Kamuoyunda ‘Torba Kanun’ olarak bilinen ‘İşsizlik Sigortası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’, esasen Orta Vadeli Program’ın (OVP) uygulanması ile birlikte yaşanacak ekonomik daralmanın istihdam ve işsizlik üzerindeki tesirlerinin hafifletilmesini öngörüyor. Bu amaçla işyerlerine yönelik teşvik ve desteklerin yeniden gözden geçirilerek uzatılması, faydalanma koşullarının kolaylaştırılması ve desteklerin artırılması sağlanıyor. Mezkur kanun ile hükümet tarafından alınan kararlar muvacehesinde teşvik ve desteklerde yapılan düzenlemeler bu yazımızda irdelendi.
AVANTAJLI İSTİHDAM TEŞVİKİNE UZATMA
SGK aracılığıyla işverenlere yönelik halen 20’ye yakın teşvik ve destek uygulanıyor. İşverenlere yapılan teşvik ödemeleri, 2020 yılında 45.8 milyar TL, 2021 yılında 66 milyar TL, 2022 yılında ise 109 milyar TL’yi aştı. Bu destek ve teşvikler, İşsizlik Sigortası Fonu veya Hazine’den karşılanıyor. İstihdam teşviklerinin birçok amacı bulunuyor. Özellikle kayıtlı istihdamın artırılması ve işsizliğin önlenmesi başta olmak üzere bölgesel, büyük ölçekli ve stratejik yatırımların özendirilmesi, engelli, kadın ve gençlerin istihdamının kolaylaştırılması gibi fonksiyonlar öngörülüyor. Söz konusu teşviklerden, işverenler için son derece cazip olan kadın ve genç işçi istihdamını öngören teşvikten faydalanma süresi, 2023 yılı sonunda bitti. Hal böyle olunca çok sayıda okurumuz bu teşvikin süresinin uzatılıp uzatılmayacağını merak ediyor. Konuyu daha önceki yazılarımızda gündeme getirmiş ve Orta Vadeli Program ile 2024-2028 dönemine ilişkin 12. Kalkınma Planı’nda öngörülen hedefler gereğince anılan teşvikin süresinin uzatılacağını belirtmiştik. Nitekim mezkur Torba Kanun ile ilave istihdamın sağlanması ve özel politika gerektiren kadın, genç ve mesleki yeterlilik belgesi sahibi olan işsizlerin istihdamının desteklenmesi amacıyla 2011 yılından bu yana uygulanan ve yüzde 55’i kadın olmak üzere yıllık ortalama 650 bin kişinin yararlandığı teşvik uygulamasına 31 Aralık 2025 tarihine kadar devam edilmesi ve uygulamanın 31 Aralık 2026 tarihine kadar uzatılabilmesi için Cumhurbaşkanına yetki verilmesi hükme bağlandı. Dolayısıyla şartları sağlayan işyerleri 2024 Ocak ayı dahil olmak üzere yasada öngörülen sürelerle kesintisiz faydalanmaya devam edecek.
ASGARİ ÜCRET DESTEĞİ ARTIRILDI
İşverenlerin işgücü maliyetlerini düşürerek istihdamı korumalarını ve artırmalarını desteklemek amacıyla 2016 yılından 2023 yılının sonuna kadar olan dönemde her yıl asgari ücret desteği sağlandı. 2023 Temmuz-Aralık döneminde genel olarak aylık 500 TL, Sendikalar ve Toplu İş Kanunu hükümleri uyarınca toplu iş sözleşmesine tabi özel sektör işverenlerine ait işyerleri için ise 647 TL tutarında destek verildi. Belirtilen Torba Kanun ile 2024 yılı ocak ila aralık aylarında da istihdamı desteklemek için işgücü maliyetlerini azaltmak üzere işverenlere, finansmanı İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanacak şekilde aylık 700 TL asgari ücret desteği sağlanması amaçlanıyor. (4/1-a) kapsamında haklarında uzun vadeli sigorta kolları hükümleri uygulanan sigortalıları çalıştıran özel sektör işyeri işverenleri, sektör ayrımı olmaksızın yasada öngörülen şartlarla yararlanabilecek. Bu destekten faydalanmak için başvuru şartı bulunmuyor.
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ ŞARTLARINDA KOLAYLIK
Türkiye Yüzyılı Vizyon Belgesi’nde, ‘Pasif işgücü programlarının erişilebilirliğini güçlendirme, İşsizlik Sigortası Fonu’ndan yararlanma şartlarını kolaylaştırma’ hedefi yer alıyor.
Bu bağlamda genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen en az dört hafta süreyle durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere sigortalılara çalışamadıkları dönem için gelir desteği sağlayan kısa çalışma uygulamasında değişikliğe gidiliyor. Ulusal İstihdam Stratejisi’nde de; “İşsizlik sigortası, daha fazla sosyal koruma sağlayacak şekilde yeniden düzenlenecektir” politikası yer buldu. Bu çerçevede Torba Kanun ile İşsizlik Sigortası Fonu kullanılarak uygulanan pasif işgücü piyasası programlarının etkinliğinin artırılması için kısa çalışma gerekçelerine genel salgın durumunun eklenmesi ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanılabilmesi için gereken asgari prim ödeme gün sayısının 600 günden 450 güne indirilmesi amaçlanıyor.
