Ekonomik açıdan yaşanmakta olan daralma ve dalgalanmalarla birlikte işten çıkarmalar da görülüyor. Diğer yandan devamsızlık, disiplinsizlik ve benzeri nedenlerle iş sözleşmesinin sürdürülmesinin olanaksız olduğu hallerde fesih sürecinin güncel yargı kararları göz önünde bulundurularak ilgili Bakanlık ile SGK uygulamalarına uygun bir şekilde gerçekleştirilmesi haklı iken haksız duruma düşmeyi bertaraf eder. Aksi takdirde SGK idari para cezaları ile karşı karşıya kalmak ve teşviklerden mahrum bırakılmak söz konusu olabilir. Şirketlerin, özellikle insan kaynakları yönetiminin gazetemize en çok sorduğu ve tereddüt yaşadığı konuların başında işten çıkış kodları geliyor. Bu yazımızda konuyu en son değişiklikler çerçevesinde okuyabilirsiniz.
ÇIKIŞLARDA DİKKAT EDİLECEKLER
4/1-a kapsamındaki sigortalıların sigortalılıkları hizmet akdinin sona erdiği tarihten itibaren sona eriyor. Bu durumda sigortalılığı sona erenlerin işverenleri tarafından işten ayrıldığı tarihi takip eden 10 gün içinde SGK’ya sigortalı işten ayrılış bildirgesi ile e-sigorta yoluyla bildirilmesi gerekiyor.
Sigortalının ay içinde işten ayrılması halinde, işten çıkış tarihi sisteme girildikten sonra işten ayrılma nedeninin de aylık prim ve hizmet belgesine kaydedilmesi gerekiyor.
Sigortalının işten ayrılış bildirgesinde yer alan işten ayrılış tarihi, prime esas kazanç ve gün sayısı ile işten ayrılış nedeni bilgileri SGK tarafından sigortalının işten ayrıldığı tarihin tespiti ve ay içinde işten ayrılan sigortalının aylığının hesaplanması ile İŞKUR tarafından işsizlik ödeneğinin hesaplanmasında doğrudan kullanıldığından bu bilgilerin hatasız ve noksansız doldurulması gerekiyor. Sigortalıya hak etmediği halde aylık ve işsizlik ödeneği ödenmesi halinde yersiz ödemeye sebep olan işveren bu durumdan sorumlu tutuluyor.
4/1-a kapsamındaki sigortalılardan naklen ve hizmet akdi sona ermeden aynı işverenin aynı ya da başka ünitede tescil edilmiş diğer bir işyerinde çalışmak üzere işten ayrılanlar için sigortalı işten ayrılış bildirgesi verilecek. Ancak söz konusu bildirgenin geç verilmesinden dolayı idari para cezası uygulanmıyor.
Bildirgede “Meslek adı ve kodu” çalışan sigortalılar için fiilen yaptıkları mesleklerinin adı ve kodunun işaretlenmesi gerekiyor. İŞKUR tarafından belirlenen “Meslek adı ve kodu” bilgileri ise www.sgk.gov.tr adresinde görüntüleniyor.
GÜNCEL İŞTEN AYRILIŞ KODLARI
Sigortalının işten ayrılış nedeni (kodu) alanına hizmet akdi sona eren sigortalının SGK Kanunu, 4857 sayılı İş Kanunu ve İşsizlik Sigortası Kanunu’na uygun işten ayrılış nedenine uygun olarak işaretlenmeli. SGK tarafından güncellenen en son işten ayrılış nedenleri şu şekilde:
| Kodu | İşten Çıkış Nedeni |
| 01 | Deneme süreli iş sözleşmesinin işverence feshi |
| 02 | Deneme süreli iş sözleşmesinin işçi tarafından feshi |
| 03 | Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işçi tarafından feshi (istifa) |
| 04 | Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep bildirilmeden feshi |
| 05 | Belirli süreli iş sözleşmesinin sona ermesi |
| 08 | Emeklilik (yaşlılık) veya toptan ödeme nedeniyle |
| 09 | Malulen emeklilik nedeniyle |
| 10 | Ölüm |
| 11 | İş kazası sonucu ölüm |
| 12 | Askerlik |
| 13 | Kadın işçinin evlenmesi |
| 14 | Emeklilik için yaş dışında diğer şartların tamamlanması |
| 15 | Toplu işçi çıkarma |
| 16 | Sözleşme sona ermeden sigortalının aynı işverene ait diğer işyerine nakli |
| 17 | İşyerinin kapanması |
| 18 | İşin sona ermesi |
| 19 | Mevsim bitimi (İş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. Tekrar başlatılmayacaksa “4” nolu kod kullanılır.) |
| 20 | Kampanya bitimi (İş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. Tekrar başlatılmayacaksa “4” nolu kod kullanılır.) |
| 21 | Statü değişikliği |
| 22 | Diğer nedenler |
| 23 | İşçi tarafından zorunlu nedenle fesih |
| 24 | İşçi tarafından sağlık nedeniyle fesih |
| 25 | İşçi tarafından işverenin ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırı davranışı nedeni ile fesih |
| 26 | Disiplin kurulu kararı ile fesih |
| 27 | İşveren tarafından zorunlu nedenlerle ve tutukluluk nedeniyle fesih |
| 28 | İşveren tarafından sağlık nedeni ile fesih |
| 29 | İşveren tarafından işçinin ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırı davranışı nedeni ile fesih |
| 30 | Vize süresinin bitimi (İş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. Tekrar başlatılmayacaksa “4” nolu kod kullanılır.) |
| 31 | Borçlar Kanunu, Sendikalar Kanunu, Grev ve Lokavt Kanunu kapsamında kendi istek ve kusuru dışında fesih |
| 32 | 4046 sayılı Kanunun 21 inci maddesine göre özelleştirme nedeni ile fesih |
| 33 | Gazeteci tarafından sözleşmenin feshi |
| 34 | İşyerinin devri, işin veya işyerinin niteliğinin değişmesi nedeniyle fesih |
| 35 | 6495 SK Nedeniyle Devlet Memurluğuna Geçiş |
| 36 | KHK ile işyerinin kapatılması |
| 37 | KHK ile kamu görevinden çıkarma |
| 38 | Doğum nedeniyle işten ayrılma |
| 39 | 696 KHK ile kamu işçiliğine geçiş |
| 40 | 696 KHK ile kamu işçiliğine geçilmemesi sebebiyle çıkış |
| 41 | Re’sen işten ayrılış bildirgesi düzenlenenler |
Sigortalı işten ayrılış bildirgesi;
- Hizmet akdine tabi çalışanlar (4/a),
- 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesine tabi sandık sigortalıları ile
- kendi adına ve hesabına bağımsız çalışan (4/b) (vergi mükellefi, esnaf, şirket ortağı, tarımsal faaliyette bulunan sigortalı, jokey ve antrenörler) sigortalıların
5510 sayılı Kanunun 9 uncu maddesine göre Kuruma bildirilmesi amacıyla kullanılmaktadır.
- Sigortalı işten ayrılış bildirgesi e-Sigorta yoluyla SGK’ya verilir. Düzenlenen bildirge Kurumca üretilen barkod yada referans numaralı çıktı alınması halinde geçerli sayılır.
- Bildirgede Türkiye İş Kurumunca belirlenen meslek adı ve kodu yazılır. Meslek adı ve kodu bilgileri Kurumun internet adresinden (www.sgk.gov.tr) görüntülenir.
- Sigortalı işten ayrılış bildirgesinde yanlış ve/veya eksik bilgiler bulunması nedeniyle sigortalı işsize yapılacak haksız ve fazla ödemelerden işveren sorumludur.
İsa KARAKAŞ
