Enflasyon Düzeltmesiyle Gelen Kurumlar Vergisi Oranı Bilmecesi

Yazılarımı takip edenler hatırlayacaklardır. Daha önce “Kurumlar Vergisi Oranı Kaç” başlıklı yazımda, yürürlükte bulunan Kurumlar Vergisi oranının hangi mükellef grupları için ne kadar uygulanacağı hususuna değinmiştim. Son yıllarda vergi kanunlarında yapılan değişiklikler nedeniyle kurumlar vergisi oranı o kadar sık değişti ve mükelleflerin farklı faaliyetlerden elde ettikleri kazançlar ile farklı mükellef gruplarına farklı Kurumlar Vergisi oranı uygulaması getirildi ki, vergi oranının kaç olduğunu takip etmek bile sorun haline geldi.

Mevcut karışıklık yetmezmiş gibi şimdi bunların üzerine bir de enflasyon düzeltmesi uygulaması yürürlüğe girince, hangi faaliyetten elde edilen kazanca hangi Kurumlar Vergisi oranının uygulanacağını bulmak, üç bilinmeyenli denklem çözmekten daha zor bir hal aldı.

Önce yürürlükteki Kurumlar Vergisi oranlarının neler olduğunu hatırlayalım. Daha sonra da enflasyon düzeltmesi sonucu ortaya çıkan kazançlarda hangi oranın uygulanması gerekeceği konusuna değinelim.

Kurumlar Vergisi Oranları,

Kurumlar Vergisi oranını belirleyen düzenleme, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32’nci maddesinde yer almakta olup bu oran 2017 yılı sonuna kadar, uzun yıllar %20 olarak uygulanmıştı.

Daha sonra peş peşe yapılan düzenlemelerle farklı mükellef gruplarına ve farklı faaliyetlere farklı Kurumlar Vergisi oranı uygulanmaya başlandı.

7456 sayılı Kanun ile Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32’nci maddesinde yapılan değişiklik sonucunda, 2023 yılı ve izleyen vergilendirme dönemlerinde elde edilen kurum kazançları için uygulanacak olan kurumlar vergisi oranı %25’e çıkarıldı.

Diğer taraftan; bankalar, 6361 sayılı Kanun kapsamındaki şirketler, elektronik ödeme ve para kuruluşları, yetkili döviz müesseseleri, varlık yönetim şirketleri, sermaye piyasası kurumları ile sigorta ve reasürans şirketleri ve emeklilik şirketlerinin kurum kazançları üzerinden alınacak olan kurumlar vergisi oranı ise %30’a yükseltildi.

Özellik Arz Eden Durumlar,

Genel düzenleme bu olmakla birlikte, bu uygulamanın özellik arz eden hususları da bulunmaktadır.

Payları Borsa İstanbul Pay Piyasasında ilk defa işlem görmek üzere en az %20 oranında halka arz edilen kurumların (bankalar, finansal kiralama şirketleri, faktoring şirketleri, finansman şirketleri, ödeme ve elektronik para kuruluşları, yetkili döviz müesseseleri, varlık yönetim şirketleri, sermaye piyasası kurumları ile sigorta ve reasürans şirketleri ve emeklilik şirketleri hariç) paylarının ilk defa halka arz edildiği hesap döneminden başlamak üzere beş hesap dönemine ait kurum kazançlarına kurumlar vergisi oranı 2 puan indirimli olarak uygulanır.

Ayrıca;

İhracat yapan kurumlar ve aracılı ihracat sözleşmesine dayanarak imalatçı veya tedarikçi kurumların, dış ticaret sermaye şirketleri veya sektörel dış ticaret şirketleri üzerinden gerçekleştirdikleri ihracat faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlarına kurumlar vergisi 5 puan,

Sanayi sicil belgesini haiz ve fiilen üretim faaliyetiyle iştigal eden kurumların münhasıran üretim faaliyetinden elde ettikleri kazançlarına kurumlar vergisi oranı 1 puan,

indirimli uygulanır.

Rahat anlaşılabilmesi için yukarıda bahsettiğim hususları tablo haline getirelim;

Yatırım teşvik belgesine sahip ve İndirimli Kurumlar Vergisi oranı uygulamaya hak kazanan mükellefler yukarıdaki tabloda gösterilmemiş olup, yatırım yaptıkları bölgeler itibariyle uygulanacak İndirimli Kurumlar Vergisi Oranı farklılık arz etmektedir.

Hem İmalatçı Hem de İhracatçı Olunması Halinde,

Yukarıda da belirttiğim üzere ihracat yapan kurumlar için, ihracattan elde edilen kazançlarına cari kurumlar vergisi oranında 5 puan, imalat yapan kurumlar için imalattan elde edilen kazançlarına 1 puan indirimden yararlanma imkânı bulunmaktadır.

İmal ettiği ve esasen 1 puan indirim hakkı da olan imalatçı bu ürettiği malları doğrudan ihraç etmesi durumunda, yararlanacağı indirim oranı ne olmalıdır? İlgili yasal düzenleme sadece 5 puanlık indirimden yararlanmasının mümkün olduğunu belirtmekte. Yani imalatçı ihracatçının her iki indirimden yararlanması mümkün değil. Elbette, ilgili mükellef kurumun, imalat ve ihracat dışında elde ettiği kazançlara genel kurumlar vergisi oranının uygulanması gerekeceğini söylememe gerek yok sanırım.

Enflasyon Düzeltmesi Sonucu Düzeltme Kârı Çıkması Durumunda Uygulanacak Kurumlar Vergisi Oranı Ne Olacak?

Hatırlanacağı üzere enflasyon düzeltmesi 2024 yılı I. Geçici Vergi döneminde uygulanmadı. Ancak maliye idaresi II. Geçici Vergi döneminde uygulanması gerektiğine karar vererek, 171 sayılı Vergi Usul Kanunu Sirküleri ile 19 Ağustos 2024 günü sonuna kadar verilmesi gereken 2024 II. Geçici Vergi Dönemine (Nisan-Mayıs-Haziran) ait Gelir ve Kurum Geçici Vergi Beyannamelerinin verilme ve ödeme sürelerini 27 Ağustos 2024 Salı günü sonuna kadar uzattı. Yani 2024 yılı kazançları ile ilgili ilk defa enflasyon düzeltmesi uygulanacak.

Bilindiği üzere enflasyon düzeltmesi sonucu;

Aktif hesapların düzeltilmesinden kaynaklanan fark tutarları 698 hesaba alacak kaydedilecek, pasif karakterli hesapların düzeltilmesinden kaynaklanan fark tutarları 698 hesaba borç kaydedilecektir.

698 hesabın bakiyesi alacak verirse bu tutar 648 hesaba, borç verirse 658 hesaba aktarılarak doğrudan gelir tablosuna yansıtılacaktır.

Enflasyon düzeltmesi sonucu ortaya çıkan ve 648 hesaba yansıyan gelire hangi Kurumlar vergisi oranının uygulanacağı konusunda ise maalesef net bir düzenleme bulunmamaktadır.

Enflasyon Düzeltmesi Sonucu Ortaya Çıkan Kâra Hangi Oran Uygulanacak?

Mükellef ihracatçı ise oran kaç olacak, imalatçı ise oran kaç olacak. Kendi faaliyet grupları için belirlenmiş olan %20 - %24 oranları mı uygulanacak yoksa genel Kurumlar Vergisi oranı olan %25 mi uygulanacak.

Burada farklı görüşler ortaya çıkmakta; bir görüşe göre mükellef hangi orana tabiyse, enflasyon düzeltmesi sonucu ortaya çıkan kâr da o orana (%20, %24) göre vergilendirilecek. Bir diğer görüşe göre ise enflasyon düzeltmesi sonucu ortaya çıkan kârın, diğer faaliyetler kapsamında değerlendirileceğinden %25 oranının uygulanması gerektiği yönünde.  

Maalesef bu konuda enflasyon düzeltmesi hükümlerini düzenleyen; 555 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde ve 165 Sayılı Vergi Usul Kanunu Sirkülerinde hiçbir düzenleme bulunmamakta.

Ağustos ayı başından bu yana 2024 II. Geçici Vergi Dönemine (Nisan-Mayıs-Haziran) ait Gelir ve Kurum Geçici Vergi Beyannameleri verilmeye başlanmıştır.  Ancak maliye idaresi bu konuda hiçbir açıklama yapmayarak mükellefi bu belirsizlik ile baş başa bırakmıştır.

Bu Durumda Ne Yapmak Gerekir?

Maliye idaresinin bu konuda bir düzenlemesi olmadığı için bu tür tereddütlü hususlarda özelge talep edilmesi gerekir. Ancak bu kadar kısa sürede özelgeye cevap verilemeyeceğinden yapılması gereken şey; enflasyon düzeltmesi sonucu ortaya çıkan kârın diğer faaliyetler kapsamında değerlendirilip, genel kurumlar vergisi oranı olan %25 oranının uygulanarak, ihtirazi kayıtla beyanname vermek ve sonrasında olayı vergi yargısına taşımak en uygun çözüm olacaktır diye düşünüyorum.

Erol ÇEMBER       
Yeminli Mali Müşavir