Ticari hayatta rekabetin gittikçe kızıştığı günümüzde, işletmeler müşteri portföylerini geliştirme, üretimini yaptıkları mamullere olan talebi koruyabilme, genişletme, tanıtımını yapma veya ticari organizasyon içerisinde pazar payının artırılması amacıyla numune mallar üretip (veya ürettirip) mevcut veya potansiyel müşterilerine dağıtmaktadırlar. Hatta herhangi bir bedel almaksızın yapılan bu teslimlerin ticari hayat içerisinde sürekli hale geldiği görülmektedir.
Farsça dilinden Türkçe'mize geçen numune kelimesi örnek, göstermelik demektir. Daha geniş bir ifadeyle numune; , malın kalitesini ve değerini tanıtmak, beğendirmek amacıyla hazırlanan bir bütünün özelliklerini kendinde taşıyan küçük parçadır.
Bu makalemizde, bedelsiz olarak verilen, numune ürün teslimlerinin vergisel boyutu ve belge düzeni konusuna değinilip ilgili muhasebe işlemlerinin nasıl olması gerektiği anlatılmaya çalışılacaktır.
Öncelikle belirtmek gerekir ki, numune olarak verilen malların, ticari teamüllere uygun nitelikte ve miktarda olması, ayrıca bir satışa konu olmayacak şekilde verilmesi, üzerinde "numunedir, parayla satılamaz, vb." gibi ibarelere yer verilmesi gerekmektedir.
V.U.K. Açısından numune mal teslimlerinde belge düzeni:
Numune olarak verilen mal teslimleri sırasında sevk irsaliyesi düzenlenmesi ile ilgili olarak 173 Seri no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nde şu açıklama yapılmıştır. “Numune üzerine veya tecrübe ve muayene şartıyla satım yapılmak üzere mal sevkiyatı yapılması halinde sevk edilen mallar için sevk irsaliyesi düzenlenmesi zorunludur. Bu tür sevkiyatlarda, malı satıcı taşıyor veya taşıtıyorsa irsaliye satıcı tarafından, alıcı taşıyor veya taşıtıyorsa alıcı tarafından bu malların numune olduğuna dair şerh düşülmek suretiyle sevk düzenlenecektir.
Numune ürünlerin bedelsiz olarak tanıtım amaçlı teslimi esasen ticari bir mal hareketi olmadığı için stok çıkış işlemleri için fatura düzenlenmesine gerek yoktur. Ancak stok takibinin irsaliye zor yapıldığı veya yapılamayacağının anlaşılması veya tereddütte düşülmesi durumunda işletme numune malları kendine faturalandırarak kayıtlandırmasında sakınca yoktur.
Eskişehir Vergi Dairesi Başkanlığı'nın 64950229-105[Mük.257-2014/5]-5119 Sayılı Özelgesi
"...Buna göre, şirketinizin satışlarını arttırmak amacıyla distribütörleriniz ve zincir mağazalara bedelsiz olarak verilen numune ürünleriniz ile ürünlerinizin teşhirinde kullanılan stantlar için bu malların numune/promosyon olduğuna dair şerh düşülmek suretiyle sevk irsaliyesi düzenlenmesi gerekmekte olup, fatura düzenlenmesine gerek bulunmamaktadır."
Katma Değer Vergisi Kanunu Açısından:
Numune mallar ayni pazarlama gideri niteliğinde olduğundan, bu ürünlerin müşterilere ayrıca bir bedel alınmaksızın teslimi KDV hesaplanmasını gerektirmemektedir. Aynı şekilde işletmenin iktisadi faaliyetini yaygınlaştırmaya ve tanıtmaya yönelik olarak verilen numune mallar için yüklenilen vergiler, genel hükümler çerçevesinde indirim konusu yapılmasında da sakınca yoktur.
Ancak bu ürünleri bedelsiz olarak alan kişi veya kurumların, söz konusu malları gerçek usulde KDV mükellefi olarak ticari bir işleme konu etmeleri durumunda, bahse konu teslim işlemi KDV'ye tabi olup malın ait olduğu oran üzerinden KDV hesaplanması gerekmektedir.
Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı'nın 10.03.2017 Tarih ve 64597866-130[25-2016]-4419 Sayılı Özelgesi
"...Dolayısıyla, firmanın yarattığı katma değer içerisinde vergilenen promosyon mallarının müşterilere verilmesi sırasında KDV hesaplanmasına gerek bulunmayıp, bu ürünler için yüklenilen KDV ise indirim konusu yapılabilir.”
Numune malların muhasebe işlemler nasıl olacaktır?
Numune malın üretilmesi durumunda numune olarak kaydı;
----------------------- / ------------------------
157-DİĞER STOKLAR xxx
152-MAMULLER xxx
----------------------- / ------------------------
Numune malın ürettirilmesi durumunda numune olarak kaydı;
157 Diğer Stoklar xxx
191 İndirilecek KDV xxx
102 Bankalar xxx
----------------------- / ------------------------
Numune malın pazarlama gider kaydı
----------------------- / ------------------------
760 Paz. Sat. ve Dağıtım Gid. xxx
157 Diğer Stoklar xxx
----------------------- / ------------------------
Faydalı olması ümidiyle…
Özkan Çinar
Smmm/SPK Denetçisi
Yönetim Danışmanı/Eğitmen
Kaynak: www.bdTurkey.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)
