Emekli aylığının hesabında kullanılan yöntem nedeniyle emekli olunacak tarih, aylık miktarını değiştiriyor. Yıl bitmeden emekli olmakla yeni yılda emekli olmak arasında fark oluyor. Bu farklılık aslında her yıl söz konusu oluyor. Ancak bu yıl farkın yüzde 35'e varması söz konusu olunca çalışanların kafası karıştı. Bugünkü yazımda bu konuyu netliğe kavuşturmak istedim.
Emekli aylıkları nasıl hesaplanıyor?
Emekli aylığı hesabında çok fazla detay ve hesaplama yöntemi var. Ama kabaca aylık hesabında üç farklı dönem, üç farklı sistem olduğunu söyleyebiliriz. 1999 öncesi, 1999–2008 arası ve 2008 sonrası. Bu üç dönemde çalışması olan kişiler için üç ayrı sisteme göre aylık hesaplanıyor. Hesaplanan aylıklar ise işçinin emekli aylığı talebinde bulunduğu tarihin içinde bulunduğu yılın başına getirilip talep tarihine göre Ocak ve Temmuz zamları uygulandıktan sonra ödeniyor.
Güncelleme kat sayısı ne demek?
Emekliliğe hak kazanmış kişilerin ödedikleri primler üzerinden hesaplanan aylıklarının talep tarihine getirilmesi için kullanılan kat sayıya güncelleme katsayısı deniyor. Bu katsayı da enflasyon ve büyümeye endeksli. Güncelleme katsayısı 2024 yılında emekli olacaklar için 2023 yılının yıllık TÜFE'si ve büyüme oranı üzerinden hesaplanıyor ve aylıkların güncellenmesinde kullanılıyor.
Güncelleme kat sayısı nasıl belirleniyor?
Güncelleme katsayısı, emekli olacak kişinin talep tarihinden önceki yılın enflasyon ve büyüme rakamına göre belli oluyor. Talep tarihine göre de güncelleme katsayısı değişiyor. 2024 yılı içerisinde aylık talebinde bulunan işçiye 2023 yılının güncelleme katsayısı ile hesaplanan aylığı bağlanıyor. 2025 yılında talepte bulunacak işçiye ise 2024 yılının güncelleme katsayısı kullanılarak aylık bağlanacak.
Kamu işçisi için yıl neden farklı?
5510 Sayılı Kanun'a göre işçiler için yıl, 1 Ocak ila 31 Aralık arası dönemi kapsıyor. Kamu işçileri için ise yıl 15 Ocak ila bir sonraki yıl 14 Ocak arasını ifade ediyor. Dolayısıyla işçiler 31 Aralık 2023 tarihine (dahil) kadar dilekçe verirlerse 2023 yılının güncelleme katsayısından yararlanabilecekler. Kamu işçileri ise 14 Ocak 2025 tarihine (dahil) kadar dilekçe verirlerse 2023 yılının güncelleme katsayısından ve yüksek aylık avantajından yararlanabilecekler.
Ocak ve temmuz zamları nasıl uygulanacak?
2024 yılı içerisinde emekli olacaklara 2023 yılının güncelleme katsayısı kullanılarak hesaplanan aylıkları bağlanacak. Örneğin 2024 yılı mart ayında emekli aylığı talebinde bulunan bir işçiye emekli aylığı çalışmalarının geçtiği dönemlere göre farklı kurallara tabi olarak hesaplandı. Bulunan aylıklar 2023 yılının güncelleme katsayısı ile 2024 yılının ocak ayına getirildi. Bu tutara yüzde 49.25'lik ocak zammı da uygulanarak aylık bağlandı. 2024 yılı kasım ayında aylık talebinde bulunacak bir işçiye de 2023 yılının güncelleme katsayısı kullanılarak hesaplanan aylığı bağlanacak ve önce ocak sonra temmuz yani kümülatifte yüzde 86.16 artırılacak. 2025 yılı ocak ayında emekli olacak bir kişiye ise hesaplanan aylıkları 2024 yılının güncelleme katsayısı ile bağlanacak ve yalnızca Ocak 2025 zammı uygulanacak. İşte hem güncelleme katsayısının 2024 yılındaki enflasyonun 2023 yılına göre daha düşük olması nedeniyle az olması, hem de 2024 yılındaki yüksek zam oranlarından faydalanamamak nedeniyle bu fark oluşuyor.
Emekli olmak mı, olmamak mı?
Bu yıl, yıl bitmeden emekli olmanın yüzde 35'e varan avantaj sağlaması işçilerin kafasını karıştırdı. Normalde emekliliğe hak kazanmış ancak emekli olmamış kişiler de emekli olmayı düşünmeye başladılar. Bu farkın kısa sürede kapanmayacak olması nedeniyle 3–5 yıl daha çalışmayı düşünenler bile emekli olmayı düşünmeye başladılar. Bugün için yıl bitmeden emekli olmak çok daha avantajlı gözüküyor. Ancak ekim ayı ile birlikte Meclis açılınca bu konuda bir adım atılması bekleniyor. Dolayısıyla acele etmeye gerek yok. Ekim ve kasım ayları beklenip hem enflasyon rakamlarının netleşmesi hem de bu konuda atılacak adım netleştikten sonra karar verilmesi yerinde olacaktır. Çünkü bu karar yalnızca emekli aylığı rakamına değil, emekli olduktan sonra çalışmaya devam edilip edilemeyeceğine ve kıdem tazminatı tavanına da bağlı. Henüz bu konuda zaman var, Kasım ve Aralık aylarında bu kararın verilmesi daha doğru olacaktır.
E-DEVLET'TEN TAKİP EDİN
E-Devlette gözüken rakam düşecek mi?
Bugün SSK'lıların turkiye.gov.tr/sosyal-guvenlik-4a-emekli-aylik-bilgisi-hesaplama adresinden gördükleri emekli aylığı miktarı, bugün emekli olurlarsa kendilerine bağlanacak rakam. Dolayısıyla 1 Ocak 2025 tarihinden sonra bu rakam düşecek. 1 Ocak 2025 ve sonrasında görecekleri rakam ise 2024 yılının güncelleme katsayısı ile hesaplanmış ancak güncelleme katsayısına 2024 yılının büyüme rakamı belli olmamış olacağı için büyüme olmadan hesaplanmış rakam olacak. Nisan 2025 ve sonrasında ise 2024 yılının büyüme rakamı belli olup güncelleme katsayısı netleşince bu fark da eklenecek ve net rakam ortaya çıkacak ve işçiler bu tutarı ekranda görebilecekler.
İKİ YIL ARASINDA % 36'LİK FARK
Fark ne kadar olacak?
Yıl bitmeden emekli olacakların 2025'te emekli olacaklara göre daha yüksek emekli aylığı alacakları kesin. Ancak henüz 2024 yılının yıllık TÜFE'sini tam olarak bilemiyoruz. Tahminler yüzde 38 ila yüzde 50 arasında TÜFE'nin değişebileceğini gösteriyor. Eğer TÜFE yüzde 38 olur büyüme de yüzde 4 olarak gerçekleşirse yeni yılda emekli olan yüzde 36.5 daha düşük aylık alacak. TÜFE yüzde 50'ye çıkarsa bu durumda fark yüzde 26 olacak. Dolayısıyla yıl bitmeden emekli olacakların daha yüksek aylık alacağı kesin ancak farkın ne kadar olacağını bugünden net olarak söylemek mümkün değil. Fark yılsonuna doğru net bir şekilde ortaya çıkacak. Kamu işçileri Aralık ayı enflasyonunun açıklanacağı 3 Ocak 2025 tarihini bekleyebilecekleri için farkın ne kadar olacağını bilerek karar verecekler. Diğer işçiler ise 11 aylık enflasyon sonrası kararlarını verecekler.
Bu fark memurlar için geçerli mi?
Memurlar için bu fark geçerli değil. Memurların emekli aylıkları hesaplanırken gösterge sistemi kullanıldığı için 31 Aralık 2023 ya da 1 Ocak 2025 tarihinde emekli olmak arasında emekli aylığı açısından bir fark bulunmuyor.
Bu fark Bağ-Kur'lular için geçerli mi?
Bağ-Kur'lular için de 2008 öncesi farklı bir aylık hesaplama sistemi söz konusu. Ancak 2008 sonrasında güncelleme katsayısının etki etmesi söz konusu. Bu nedenle Bağ-Kur'lular için de fark söz konusu olacak.
Akşam | Okan Güray BÜLBÜL
