Örnek- (C) A.Ş.’nin, 31/12/2022 bilançosunda ortaklardan alacak ve ortaklara borç tutarları, aşağıdaki gibidir. 20/4/2023 de beyan edilen bu tutarlar değişmemiştir. Ayrıca, ortaklardan alacaklar hesabında izlenmesi gerekirken “136. Diğer Çeşitli Alacaklar” hesabında izlenen 400.000 TL bulunmaktadır.
- 136. Diğer Çeşitli Alacaklar hesabı......................... 400.000 TL
- 131. Ortaklardan Alacaklar hesabı........................... 800.000 TL
- 231. Ortaklardan Alacaklar hesabı........................... 600.000 TL
- 331. Ortaklara Borçlar hesabı................................. (680.000)TL
- 431. Ortaklara Borçlar hesabı................................. (480.000)TL
Bu çerçevede;
Beyan tutarı :……… [400.000+(800.000+600.000)-(680.000+480.000) =] 640.000 TL
Hesaplanan vergi: .............................................................(640.000 x %3=) 19.200 TL olacaktır.
Mükellef, bu tutarı beyan edecek ve bu tutar üzerinden hesaplanan vergiyi beyanname verme süresinde ödeyecektir. Kayıtlar şöyle olacaktır.
___________________________ 20/4/2023 __________________________
689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİD. VE ZAR. 640.000 TL
(7440 sayılı Kanun 6/3 md.) (KKEG)
136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR 400.000 TL
131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 120.000 TL
231 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 120.000 TL
___________________________ 20/4/2023 __________________________
- DİĞER OLAĞANDIŞI GİD. VE ZAR. 19.200 TL
(7440 sayılı Kanun 6/3 md.) (KKEG)
360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 19.200 TL
_____________________________ / ________________________________
___________________________ 20/4/2023 __________________________
950 KKEG 659.200 TL
951 KKEG ALACAKLI HESABI 659.200 TL
_____________________________ / ________________________________
Yukarıdaki kayıtlarda kullanılan “689. Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar” hesabı yerine bilançonun aktifinde herhangi geçici bir hesap kullanılabilir. Bu geçici hesapta izlenen tutar herhangi bir şekilde kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınamaz.
Örnek- (Y) Limited Şirketinin, 31/12/2022 tarihinde ortaklardan alacak ve ortaklara borç tutarları aşağıdaki gibidir.
- 231. Ortaklardan Alacaklar hesabı ........................................ 1.600.000 TL
- 431. Ortaklara Borçlar hesabı ............................................... (640.000) TL
Beyan tarihinde ise ortaklardan alacak ve ortaklara borç tutarları şu şekildedir.
- 131. Ortaklardan Alacaklar hesabı......................................... 400.000 TL
- 231. Ortaklardan Alacaklar hesabı ........................................ 1.440.000 TL
- 331. Ortaklara Borçlar hesabı ............................................... (800.000) TL
Bu çerçevede, beyan tarihi itibarıyla ortaklardan (net) alacak tutarı;
[(400.000 + 1.440.000) - (800.000)=] 1.040.000 TL olsa da 31/12/2022 tarihi itibarıyla ortaklardan (net) alacak tutarı; (1.600.000 - 640.000=) 960.000 TL’dir.
Buna göre;
Beyan tutarı :................................. (1.600.000 - 640.000=) 960.000 TL
Hesaplanan vergi:...................................... (960.000 x %3=) 28.800 TL
olacaktır.
Mükellef, söz konusu tutarı beyan edip hesaplayacağı vergiyi beyanname verme süresinde ödeyecektir. Öte yandan, (Y) Limited Şirketinin 31/12/2022 tarihinde "231. Ortaklardan Alacaklar" hesabında görülen tutarın 400.000 TL’lik kısmı dönemsellik ilkesi uyarınca "131. Ortaklardan Alacaklar" hesabına aktarılmıştır. Mükellef, düzeltmeden sonra muhasebe kayıtlarında “689. Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar” hesabı yerine bilançonun aktifinde bir geçici hesap oluşturma tercihinde bulunmuştur.
_____________________________ / _____________________________
296 GEÇİCİ HESAP 960.000 TL
(7440 sayılı Kanun 6/3 md. uyarınca düzeltme hesabı)
131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 400.000 TL
231 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 560.000 TL
_____________________________ / ________________________________
689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİD. VE ZAR. 28.800 TL
(7440 sayılı Kanun 6/3 md.) (KKEG)
360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 28.800 TL
_____________________________ / ________________________________
950 KKEG 28.800 TL
951 KKEG ALACAKLI HESABI 28.800 TL
_____________________________ / ________________________________
KAR DAĞITIMI YAPILIRSA, ticari bilanço açısından dağıtılabilir ticari kar tutarı, 7440 sayılı Kanunun 6’ncı maddesinin üçüncü fıkrası kapsamında beyan edilen ve "689. Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar" hesabı altında muhasebeleştirilen tutarlar dikkate alınmaksızın tespit olunacaktır.
Diğer Hususlar:
- 7440 sayılı Kanunun 6’ncı maddesinin üçüncü fıkrası kapsamında ödenen vergiler, gelir veya kurumlar vergisinden mahsup edilmeyecektir.
- Bu kapsamda beyan edilen tutarlar ile ödenen vergiler, kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak kabul edilmeyecektir.
- Kurumlar vergisi mükelleflerince 7440 sayılı Kanunun 6’ncı maddesinin üçüncü fıkrası hükmü uyarınca yapılan beyanla ilgili olarak, söz konusu tutarların ortaklara dağıtılıp dağıtılmadığına bakılmaksızın kâr dağıtımına bağlı vergi tevkifatına yönelik ilave bir tarhiyat yapılmayacaktır.
ç) Tam tasdik sözleşmesi çerçevesinde daha önceki dönemlerine ilişkin rapor düzenlenmiş bulunan kurumlar vergisi mükelleflerinin, 7440 sayılı Kanunun 6’ncı maddesi hükmünden yararlanmaları hâlinde, raporu düzenleyen yeminli mali müşavirlerin bu işlemlerle sınırlı olarak sorumluluğu aranmayacaktır.
Mükellefler için önemli olduğum kasa ve ortaklar hesabı ile ilgili beyan ve kayıtlar bu şekilde yapılmalıdır.
EkoHaber | Cevdet AKÇAKOCA
