’ye düşecektir. İdari para cezaları da bir kenara sürücüye ait işe giriş bildirgesi süresi dışında verilse bile işveren tarafından kendiliğinden verilmiş kabul edileceğinden, prim teşviklerinde ve asgari ücret desteğinde yasaklama da gündeme gelmeyecektir.
Yasada değişikliğe ihtiyaç var!
Uygulamada özellikle şehirlerarası otobüs firmalarının işe gelmeyen araç sürücüsünün yerine aynı gün içinde başka bir şoföre ticari aracı teslim etmek zorunda kaldıkları, ancak işe giriş bildirgesinin bir gün önce verilme şartından dolayı bu şoförlerin işe giriş bildirgesini bir sonraki gün itibariyle düzenlemek zorunda kaldıkları da maalesef ki ülkemiz gerçeklerindendir.
İki satırlık bir yasa değişikliği sonrasında aşılabilecek olan bu sorun ne yazık ki yıllardır çözülememiştir.
Bu bakımdan sigortalı işe giriş bildirgesi verme yükümlülüklerini bir gün önce verilme şartından dolayı yerine getirememiş şehirlerarası otobüs firmalarının da trafik cezası kesilen araç şoförüne ait işe giriş bildirgesinin yasal verilme süresi geçmiş bile olsa, ceza tutanağı SGK’ya ulaşmadan tutanak tarihi itibariyle düzenleyerek bir an evvel vermeleri, katlanacakları maliyet açısından menfaatlerine olacaktır.
