16 Ağustos 2022 tarih ve 31925 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’in 1. Maddesiyle mezkur Yönetmelik’e eklenen Geçici 2. Maddeye göre; ikinci el kara taşıtı ticaretiyle iştigal edenler, otomobil ve arazi taşıtlarının pazarlanmasını veya satışını ilk tescil tarihinden itibaren altı ay ve altı bin kilometre geçmedikçe 1/7/2023 tarihinden önce doğrudan veya dolaylı olarak yapamaz. Bakanlık, bu tarihi altı aya kadar uzatmaya yetkilidir. İkinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal edenler adına bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce tescil edilen otomobil ve arazi taşıtlarının 15/9/2022 tarihine kadar pazarlanması veya satılması halinde birinci fıkra uygulanmaz.
Sıfır Araç Bulunduranlar Araçları Hangi Şartlar İle Satabilecek?
Söz konusu yasal düzenlemeler ışığında amacı otomobil alım-satımı olan bir şirketin aktifinde “sıfır” model 30 araba olduğunu varsayalım. Bu araçların 5’i 10.08.2022 tarihinde, 25’i ise 1.09.2022 tarihinde satın alınmıştır. Yönetmelikte değişiklik yapılmasının yürürlüğü olan 16 Ağustos tarihinden önce alınan 5 adet araç 15.09.2022 tarihine kadar satılması halinde 6 ay-6 bin km şartı aranmayacak, 15.09.2022 tarihinden sonra satış halinde ise 6 ay-6 bin km şartı aranacaktır. Ancak her hâlükârda değişiklik tarihi 16 Ağustos tarihinden sonra 1.09.2022 tarihinde satın alınan araçlarla ilgili satış için 6 ay-6 bin km şartı aranacaktır. Tabi ki 1.7.2023 tarihinden sonra her hâlükârda bu araçların satışı bir şart aranmaksızın mümkün olacaktır.
Peki Bu Araç Alım-Satım Firmaları VUK’un Mük. 298/Ç. Maddesi Kapsamında Yeniden Değerleme Uygulamasından Yararlanabilecek Midir?
537 Seri No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nin 6/4. Bölümüne göre; tam mükellefiyete tabi ve bilanço esasına göre defter tutan; kollektif, adi komandit ve adi şirketler de dahil olmak üzere ferdi işletme sahibi gelir vergisi mükellefleri ile kurumlar vergisi mükelleflerinin kiralamaya konu ettikleri iktisadi kıymetler, emtia niteliğinde olanlar hariç, yeniden değerlemeye tabi tutulabilir. Örneğin, araç alım satımı faaliyetinde bulunan mükellefin bu amaçla aktifinde bulunan bir aracı satış öncesinde belirli bir süre ile kiralamış olması halinde, bu durum söz konusu araç için mezkûr (Ç) fıkrasından yararlanılabilmesini sağlamaz.
İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelik’in 4/1-d. maddesi hükümlerine göre, ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti; doğrudan veya aracılık yapılmak suretiyle gerçekleştirilen ikinci el motorlu kara taşıtının satışı ve pazarlanmasıyla ilgili faaliyetler bütününü ifade eder.
Araç kiralaması; bir araç için sınırlı süreli kullanım imkanı veren bir işlemdir. Mezkur Yönetmelik’in 5/1. Maddesi hükümleri göre de; bir takvim yılı içinde doğrudan veya aracılık yapılmak suretiyle gerçekleştirilen üçten fazla ikinci el motorlu kara taşıtı satışı, aksi Bakanlıkça tespit edilmedikçe ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti kabul edilir.
537 Seri No’lu VUK GT’de açıkça asıl amacı aracı satmak olan mükelleflerin bu araçlar için önceden kiralama yapmak suretiyle bu araçlara kiralık araç sıfatı kazandıramayacakları bu araçlara ilişkin yeniden değerleme yapılamayacağı esası benimsenmiştir.
Araç kiralama faaliyetindeki devamlılık önemli bir unsurdur. Zaten asıl amacı araç kiralama olan mükellefler, bir aracı kiraladıktan ve oldukça yüksek bir km’ye ulaştıktan sonra piyasasının altında bir tutara satmaktadırlar. Halbuki asıl amacı araç kiralama değil al-sat olan firmalar araçları kısa bir süre kiraladıktan sonra piyasa koşullarına uygun olarak satmaktadırlar.
VUK’un 3/B. maddesi hükmüne göre; vergilendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyeti esastır. Bu nedenle gerçek amacı araç –alım satımı olan mükelleflerin 6 ay -6 bin km sınırına ulaşabilmek için sıfır araçlarını kiraya vermeleri, daha sonra araçlar 6 bin km’ye ulaşınca araçları satmaları durumunda asıl amacın aracı satmak olduğu aşikârdır. Bu nedenle bu durumdaki mükelleflerin Vuk’un mük. 298/Ç. maddesi hükmünden faydalanmaları mümkün değildir.
Belli Bir İşe İstinaden Alınan İşlerde Kira Süresi Sonunda Araç Satımı Halinde Yeniden Değerleme Yapılabilecek midir?
Rent a car firmaları açısından araç kiralama devamlı suretle sınırlı sürelerde yapılan bir işlemdir. Bu açıdan sadece alınan bir işe istinaden satın alınan ve kiralanan araçların kiralama süresi sonunda başka bir işletmeye kiraya verilmeyerek satılması durumunda asıl amacın satıştan kar elde etmek olduğu aşikârdır. Bu durumda işletme hem kira geliri elde etmiş olacak hem de kira süresi sonunda araç satışlarından kar elde etmiş olacaktır. 537 Seri No’lu VUK GT’de de belirtildiği üzere aktife alınma amacı araç kiralaması olan firmalar bu atik’leri yeniden değerleyebileceklerdir. Gelir idaresinin VUK mük. 298/Ç. maddesindeki asıl amacı kurum kazancını araç kiralama faaliyetinden elde eden firmalara yeniden değerleme yapmasına izin vermekte, belli bir kira süresi sonunda araçları alım-satıma konu edilmesi halinde burada ana amacın araç satım karı olduğundan yeniden değerleme yapılmasına müsaade edilmemektedir.
Dünya | Ahmet KORKMAZ
