27 Aralık Çarşamba günü akşam saatlerinde Bakan Işıkhan kameralar karşısına geçti ve asgari ücretin 1 Ocak 2024’ten itibaren Temmuz ayına nazaran yüzde 49, Ocak ayına nazaran ise kümülatif yüzde 100 artış yapıldığını ve net 17 bin 2 TL olacağını söyledi.
Asgari ücretin net 17 bin 2 TL olduğunu söyledikten sonra özellikle sosyal medyada 2 TL ile alakalı çok şey yazılıp çizildi.
Peki neydi bu 2 TL’nin sırrı? Neden düz 17 bin TL olmadı da "17.002 TL" oldu?
Bunun cevabı aslında Asgari Ücret Yönetmeliğinde yazmaktadır. Asgari Ücret Yönetmeliği’nin 4/d maddesine göre asgari ücret, “İşçilere normal bir çalışma günü karşılığı ödenen ve işçinin gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden asgari düzeyde karşılamaya yetecek ücreti,” şeklinde tanımlanmıştır.
Madde hükmüne göre asgari ücret aylık ya da yıllık değil günlük ödenen bir bedeldir. Oysa Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından açıklanan tutar günlük değil, 30 günlük tutardır. Yapılan hesaplamalara bakıldığında her ay 30 gün olarak dikkate alınıp hesaplama yapılmaktadır. Çünkü 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 88’inci maddesi ile Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 100. maddesi uyarınca her ay 30 gün olarak dikkate alınmaktadır. 31 gün olan Ocak ayı da 30 gün olarak hesaplamaya dahil edilmekte, 28 gün olan Şubat ayı da.
Yani Asgari Ücret Tespit Komisyonu, kararını basın yoluyla 30 günlük (aylık) açıklarken aynı anda Resmi Gazete’de günlük açıklamaktadır.
Örneğin 2023 yılının ikinci altı ayına ilişkin asgari ücret tutarıyla alakalı Asgari Ücret Tespit Komisyonu Kararı 24 Haziran 2023 tarih ve 32231 sayılı Resmi Gazete’de yayımlandı.
Resmi Gazete’de yayımlanan söz konusu Asgari Ücret Tespit Komisyonu Kararı’nda “İşçinin bir günlük normal çalışma karşılığı asgari ücretinin; 1/7/2023-31/12/2023 tarihleri arasında (447,15) dörtyüzkırkyedi lira onbeş kuruş olarak tespitine, oybirliğiyle,” ve Karar Gerekçesinin son kısmında “Alınan karar uyarınca; işçinin günlük asgari ücreti; 1/7/2023-31/12/2023 tarihleri arasında (447,15) dörtyüzkırkyedi lira onbeş kuruş olarak belirlenmiştir.” şeklinde cümleler bulunmaktadır. Resmi Gazete’de yayımlanan Asgari Ücret Tespit Komisyonu Kararı’nda asgari ücret aylık şu kadar diye bir ifade bulunmamaktadır. Hatta net asgari ücret de bulunmamaktadır. Oysa televizyonlarda, basın karşısında “net aylık!” açıklandı.
Daha da önemlisi Asgari Ücret Komisyonu görüşmelerinde aylık ya da 30 günlük pazarlıklar da yapılmamaktadır. Bu pazarlıklar günlük bedel üzerinden yapılmaktadır. Ancak komisyon üzerinde günlük tutarı 30 (gün) ile çarpıp kamuoyuyla paylaşmaktadır.
İşte Komisyonun açıkladığı net tutarı yani 17 bin 2 TL’yi 30 (gün) sayısına böldüğümüzde 566,74 TL olan günlük net asgari ücrete ulaşırız. Brüt asgari ücretten yüzde 14 SGK işçi payı ve yüzde 1 de işçi işsizlik fonu kesintisi yapıldıktan sonra günlük net asgari ücrete ulaşırız. İşlemi tersten yaptığımızda da -Resmi Gazete’de Asgari Ücret Tespit Komisyonu Kararı da günlük brüt asgari ücret şeklinde yayınlanacağından- günlük brüt asgari ücret olan 666,75 TL’ye ulaşmış olacağız.
İşte Komisyonda pazarlığı yapılan tutar günlük brüt asgari ücret tutarıdır. Basın yoluyla herkese ilan edilme aşamasında ise bu tutarlar 30 (gün) ile çarpılıp basına öyle servis edilmektedir. Sonuçta günlük net asgari ücret olan 566,74 TL’yi 30 (gün) ile çarptığımızda 17 bin 2 TL’ye ulaşmış olacağız. Ya da günlük brüt tutar olan 666,75 TL’yi 30 (gün) ile çarptığımızda 20 bin 2 TL’ye ulaşmış olacağız.
İşte 2 TL’nin sırrı, Komisyonda pazarlıkların günlük brüt asgari ücret üzerinden yapılması ancak kamuoyu bilgilendirilmesinin ise aylık asgari ücret şeklinde yapılmasından başka bir şey değildir.
Oysa, pekala 17 bin 2 lira olarak hesaplanan asgari ücret, 17 bin 100 liraya (ya da 17 bin liraya) yuvarlanarak 30’a bölünüp günlük ücret bulunabilirdi.
