Son yıllarda SGK Denetmenleri tarafından yapılan incelemelerde düzenlenen raporlar işverenlere tebliğ edilmeyip, doğrudan doğruya SGK Müdürlüklerine yollanmaktadır. Sonuçta ilgili SGK denetmen raporları, işverene tebliğ edilmeden yüklü miktarlarda idari para cezaları işverenlere tebliğ edilmektedir. Oysa ki, 5510 sayılı Yasa kapsamında kesilecek idari para cezalarında cezanın dayanağı mutlaka işveren mükelleflere tebliğ edilmesi gerektiği Anayasal bir zorunluluktur.

Yine uygulamada sıkça karşılaşılan bir problem de şu dur;

SGK denetmenleri işverenlere çok sıka bir yazı tebliğ edip, yazıya göre işveren veya yanında çalışan işçisi denetim elemanının işyerine davet edilmektedir. Davet yazılarında hiçbir açıklamaya yer verilmemektedir. Gerek işveren ve gerekse ilgili personel konu hakkında bilgi sahibi değildir. Bu incelemelerde işveren veya istihdam edilen işçi yanında avukat veya mali müşavir kabul edilmemektedir. Bu durum önemli bir eksikliktir. Genel hukukta bir vekalet akdi söz konusu olup, bireyler gerek mahkemelerde ve gerekse resmi dairelerde umumi vekaletname ile temsil edilmeleri her zaman mümkündür.

Uygulamada SGK denetimlerinde karşılaşılan ve çözüm bekleyen sorunlar aşağıda olduğu gibi sıralanabilir.

  1. İfadeye çağırılan personel veya işverene konuyla ilgili tebliğ edilen yazılarda somut açıklamalar yer almalıdır.
  2. Gerek Maliye Bakanlığı denetim elemanları tarafından sürdürülen vergi incelemeler olsun ve gerekse iş müfettişleri tarafından sürdürülen denetimlerde önceden işverene yapılan tebligatlarda denetim konusu açıkça bildirilmektedir. Buna göre de işveren 15 gün önceden ilgili belgelerini hazırlamak durumundadır. Keza yapılacak denetim ile ilgili bilgi, belge ve ifadeleri önceden dersine çalışarak denetmene sunma imkanı elde edebilecektir.
  3. Denetim sırasında işverenin mali müşaviri veya avukatı hazır bulundurulmalıdır. Çünkü, işveren genellikle konuya hakim olmadığı için denetmene yanlış veya yanıltıcı beyanda bulunabilir. Doğal olarak bu durum gerçeği yansıtmayacaktır.
  4. Denetim sonucunda veya denetim esnasında düzenlenen tutanakların işverene veya ilgili personele bir örneği verilmemektedir. Bu durum açıkça denetim usul ve esaslarına aykırılık teşkil etmektedir. İş müfettişleri, SGK müfettişleri, Vergi müfettişleri düzenledikleri tutanak ve raporlardan bir örneği ilgili mükellefe, işverene veya ifadesi alınan kişiye vermektedirler.
  5. SGK Denetmenleri tarafından düzenlenen “denetim raporları” denetim sonucunda işverene tebliğ edilmemektedir.
  6. Özellikle hatır sigortalılığı veya sahte sigortalılıkla ilgili denetimlerde düzenlenen raporlar veya ifade tutanakları işverene veya ilgili personele tebliğ edilmemektedir. Denetim sırasında da bu tutanakların bir örneği yine ilgiliye tebliğ edilmemektedir.
  7. Sonuç olarak, SGK Denetmen raporları işverenler açısından uygulamada hak arama hallerinde gerek personel açısından ve gerekse işveren mükellefi açısından önemli sorunlara neden olmaktadır. Oysa ki söz konusu raporların 5510 sayılı Yasa ve bu yasaya bağlı yönetmeliklere göre ilgililere tebliğ edilmesi halinde mağdur olan işverenler açısından mahkemelerde hak aramada

Dr. Mustafa Alpaslan
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
[email protected]