Firmalara ve meslek mensuplarına ilave iş yükü getirmesi, geçici vergi döneminde bilanço çıkarılmasının zorluğu, fiktif vergilemeye yol açması gibi çok sayıda gerekçeyle eleştirilen enflasyon düzeltmesi uygulamasında kamuoyundan ve iş dünyasından gelen tepkiler nedeniyle zaman zaman değişiklikler gündeme gelmektedir.
Bu değişikliklerden biri 31.08.2024 tarih ve 563 No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile 31.12.2023 tarihli gelir tablosundaki brüt satışları 50 milyon TL’nin altında olanların enflasyon düzeltmesi yapmaması açıklaması olmuştur.
Bu değişikliklerden bir diğeri ise geçtiğimiz hafta Mecliste kabul edilen yasa ile yatırımları devam eden mükelleflerin enflasyon düzeltmesinin vergisel etkisini gideren bir düzenlemenin kabul edilmiş olmasıdır.
Yapılmakta olan yatırımlarda enflasyon düzeltmesi
Enflasyon düzeltmesi; parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarlarının düzeltme katsayısı ile çarpılması suretiyle, malî tablonun ait olduğu tarihteki satın alma gücü cinsinden hesaplanması olarak ifade edilir.
Kanuni düzenlemeye göre, parasal olmayan kıymet olarak değerlendirilen yatırımlar hesabının enflasyon düzeltmesine tabi tutulması neticesinde düzeltme sonrası tutar enflasyon düzeltmesi kârı olarak dikkate alınarak devam eden yatırımları nedeniyle işletmelerin vergi ödemesine yol açıyordu.
Bu da doğal olarak iş dünyasında ve yatırımcılar nezdinde haklı tepkilere yol açıyordu.
Yatırımlarla ilgili kanun kabul edildi
Söz konusu eleştirileri gideren 7529 sayılı “Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” 24 Ekim tarihinde Mecliste kabul edilerek, 30 Ekim tarihinde resmi gazetede yayımlandı.
Kanunun 11. Maddesinde yapılan düzenleme ile “yatırımlar” hesabında takip edilen tutarların enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonucunda oluşan düzeltme farkları bilançonun pasifinde özel bir fon hesabında gösterilir ve dönem kazancının tespitinde dikkate alınmaz. Böylelikle yapılan düzenleme ile parasal olmayan kıymet olarak enflasyon düzeltmesine tabi tutulan “yatırımlar” hesabının düzeltme sonrası oluşan farklarının dönem kârı olarak dikkate alınmasının önüne geçilmiş oldu.
Özel fon hesabında bulunan bu tutarlar, yatırım tamamlanarak ilgili iktisadi kıymetin aktifleştirilmesi gereken dönem ile bu dönemi takip eden dört hesap dönemi içerisinde eşit taksitler halinde dönem kazancının tespitinde dikkate alınacak.
Ayrıca özel fon hesabında izlenen ve dönem kazancının tespitinde dikkate alınmayan bu tutarlar her yıl yeniden değerleme oranında artırılacaktır.
Yatırım döneminde veya iktisadi kıymetin aktifleştirilmesinden sonra işin bırakılması veya özel fon hesabında izlenen söz konusu tutarların başka bir hesaba nakledilmesi ya da işletmeden çekilmesi halinde dönem kazancında dikkate alınmayan tutar işin bırakıldığı veya özel fon hesabının kanuna aykırı şekilde kullanıldığı dönemin kurum kazancının tespitinde dikkate alınacak.
Yapılan değişiklikle, yatırımların enflasyon düzeltmesine tabi tutulması neticesinde oluşan enflasyon düzeltme kârının düzeltmenin yapıldığı yılda değil, yatırımın aktifleştirildiği yıl dahil beş yılda gelir yazılması öngörülüyor. Böylelikle cari yıl kâr olarak vergilenmesi gereken tutarın vergilemesi ertelenmiş oluyor.
