İş Kanununa göre, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışılıp çalışılmayacağı toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmesi ile kararlaştırılır. Sözleşmelerde bu konuda bir hüküm yoksa işçinin ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştırılabilmesi için yazılı onayının alınması gerekir.
Bayramda iş yerlerinin çoğunluğu kapalı olmakla birlikte sağlık, güvenlik, turizm, basın sektörü başta olmak üzere bazı iş yerlerinde bayram günlerinde de çalışmalar devam ediyor.
Kanun, tatil yapmayarak ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştırılan işçiye bir günlük ücret ödenmesini öngörüyor. Yargıtay içtihatlarına göre, bayram günü işçinin işe gidip bir saat bile çalışması halinde tam gün ücret tutarında ilave ücret ödenmelidir. Bayram günündeki çalışma 7,5 saati aşarsa aşan kısım için ayrıca fazla çalışma ücreti ödemesi yapılmalıdır.
29 Ekim Cumhuriyet Bayramı ile Ramazan Bayramı ve Kurban Bayramı tatilleri arife günü başlıyor. Cumhuriyet Bayramı 1,5 gün, Ramazan Bayramı 3,5 gün, Kurban Bayramı ise 4,5 gün tatil kabul ediliyor. Söz konusu günlerde tatil arife günü saat 13.00’te başlıyor.
Yargıtay’a göre, her ne kadar bayram tatilinde işçi bir saat çalışsa bile tam gün çalışmaya hak kazansa da arife günü saat 13.00’ten sonra çalışmaya devam eden işçiye, normal ücretine ilave olarak arife günü için yarım günlük ücret ödenmesi gerekiyor.
Peki bayram tatilinde çalışan işçiye ödenecek ilave ücret nasıl hesaplanır? İşçinin brüt ücretinin 30.000 lira olduğunu varsayalım. Bu işçinin günlük ücreti 1000 TL’dir. İşçi arife gününde ve Ramazan Bayramı’nın birinci ve ikinci günlerinde çalışırsa 2.500 TL ilave ücretle birlikte mart ayında toplam 33.500 TL brüt ücret alır.
BAYRAM GÜNÜ ÇALIŞMASI VE HAFTA TATİLİ ÇAKIŞIRSA İLAVE ÜCRET NASIL HESAPLANIR?
İş Kanunu, yedi günlük zaman dilimi içinde işçiye kesintisiz en az 24 saat hafta tatili yaptırılmasını emrediyor. Hafta tatili temel hak olarak görüldüğünden, hafta tatilinde çalışan işçiye ücretinin yüzde 50 zamlı ödenmesi öngörülüyor. Buna göre, hafta tatilinde tam gün çalışan işçiye normal ücretine ilave olarak 1,5 yevmiye tutarında ücret ödenmesi gerekir. Ancak, hafta tatili ücreti çalışılan süre üzerinden hesaplanır. Hafta tatilinde sadece bir saat çalışılmışsa bir saatlik çalışmanın karşılığı ücret yüzde 50 zamlı ödenir.
İşçinin bayram günündeki çalışması ile hafta tatili çakışırsa en yüksek ödemeye imkan veren ilave ücret ödenir. İşçinin bayram günündeki çalışması hafta tatili ile çakışmış ve işçi tam gün (7,5 saat) çalışmışsa hafta tatili çalışması kapsamında 1,5 günlük ücrete hak kazanır. İşçinin bayram günündeki çalışması hafta tatili ile çakışmakla birlikte tam gün değil 1-2 saat sürmüşse, bu durumda bayram tatilinde çalışanlara ödenen 1 günlük ilave ücrete hak kazanır.
Hafta tatili ile bayram çalışmasının çakışıp çakışmadığı parmak hesabıyla tespit edilir. Örneğin, geçen hafta pazar günü hafta tatili yapan işçi pazartesi gününden itibaren aralıksız çalıştıysa bayramın birinci günü olan pazar o işçi için hafta tatilidir.
Geçen hafta pazar günü hafta tatili yapmakla birlikte pazartesi günü hastaneye gittiği için çalışmayan işçi için bir sonraki hafta tatili pazartesi günüdür.
Yukarıdaki örneğimizden devam edersek, bayram çalışması hafta tatili ile çakışan ve tam gün çalışan işçiye o gün için 1000 TL yerine 1.500 TL ilave ücret ödenmesi gerekir. Bayram çalışması hafta tatili ile çakışmakla birlikte o gün sadece 1 saat çalışırsa bu durumda 1000 TL ilave ücret ödenir.
BAYRAMDA ÇALIŞAN İŞÇİYE ÜCRET YERİNE İZİN VERİLEBİLİR Mİ?
Kanun, hafta tatilinde çalışan veya fazla çalışma yapan işçiye fazla çalışma ücreti yerine serbest zaman kullandırmasına izin veriyor. Örneğin, işveren hafta tatilinde tam gün çalışan işçiye ücret yerine 1,5 günlük izin verebilir.
Ancak, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştırılan işçilere ücret yerine serbest zaman kullandırılması kanuna aykırıdır. Bu dönemde çalıştırılan işçiye mutlaka ilave ücret ödenmesi gerekir.
YILDA 15,5 GÜN BAYRAM VE GENEL TATİL
Kanunda, 29 Ekim “ulusal bayram”, diğer resmi ve dini bayram günleri ile yılbaşı, 1 Mayıs ve 15 Temmuz ise “genel tatil günü” kabul ediliyor.
Bayram ve genel tatil günü süreleri şöyle:
29 Ekim Cumhuriyet Bayramı: 1.5 gün
23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı: 1 gün
19 Mayıs Atatürk’ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı: 1 gün
30 Ağustos Zafer Bayramı: 1 gün
Ramazan Bayramı: 3.5 gün
Kurban Bayramı: 4.5 gün
Yılbaşı tatili: 1 gün
1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü: 1 gün
15 Temmuz Demokrasi ve Milli Birlik Günü: 1 gün
