Matrah ve vergi artırımı başta olmak üzere içinde birçok önemli düzenlemenin yer aldığı 7326 sayılı Kanun, 9 Haziran’da yayınlanarak yürürlüğe girdi. Ancak, 9 Haziran’dan bu yana bu Kanunun uygulaması ile ilgili olarak yağmur gibi sorular gelmeye başladı. Uzatılan başvuru süresinin (30 Eylül) bitmesine 16 gün kaldı, ancak sorular aynı hızda gelmeye devam ediyor. Pek bitecek gibi de görünmüyor!

Maliye; Tebliğ, İç Genelge, Genel Yazı ve özelgelerle kendisine intikal eden konulara açıklık getirmeye çalışsa da, sahada hemen her gün farklı sorunlar yaşanmaya devam ediyor. Maliye’nin sahada yaşanan her sorunu bilmesi ve anında çözmesi fiilen mümkün bulunmuyor.

Bu sorunlardan birisi de, matrah artırımında yüzde 20 yerine yüzde 15 oranında vergilendirilecek vergiye uyumlu mükelleflerle ilgili. Ancak, gelen sorular bu konuda kafaların oldukça karışık olduğunu gösteriyor!


Matrah artırımında uyumlu mükellef avantajı (yüzde 15) tam olarak ne?

Gelir ve kurumlar vergisi yönünden 2016 – 2020 takvim yılları/hesap dönemleri için matrah artırımında bulunan mükelleflerin, artırılan matrahlar üzerinden yüzde 20 oranında vergi ödemeleri gerekiyor (7326 sayılı Kanun, Mad. 5).

Ancak, 7326 sayılı Kanunda, matrah artırımında bulunacak vergiye uyumlu mükellefler için özel bir düzenleme var. Artırımda bulunmak istedikleri yıla ait yıllık beyannamelerini kanuni sürelerinde vermiş ve bu beyannameler üzerinden anılan beyannamelere ilişkin damga vergisi de dahil olmak üzere tahakkuk eden vergilerin tamamını süresinde ödemiş bulunan mükellefler, bu vergi türleri için bu Kanunun 2. maddesinde düzenlenen kesinleşmiş alacaklar ve 3. maddesinde düzenlenen kesinleşmemiş veya dava safhasında bulunan alacaklara ilişkin yapılandırma hükümlerinden yararlanmamış olmaları şartıyla, artırdıkları matrahlar üzerinden yüzde 20 değil, yüzde 15 oranında vergi ödüyorlar. 5 puan deyip geçmeyin, artırılan matrahın büyüklüğüne göre ciddi bir vergi ve ödeme avantajı sağlıyor.


Yaşanan sorun ne ile ilgili?

Gelen sorular, matrah artırımı yapılan mükelleflerin büyük bir kısmının vergiye uyumlu olup olmadığına bakılmadan doğrudan yüzde 20 oranında vergilendirilmek üzere matrah artırımı beyanında bulunulduğunu, bu şekilde 5 puan fazla vergi ödendiğini/ödeneceğini gösteriyor.

Bunun en büyük nedeni ise, Gelir Vergisi Kanunu’nda yer alan vergiye uyumlu mükellef düzenlemesi (GVK Mad. mükerrer 121) ile 7326 sayılı Kanunda sadece matrah artırımı için özel olarak getirilmiş vergiye uyumlu mükellef düzenlemesinin birbiriyle karıştırılmış olması. Çok ilginç değil mi?


Matrah artırımında uyumlu mükellef şartları oldukça açık!

Matrah artırımı için özel olarak getirilmiş bulunan vergiye uyumlu mükellef düzenlemesi aslında oldukça açık.

İlgili düzenlemeye göre; matrah artırımında bulunmak istedikleri yıllara ilişkin yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamelerini kanuni süresinde vermiş ve bu beyannameler üzerinden anılan beyannamelere ilişkin damga vergisi de dâhil olmak üzere tahakkuk eden vergilerin tamamını süresinde ödemiş bulunan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, bu vergi türlerine ilişkin olarak herhangi bir dönem için 7326 sayılı Kanunun 2 ve 3. maddeleri hükümlerinden yararlanmamış olmaları şartıyla, artırdıkları matrahlara yüzde 20 yerine yüzde 15 vergi oranı uygulanmak suretiyle ödenecek vergi tutarı hesaplanıyor (7326 sayılı Kanun, Mad. 5).

Yani, GVK’nın mükerrer 121. Maddesinde yer alan “vergiye uyumlu mükelleflere vergi indirimi” düzenlemesinin, matrah artırımında yüzde 15 oran uygulaması ile doğrudan bir ilgisi bulunmuyor.

Örneğin, 2019 yılına ilişkin olarak matrah artırımında bulunan bir kurumlar vergisi mükellefinin bu döneme ilişkin kurumlar vergisi beyannamesini süresinde verip, beyanname üzerinden tahakkuk eden kurumlar vergisini süresinde ödemesi hâlinde, bu vergi türü için diğer dönemler de dahil olmak üzere 7326 sayılı Kanunun 2 ve 3. maddeleri hükümlerinden yararlanmamış olması şartıyla, matrah artırım tutarı üzerinden yüzde 15 oranında hesaplanacak vergiyi ödemesi gerekiyor.


Sonradan düzeltme beyannamesi verilmesi yüzde 15 vergi uygulamasını etkiler mi?

Matrah artırımı yapılacak yıla ilişkin olarak sonradan pişmanlık hükümlerine göre veya kendiliğinden düzeltme beyannamesi verilmesi, artırılan matraha yüzde 15 oranının uygulanmasına engel teşkil etmiyor. Yukarıdaki örnekte yer alan mükellefin 2019 hesap dönemine ilişkin olarak daha sonra pişmanlık hükümlerine göre veya kendiliğinden düzeltme beyannamesi vermesi, artırılan matraha yüzde 15 oranının uygulanmasına engel oluşturmuyor.


Bu şartların her yıl için ayrı ayrı mı yoksa topluca bir defa mı dikkate alınması gerekiyor?

Yüzde 15 oranının belirlenmesinde, aranılan şartların her yıl için ayrı ayrı dikkate alınması gerekiyor. Şartları taşıyan yıl/yıllar için yüzde 15, taşımayan yıl/yıllar için ise yüzde 20 oranı esas alınarak ödenecek verginin hesaplanması gerekiyor. Örneğin, matrah artırımı yapılan yıllardan sadece 2020 yılında şartları taşıyan, diğer yıllarda aranılan şartları taşımayan bir mükellefe tüm yıllar için yaptırdığı matrah artırımlarına yüzde 15 oranı uygulanmayacak, sadece 2020 yılı için yüzde 15, diğer yıllar için yüzde 20 vergi oranı uygulanacak.


Zarar veya istisna/indirimler nedeniyle ödenecek vergi çıkmaması, yüzde 15 oran uygulamasını etkiliyor mu?

Hayır, etkilemiyor.

Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin süresinde vermiş oldukları yıllık beyannamelerde, zarar beyan edilmesi veya ilgili kanunlarda yer alan istisna uygulaması, indirim ve mahsuplar nedeniyle ödenecek vergi çıkmadığı durumlarda da, artırılan matrahlara yüzde 15 vergi oranı uygulanmak suretiyle ödenecek verginin hesaplanması gerekiyor.


Matrah artırımı yapmadan önce yüzde 15 vergi oranından yararlanılıp yararlanılamayacağı sorgulanabilir mi?

Evet, matrah artırımı yapmadan önce 7326 sayılı Kanunda düzenlenen vergiye uyumlu mükellef kapsamında yüzde 15 vergi oranından yararlanıp yararlanılamayacağının Maliye’nin sistemi üzerinden sorgulanması mümkün bulunuyor. Bunun için sistem üzerinden matrah artırımı başvurusu yapılırken, oranının yüzde 15 olarak seçilmesi ve beyanının buna göre verilmek istenilmesi yeterli. Gerekli şartları taşımıyorsanız, zaten sistem sizi uyarıyor, yüzde 15 oranından yararlanamayacağınız konusunda sizi ikaz ediyor.

Yani, yüzde 15 vergi oranıyla verebilecekken, sorgulama yapmadan yüzde 20 vergi oranı üzerinden matrah artırımı yapılmasında ve 5 puan fazla vergi hesaplanmasında Maliye’nin bir kusuru ya da hatası bulunmuyor!


Henüz matrah artırımında bulunmayanların bu durumu dikkate alması şart!

Matrah artırımında başvuru süresi 30 Eylül’de (bu tarih dahil) sona eriyor. Dolayısıyla, bu tarihe kadar matrah artırımında bulunmak isteyen mükelleflerin 7326 sayılı Kanunda yer alan vergiye uyumlu mükellef şartlarını taşıyıp taşımadıklarını Maliye’nin sistemi üzerinden kontrol ederek, beyanda bulunmaları gerekiyor. Yüzde 15’den yararlanamayacak olanları ise zaten sistem uyarıyor.


Peki, hatalı vergi oranı üzerinden matrah artırımında bulunmuş olanlar ne yapacak?

Daha önce yüzde 15 yerine yüzde 20 oranı üzerinden hatalı olarak matrah artırımı beyanında bulunan mükelleflerin, başvuru süresinin sona ereceği 30 Eylül tarihine kadar, yüzde 15 oranından yararlanmak için daha önceki matrah artırımı beyanlarını bağlı oldukları vergi dairelerine başvurarak iptal ettirmeleri ve doğru oran olan yüzde 15 oranı üzerinden yeni matrah artırımı beyanında bulunmaları gerekiyor. Yani, bu şekilde hatalı olarak yapılan matrah artırımı beyanlarının, başvuru süresinin sona ereceği 30 Eylül (bu tarih dahil) tarihine kadar vergi dairelerine başvurularak iptal ettirilmesi ve yeni beyanda bulunulması suretiyle düzeltilmesi mümkün bulunuyor.


Sonuç olarak;

Matrah artırımında normalde yüzde 20 oranı üzerinden vergi ödenirken, vergiye uyumlu mükelleflerin yüzde 15 oranı üzerinden vergi ödenmesi gerçekten ciddi bir avantaj. Bunun için 7326 sayılı Kanunda yer alan şartların matrah artırımı yapılan her yıl için ayrı ayrı sağlanmış olması yeterli, başkaca bir şart aranılmıyor. 5 puan deyip geçmeyin, artırılan matrahın büyüklüğüne göre ciddi bir vergi avantajı sağlıyor.

Bu nedenle, başvuru süresi bitmeden, matrah artırımı yapan veya yapacak olan mükelleflerin yüzde 15 oranı üzerinden matrah artırımında bulunup bulunamayacaklarını Maliye’nin matrah artırımı için geliştirdiği ve şu an kullanımda bulunan sistemi üzerinden kontrol etmelerinde fayda var!

Dünya | Abdullah TOLU