Alüminyum fabrikamızdaki işyeri hekimini şimdiye kadar normalden bildirdik, ama işyeri hekimini FHZ li olarak bildirmemiz gerektiği söylendi. Hangisi doğru acaba? Hikmet F.
Fiili Hizmet Süresi Zammı (FHZ) uygulamasından 5510 sayılı Kanunun 40. maddesindeki tablonun birinci sütununda “Kapsamdaki İşler/İşyerleri” başlığı altında yer alan işyerlerinde çalışan ve söz konusu tablonun ikinci sütununda “Kapsamdaki Sigortalılar” başlığı altında yer alan işleri yaparak söz konusu işlerin risklerine maruz kalan sigortalılar yararlanabilmektedir.
Bu bakımdan işyeri hekiminin FHZ uygulamasından yararlanabilmesi, başka bir ifadeyle 360 güne 60 gün ilave prim gün sayısı kazanabilmesi için hem tablonun birinci sütununda faaliyet gösteren işyerlerinde çalışması, hem de tablonun ikinci sütununda belirtilen işleri yapması gerekiyor.
Haliyle işyeri hekiminin yalnızca tablonun ikinci sütununda belirtilen işleri yapması FHZ uygulamasından yararlanabilmesi için yeterli olmayıp, aynı zamanda çalışmış olduğu işyerinin faaliyet alanının da tablonun birinci sütununda belirtilen faaliyet konusuna uygun olması icap etmektedir.
Yönetmelikte faaliyet alanıyla ilgili şartlar belirlenmiş
Fiili Hizmet Süresi Zammı Uygulamasının Usul ve Esasları Hakkındaki Yönetmeliğin 5/3. fıkrasında “…sigortalıların çalıştıkları işyerinin esas faaliyet alanı birinci fıkrada yer alan tablodaki belirtilen işler kapsamında olmasa da işyerinin faaliyet alanının bir bölümünde gerçekleştirilen işin birinci fıkrada yer alan tablodaki belirtilen işler kapsamında olması durumunda bu bölümde çalışan sigortalılar fiili hizmet süresi zammı uygulamasından yararlandırılır.” şeklinde açıklama yapılmıştır.
Buna göre, işyerinin FHZ kapsamında olup olmadığının tespiti noktasında öncelikle işyerinde yürütülen esas faaliyetin yahut ilave faaliyetin tablonun birinci sütununda yer alan “Kapsamdaki İşler/İşyerleri” arasında bulunup bulunmadığına bakılması gerekiyor.
İşyerinin esas faaliyet alanı veya ilave faaliyet alanı 5510/40. maddede yer alan tablonun birinci sütununda belirtilen kapsamda değil ise işyerinde tablonun ikinci sütununda belirtilen işlerde çalıştırılan sigortalılar olsa bile, bu sigortalıların 5510/40. madde ve FHZ Yönetmeliği çerçevesinde FHZ uygulamasından yararlandırılmaları mümkün değildir.
Bu bakımdan okurumuz Hikmet beyin yazısında belirtilen alüminyum fabrikasında ilave faaliyet alanı olarak “insan sağlığına ilişkin işler” faaliyet alanında ilave bir faaliyet belirlenmemiş ise (ki alüminyum fabrikasında insan sağlığıyla ilgili işler kapsamında ilave bir faaliyet yürütülmesi pek de mümkün olmadığından) kanaatimce yalnızca tablonun ikinci sütununda belirtilen alüminyum oksit ve maden üretim işleri ile bronz hazırlama işlerinde çalışanların FHZ uygulamasından yararlandırılmaları mümkün olacak, buna karşın işyeri hekiminin FHZ uygulamasından yararlandırılması doğru olmayacaktır.
Uygulamada işyeri FHZ kapsamına girmese bile kapsamdaki işlerde çalışanlar FHZ’li olarak bildirilebiliyor.
Sosyal güvenlik uygulamalarında işyeri sicil numarasının 2 ila 5. karakterlerinde yer alan numaralar işyerinin faaliyet alanını (NACE kodunu) ihtiva etmektedir. Bu kodlara göre işyerinin faaliyet alanı tablonun birinci sütununda belirtilen işlere uygun ise bu işyerlerinde tablonun ikinci sütununda belirtilen işlerde çalıştırılan sigortalıların fiili hizmet süresi zammı kapsamında 29,32 veya 35 nolu belge türü ile bildirilmesine imkân sağlanmıştır.
Buna karşın işyeri sicil numarasının NACE kodu FHZ’li bildirim yapılmasına uygun değilse, 2020/20 sayılı Genelge ile işyerinde yardımcı işler kapsamında FHZ kapsamına giren işlerin yapılması ve FHZ kapsamına giren işlerde çalışan sigortalıların diploma, sertifika v.s belgeleri ile SGK Müdürlüğüne müracaat edilmesi halinde, işyerinin esas faaliyet alanına veya ilave faaliyet alanına bakılmaksızın, SGK Müdürlüklerince FHZ kapsamında bildirim yapılabilmesi için uygun olan belge türü (29, 32 veya 35 nolu belge türü) MUHSGK uygulamasına açılmaktadır.
Haliyle FHZ uygulamasından yararlanabilmek için gerek işyeri yönünden gerekse çalışanlar yönünden her iki koşulun birlikte sağlanması gerektiği halde, birinci koşul sağlanmadan yalnızca ikinci koşula bakılarak çalışanların bir kısmı FHZ ‘li olarak bildirilebilmektedir.
İşyerinin faaliyet alanının belirlenmesi noktasında mükellefiyet belgesine bakılabilir.
Şirketlerin esas faaliyet konusu dışında dört tane de ilave faaliyet konusu (NACE kodu) belirlemeleri mümkün bulunmakla birlikte ilave faaliyetlere ilişkin NACE kodları vergi dairesi tarafından düzenlenen mükellefiyet belgesinde gösterilmektedir.
Bu bakımdan FHZ uygulamasından yararlandırılacak sigortalılar için işyeri sicil numarasının NACE kodu FHZ’li bildirim yapılmasına uygun değilse çalışanın yardımcı iş kapsamında diploma veya sertifikası ibraz edilerek FHZ uygulamasından yararlandırılmasının kanunun lafzına ve amacına uygun olmadığı, bu işyerlerinden FHZ’li bildirim yapabilmesi için çalışanların diploma veya sertifikalarının yanı sıra işyerinin faaliyet alanının FHZ kapsamında olduğunu vergi dairesinden alacakları mükellefiyet belgesi ile kanıtlamalarının istenilmesi yerinde olacaktır.
Ayrıca alüminyum fabrikasında çalışan işyeri hekimi örneğinde olduğu gibi her ne kadar işyerinin faaliyet alanı FHZ kapsamında bildirim yapılmasına uygun olsa da işyerinin esas veya ilave faaliyet alanı içinde olmayan işlerde çalışan sigortalılar tablonun ikinci sütununda belirtilen işlerde çalıştırılıyor olsa bile FHZ li olarak bildirilemeyeceğine yönelik yapılacak bir açıklama da uygulamanın aksayan yönlerinin düzeltilmesi noktasında faydalı olacaktır.
