Bir ülke açısından en önemli ekonomik denge kriterinin başında cari açık durumu gelir. Her ne kadar finanse edildikçe cari açık önemli değildir şeklinde görüşler ve yorumlar olsa da finanse edilmekle birlikte gayrisafi yurt içi hasılaya oranı yüzde 3’ün üzerinde olan cari açık gerçekleşmelerinin ülke için alarm teşkil ettiği ve mutlaka azaltılması konusunda tedbir alınması gereği genel kabul görmüş bir gerçektir. Bu çerçevede ülkemizdeki orta vadeli program-larda da en kritik kalemlerden biri, cari açık gerçekleşmelerine ilişkin öngörülerdir. 2026 sonunda ulaşılması hedeflenen cari açık tutarı 30 milyar dolar olarak öngörülmüştür.
Ülkemizde cari işlemler dengesindeki açığın en önemli kalemini enerji ithalatı olarak belirtebiliriz. Zaman zaman altın ve mücevherat ithalatı da cari açık bakımından önemli tutarlara ulaşabilir. 2022 ve 2023 yılının bir bölümünde altın ve mücevherat ithalat rakamları önemli tutarlara ulaşmış, bu konuda bazı tedbirler konuşulur hale gelmiştir. Esasen külçe altın ithalini diğer mallardan biraz ayırmak gerekir. Zira külçe altın, bir anlamda döviz varlığı içerisinde de değerlendirilebilir. Bir yandan da şayet mücevherat ihracatında artış şeklinde daha fazla katma değer yaratabilen durumlarda dış ticaret açığını azaltıcı anlamda da katkı sağlaması söz konusudur.
OCAK 2024 CARİ AÇIK RAKAMLARI
Geçtiğimiz hafta Merkez Bankası tarafından Ocak 2024 cari işlemler dengesine yönelik bilgiler yayınlandı. Ocak ayında yıllık bazda cari işlemler dengesinde önemli bir iyileşme meydana geldiği görülüyor. Geçen yıl 45.4 milyar dolar olarak gerçekleşen cari işlem dengesi, Ocak 2024 itibarıyla yıllık 37.5 milyar dolara inmiştir. Orta vadeli programda 2023 için öngörülen cari işlem dengesi 42.5 milyar dolar idi. Yıl sonu itibarıyla aralık ayında gerçekleşme aylık bazda daha iyi olmasına rağmen yıllık bazda 45.8 milyar dolar ile bu tutarın biraz üzerinde olmuştu. 2024 yılı sonu için öngörülen tutar ise 34.7 milyar dolar olarak görülüyor. Ocak 2024 gerçekleşmesine bakıldığında yıllık hedef gerçekleşebilir görülüyor.
Aylık bazda değerlendirdiğimizde ise Ocak 2024’te gerçekleşen cari açık 2.6 milyar dolar olmuştur. Bu tutar, geçen yılın aynı ayında 10.4 milyar dolardı. Cari açıktaki iyileşme de esas itibari ile buradan kaynaklanıyor.
Cari açığın iyileşmesindeki en önemli etkenlerden biri, dış ticaret dengesinde meydana gelen iyileşmedir. Bunda da en önemli kalemi altın ithalatındaki azalış olarak ifade edebiliriz. Gerek iklimin daha olumlu seyretmesi gerekse yenilenebilir enerji kaynaklarının katkılarıyla enerji ithalatı daha olumlu seyrediyor.
FİTCH KREDİ NOTU
Geçtiğimiz hafta olumlu bir diğer gelişme de kredi derecelendirme kuruluşu Fitch tarafından Türkiye’nin kredi notundaki artış oldu. Her ne kadar kredi derecelendirme kuruluşlarının Türkiye’nin notlarını artırımı konusu biraz gecikmeli gelse de yine de uluslararası algının düzelmesi ve ekonomideki güven ortamının iyileşmesi bakımından önem arz ediyor. Halen ülkemizin gerçek durumunun kredi notu bakımından bulunduğu gruptan daha iyi olduğu, ekonomik verilere bakıldığında göz ardı edilemeyen bir gerçek olsa da önemli olan genel gidişatın yönü olması nedeniyle bu not artırımını da olumlu bir gelişme olarak değerlendirebiliriz.
Umarız ülkemizde her geçen gün ekonomik veriler iyileşmeye devam eder, ekonomik ve sosyal hayatta tahribatlara yol açan yüksek enflasyonlu süreç kanıksanmış ve kalıcı bir hale gelmeden hedeflenen makul seviyelere gelebilir.
İstanbul Ticaret Gazetesi | Osman ARIOĞLU
