İŞTEN AYRILIŞ NEDENİNİN GÜNCELLENMESİNDE YAPILAN DEĞİŞİKLİK
İşten ayrılış bildirgesinde yer alan işten ayrılış nedeni, çalışanın kıdem/ihbar tazminatına hak kazanıp kazanmadığının belirlenmesinin yanı sıra işsizlik maaşı alıp alamayacağı noktasında önem arz etmektedir.
Uygulamada işsizlik ödeneğine hak kazanamayacak bir işten ayrılış nedeni seçilen sigortalı için sonradan arabulucu veya mahkeme kararıyla kıdem/ihbar tazminatı ödenmesine, haliyle iş akdinin işsizlik maaşına hak kazanacak bir nedenle sona erdiğine yönelik kararlar verildiği ve işten ayrılış nedeninin değiştirilmesi hususunda SGK Müdürlüklerine başvurulduğu sıklıkla görülmektedir.
İşten ayrılış nedeni sigortalı tarafından değiştirilemiyordu.
2013/11 sayılı Genelgede işten ayrılış bildirgesindeki işten ayrılış nedeninin düzeltilmesine yönelik başvuruların işverenlerce yapılacağı, sigortalılar tarafından yapılan başvuruların işverenle birlikte müracaat etmişlerse dikkate alınacağı, aksi halde sigortalı talebine istinaden herhangi bir değişiklik yapılmayacağı açıklanmış idi.
2025/8 sayılı Genelgede ise başvuruların sigortalılar tarafından da yapılmasına imkân sağlanarak, işsizlik maaşı alamayacak şekilde işten ayrılış nedeni bildirilen sigortalıların arabuluculuk anlaşma belgesi veya mahkeme kararı ile kıdem/ihbar tazminatı ödenmesine karar verilmiş ise SGK Müdürlüğüne yapacakları başvuru sonrasında işten ayrılış nedeninin güncelleneceği açıklanmıştır.
Güncelleme sonrası sigortalı işsizlik maaşına hak kazanabilecektir.
Sigortalının arabuluculuk kararı veya mahkeme ilamı ile kıdem/ihbar tazminatına hak kazanması sonrasında SGK Müdürlüğüne yapacağı başvuruya istinaden işten ayrılış nedeni güncellendiği takdirde, İŞKUR kayıtlarına da güncellenmiş işten ayrılış nedeni aktarılacaktır.
Bu durumda sigortalı, son üç yıl içinde en az 600 prim gün sayısının bulunması ve işten ayrılış tarihinden önceki son 120 günde hizmet akdinin devam etmesi kaydıyla işten ayrılış nedeni 4-5-12-15-17-18-23-24-25-27-28-31-32-33-34 nolu kodlardan biri seçilerek güncellenmiş ise işsizlik maaşına hak kazanacaktır.
Muhtasar ve prim hizmet beyannamesindeki işten ayrılış nedenine dikkat!
Sigortalıların işten ayrılış nedeni, işten ayrılış bildirgesinin yanı sıra muhtasar ve prim hizmet beyannamesine de kaydedilmektedir.
İşsizlik maaşına hak kazanılıp kazanılmadığı noktasında fesih nedeni işten ayrılış bildirgesinden çekilse de hizmet dökümündeki işten ayrılış nedeni muhtasar ve prim hizmet beyannamesinden çekilmektedir.
İş başvuruları sırasında adayın işe alınıp alınmayacağı kimi zaman hizmet dökümünde yer alan işten ayrılış nedenine bakılarak karar verilebilmektedir. Haliyle özellikle ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranış nedeniyle 42 ila 50 arasındaki bir kod seçilerek işten ayrılış nedeni bildirilen sigortalıların hizmet dökümündeki işten ayrılış nedeni güncellenmediği takdirde, bu durum yeni iş başvurularının olumsuz sonuçlanmasına neden olabilmektedir.
Bu bakımdan işten ayrılış nedeninin güncellenmesi amacıyla gerek sigortalılar gerekse işverenlerce yapılacak başvurularda hem işten ayrılış bildirgesindeki hem de muhtasar ve prim hizmet beyannamesindeki işten ayrılış nedeninin güncellenmesi talep edilmelidir.
ASGARİ ÜCRET DESTEĞİNDE YAPILAN DEĞİŞİKLİK
2016 ila 2018 yılları arasında işverenlerce süresi dışında kendiliğinden verilen bildirgelerden dolayı asgari ücret destekleri geri alınmazken 2019 ila 2023 yıllarında ilk defa sigortalı çalıştırmaya başlayan işyerlerinde yasal süresi dışında verilen kendiliğinden verilen ek bildirge sonrası bir borç ortaya çıktığı takdirde ilgili ayda yararlanılan asgari ücret desteklerinin tamamı işverenlerden gecikme zammı ile birlikte geri alınmıştır.
Asgari ücret desteğinden yararlanılması sırasında prim ve idari para cezası borcu bulunmama şartı 2024 yılından itibaren işyerinin tescil tarihine bakılmaksızın tüm işyerlerine yönelik olarak uygulanmaya başlanılmıştır. Bu düzenlemeler sonrasında geriye yönelik gerek belge türü veya kanun numarasının hatalı seçilmiş olması nedeniyle gerekse sigortalıların eksik bildirilmiş kazançlarının düzeltilmesi amacıyla işverenlerce kendiliğinden verilen ek bildirgeler sonrasında bir borç ortaya çıktığı takdirde ilgili ayda yararlanılmış asgari ücret destekleri de aynı şekilde geri alınmıştır.
Bu uygulama gerek SGK’dan emekli olabilir yazısı alıp çalışanını SGDP’ye tabi bildiren, sonrasında emekli aylığına hak kazanmadığı anlaşılan sigortalılar için iptal/ek bildirge düzenlemek zorunda kalan işverenlerin, gerek ortalama hatası nedeniyle prim teşviklerinden yersiz yararlanmış işverenlerin, gerekse sigortalıların prime esas kazancını eksik bildirdiğini sonradan fark edip düzeltme cihetine giden işverenlerin mağduriyetine ve yakınmalarına neden olmuştur.
Ayrıca sonradan ortaya çıkan prim borçları prim teşviklerinin geri alınmasına neden olmazken, asgari ücret desteklerinin geri alınmasına neden olması da birçok kesimlerce eleştiri konusu olmuştur.
Bu gerekçeler dikkate alınmış olacak ki bu defa yayımlanan 2025/9 sayılı Genelgede işverenlerce yasal süresi dışında kendiliğinden verilen veya belge türü ya da kanun numarası hatası nedeniyle ortaya çıkan borçlar nedeniyle asgari ücret desteklerinin geri alınacağına dair bir açıklamaya yer verilmeyerek, 2025 yılında asgari ücret desteğinden yararlanan işverenler yönünden yaşanabilecek olası mağduriyetlerin önüne geçilmiştir.
