Ev hizmetlerinde çalışanların tazminat hakkı var mı?

5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre ev hizmetlerinde çalışanlar Ek 9’uncu madde kapsamında yer alıyorlar. Buna göre, ev hizmetlerinde ayda 10 gün ve daha fazla süreyle çalıştırılanların sosyal sigortasının yapılması zorunludur. Sigortasız çalıştıranlara, bu şekilde çalıştırdıkları her ay için asgari ücret tutarında (2024 yılı için aylık 20.002,50 TL) idari para cezası uygulanıyor.

Ev hizmetlerinde ayda 9 gün ve daha az süreyle çalıştırılan işçilerin uzun vadeli sigorta kollarına tabi çalıştırılması zorunlu değildir. Bu kişiler için sadece iş kazası ve meslek hastalığı risklerine karşı günlük asgari ücretin yüzde 2’si oranında prim ödenir. 2024 yılı için günlük 13,33 TL prim ödemek suretiyle ev hizmetlerinde çalışanlar iş kazası ve meslek hastalığına karşı güvence altına alınır.

İHBAR VE KIDEM TAZMİNATI ÖDENİR Mİ?

Ev hizmetlerinde çalışanlar Türk Borçlar Kanunu’na tabidir. İş Kanunu’na tabi olmadıklarından kıdem tazminatı başta olmak üzere bazı haklardan yararlanamazlar.

İhbar tazminatı olarak bilinen bildirim süresi tazminatı, İş Kanunu’nda ve Borçlar Kanunu’nda farklıdır.

Borçlar Kanunu uyarınca, ev hizmetlerinde çalışanlara ilişkin hizmet sözleşmesi feshedilirken, işçinin de işverenin de karşı tarafa önceden bildirim yapması gerekmektedir. Bildirim süresi, çalışma süresi bir yıla kadar olanlarda 2 hafta, bir yıldan beş yıla kadar olanlarda 4 hafta, beş yıldan fazla olanlarda ise 6 hafta olarak uygulanmaktadır.

İşveren, sözleşmeyi bildirim süresine uyarak feshedebileceği gibi, bu sürelere ilişkin ücreti ödeyerek derhal fesih yoluna da başvurabilir. Örneğin on yıldır çalışan işçiyi hemen çıkartacak ise 6 haftalık ücretine karşılık gelen ihbar tazminatını ödeyip feshedebilir. Altı hafta önceden bildirim yaparak işten çıkartırsa çalıştırdığı günlerin parasını öder, ihbar tazminatı ödemez.

İşveren, haklı bir gerekçe olmaksızın işten çıkartırsa, işçi, yukarıdaki bildirim sürelerine uygun tazminat talep edebilir.

Borçlar Kanunu’na göre, bildirim süresine uymadan işten ayrılan işçi de işverene ihbar tazminatı ödemek zorunda kalır.

EVDE ÇALIŞAN HERKES “EV HİZMETLERİNDE ÇALIŞAN” KABUL EDİLMEZ

Evde yapılan her iş “ev hizmeti” olarak değerlendirilmez. Yargıtay’a göre, evde hastaya bakan hemşire ve çocuk eğiticisi ev hizmeti yapmış sayılmıyor. Ev sahibine ait ev ve bahçesinde ev hizmetinin yanı sıra bekçilik yapan ve ağırlıklı hizmeti bekçilik olan işçi de Yargıtay tarafından İş Kanunu kapsamında değerlendirilir.

İş Kanunu kapsamında değerlendirilenler ihbar ve kıdem tazminatı, yıllık izin gibi konularda diğer işçiler ile aynı haklara sahiptir.

İŞVEREN DE TAZMİNAT İSTEBEYİLİR

Ev hizmetlerinde çalışan işçi haklı sebep olmaksızın işe gelmezse veya aniden işi bırakırsa, işveren ihbar tazminatına ilave olarak aylık ücretin dörtte biri oranında tazminat isteme hakkına sahiptir. İşveren ayrıca işçi işe gelmediği veya işi aniden bıraktığı için bir zarara uğramışsa, bunu da işçiden talep edebilir.

EV HİZMETLERİNDE ÇALIŞANLARIN YILLIK ÜCRETLİ İZİN HAKKI NASIL HESAPLANIR?

Ev hizmetlerinde çalışanların yıllık ücretli izin hakları Borçlar Kanunu’nda düzenlenmiştir. En az bir yıl çalışmış işçiler yılda iki hafta ücretli izin hakkına sahiptir. 18 yaşından küçük veya 50 yaşından büyük işçiler ise en az üç hafta ücretli izin kullanabilir. Ev hizmetlerinde çalışanların ücretleri, ay sonunda ödenir. Ancak, yıllık ücretli izin süresine ilişkin ücretin işçi izne başlamadan önce peşin olarak ödenmesi gerekir.

Ev hizmetlerinde çalışan işçilerin haftada bir gün de tatil hakkı bulunmaktadır. Haftalık 45 saati aşan çalışmaları için fazla çalışma ücreti ödenmesi gerekmektedir. Bu durumda işveren, fazla çalışma için işçiye normal çalışma ücretini yüzde 50 fazlasıyla ödemekle yükümlüdür. İşveren, işçinin rızasıyla fazla çalışma ücreti yerine, uygun bir zamanda fazla çalışmayla orantılı olarak izin de kullandırabilir.