Enerji yardımının prime esas kazançtan istisna tutulabilmesi için, yapılan ödemelerin sigortalıların mevcut prime esas kazançlarına ilave olarak yapılmış olması gerekmektedir.
7420 sayılı Kanunun Geçici 1. maddesiyle getirilen, işverenler tarafından çalışanlara elektrik, doğalgaz ve diğer ısınma giderlerine karşılık olmak üzere yapılan aylık 1.000 Türk lirasını aşmayan ödemelerin prime esas kazanca dâhil edilmemesi ve gelir vergisinden istisna tutulmasına ilişkin usul ve esasların belirlenmesine ilişkin (2022/26) sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Genelgesi Yayınlandı.
9/11/2022 tarihli ve 32008 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 7420 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun Geçici 1 inci maddesinde;
“(1) Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren işverenler tarafından çalışanlara elektrik, doğalgaz ve diğer ısınma giderlerine karşılık olmak üzere 30/6/2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil) mevcut ücretlerine/prime esas kazançlarına ilave olarak yapılan aylık 1.000 Türk lirasını aşmayan ödemeler, 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre prime esas kazanca dâhil edilmez ve bu tutar üzerinden 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu uyarınca gelir vergisi hesaplanmaz. Hükümleri yer almaktadır.
Enerji Yardımının Prime Esas Kazançtan İstisna Tutulmasına İlişkin Usul ve Esaslar
7420 sayılı Kanunun Geçici 1 inci maddesinde yer alan enerji yardımının prime esas kazançtan istisna tutulabilmesi için;
- a) İşverenler tarafından sigortalılara elektrik, doğalgaz ve diğer ısınma giderlerine karşılık olmak üzere ödeme yapılması,
- b) Elektrik, doğalgaz ve diğer ısınma giderlerine karşılık olmak üzere yapılan ödemelerin maddenin yürürlüğe girdiği 9/11/2022 tarihinden 30/6/2023 tarihine kadar (bu tarih dahil) yapılması,
- c) Elektrik, doğalgaz ve diğer ısınma giderlerine karşılık olmak üzere yapılan ödemelerin mevcut prime esas kazanç tutarlarına ilave olarak yapılması,
- d) Mevcut prime esas kazanç tutarlarına ilave olarak yapılan ödemelerin aylık 1.000 TL’yi aşmaması, Şartlarının birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir.
Elektrik, Doğalgaz ve Diğer Isınma Giderlerine Karşılık Olmak Üzere Yapılan Ödemeler
İşverenler tarafından sigortalılara yapılan enerji yardımının prime esas kazançtan istisna tutulabilmesi için yapılan ödemelerin elektrik, doğalgaz ve diğer ısınma giderlerine karşılık olması gerekmektedir. Dolayısıyla bunların dışındaki ödemeler için söz konusu istisna uygulanmayacaktır.
Örnek 1: İşveren tarafından çalıştırdığı sigortalısı için su faturasına karşılık gelmek üzere ödeme yapılması halinde, söz konusu ödeme enerji yardımı kapsamında değerlendirilemeyeceğinden prime esas kazançtan istisna tutulmayacaktır.
Enerji yardımının sigortalıya nakden ödenmesi veya sigortalılara elektrik, doğalgaz ve diğer ısınma hizmetleri sunan üçüncü kişilere ödeme yapılmış olması prime esas kazançtan istisna olma durumunu değiştirmeyecektir. Dolayısıyla, enerji yardımı sigortalıya nakden ödenmemiş olsa bile söz konusu ödeme prime esas kazançtan istisna olacaktır.
Örnek 2: Bu genelgedeki diğer hususların sağlanması şartıyla, işveren tarafından çalıştırdığı sigortalısı için doğalgaz kartına 500 TL yükleme yapılması veya 350 TL tutarındaki elektrik faturasını ödemesi durumunda bu ödemeler prime esas kazançtan istisna tutulacaktır.
Örnek 3: İşverenin çalıştırdığı sigortalısına 450 TL elektrik yardımı, 1.100 TL doğalgaz yardımı ödemesi halinde, istisna tutarı belirlenirken 1.550 TL değil 1.000 TL esas alınacağından, 1.000 TL’yi aşan 550 TL prime esas kazanca dahil edilecektir.
Elektrik, Doğalgaz ve Diğer Isınma Giderlerinin Prime Esas Kazançtan İstisna Olan Dönemleri
İşverenler tarafından sigortalılara yapılan enerji yardımının prime esas kazançtan istisna tutulabilmesi için yapılan ödemelerin ilgili maddenin yürürlüğe girdiği 9/11/2022 tarihinden 30/6/2023 tarihine kadar (bu tarih dahil) yapılması gerekmektedir.
Örnek 6: İşveren çalıştırdığı sigortalısına 2023/Ocak ayı için 450 TL elektrik yardımı ile 2023/Mart ayı için 900 TL doğalgaz yardımını 2023/Mart ayında ödemiştir. Söz konusu ödemeler 7420 sayılı Kanunun Geçici 1 inci maddesinde belirtilen süreler içinde yapıldığı için diğer şartların da sağlanması kaydıyla;
Toplam Enerji Yardımı Tutarı= 450 + 900= 1.350 TL
1.350 TL- 1.000 TL (İstisna Tutarı) = 350 TL 2023 yılı Mart ayı prime esas kazancına dahil edilecektir.
Ödemelerin Mevcut Prime Esas Kazanç Tutarlarına İlave Olarak Yapılması
Enerji yardımının prime esas kazançtan istisna tutulabilmesi için, yapılan ödemelerin sigortalıların mevcut prime esas kazançlarına ilave olarak yapılmış olması gerekmektedir.
7420 sayılı Kanunun Geçici 1 inci maddesinin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla enerji yardımı yapılan işyerinde çalışmaya devam edenler bakımından esas alınacak mevcut prime esas kazanç, sigortalıya enerji yardımı yapılan aydan önce enerji yardımı yapılan işyerinden bildirilen en son aya/döneme ait prime esas kazanç olacaktır.
Mevcut Prime Esas Kazanç Tutarlarına İlave Olarak Yapılan Ödemelerin Aylık 1.000 TL’yi Aşmaması
İşverenler tarafından sigortalılara elektrik, doğalgaz ve diğer ısınma giderlerine karşılık olmak üzere mevcut prime esas kazançlarına ilave olarak yapılan ödemelerin aylık 1.000 TL’yi aşmaması gerekmektedir. Söz konusu ilave ödemelerin 1.000 TL’yi aşması halinde 1.000 TL’ye kadar olan kısmı istisna kapsamında olacağından, bu tutarı aşan kısım prime esas kazanca tabi olacaktır.
Örnek: İşveren tarafından sigortalıya 1.500 TL enerji yardımı yapılması halinde;
Prime Tabi Tutulmayacak Kısım = 1.000 TL
Prime Tabi Tutulacak Kısım= 1.500 TL-1.000 TL =500 TL olacaktır.
Toplu iş sözleşmesi veya hizmet sözleşmesi gereği işverenlerce sigortalılara elektrik, doğalgaz ve diğer ısınma giderlerine karşılık olarak 7420 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce de bu nitelikte bir ödeme yapılması ve bu ödemenin ücret bordrosunda yakıt, ısınma yardımı ve benzeri şekilde ayrıca gösterilmiş olması durumunda, 1.000 TL’lik sınırın aşılmaması kaydıyla 9/11/2022 ila 30/6/2023 tarihleri arasında yapılan bu ödemeler için de ilgili Kanunda düzenlenen istisna hükümlerinden yararlanılacaktır.
Diğer Hususlar
1- 7420 sayılı Kanunun Geçici 1 inci maddesi ile yürürlüğe giren uygulama kapsamında işverenlerin bildirimleri esas alınacaktır. Ancak gerçeğe aykırı bildirim yapıldığının tespit edilmesi halinde daha önce istisna kapsamında prime esas kazanca dahil edilmemiş tutarlar 5510 sayılı Kanunun 89 uncu maddesi hükümlerine istinaden işverenlerden gecikme cezası ve zammı ile birlikte tahsil edilecektir.
2- Asgari Ücret Yönetmeliğinin “İşverenin Sorumluluğu” başlıklı 12 nci maddesinde işçilere sağlanan sosyal yardımlar sebebiyle asgari ücretten herhangi bir indirim yapılamayacağı hükmü yer almaktadır.
Bu hükme göre brüt asgari ücretin (prime esas kazanç alt sınırı) içerisine enerji yardım tutarının dâhil edilmesi mümkün değildir.
Nevzat ERDAĞ
