Yaz stajları öğrencilerin bilgi ve becerilerini artırmada, mezun olmadan önce iş hayatı deneyimi elde etmelerinde büyük önem taşıyor. Ancak, özellikle üniversite öğrencileri staj yapacak işyeri bulmakta büyük zorluk yaşıyorlar. Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi’nin koordinasyonunda yürütülen Ulusal Staj Programı, bu konudaki ihtiyacı bir ölçüde karşılıyor. Ulusal Staj Programı, kamu kurumlarının ve özel sektörden gönüllü işverenlerin katılımıyla üniversiteli gençlerin staj olanaklarından faydalanması amacıyla yürütülüyor. Staj programına alınacak kişilerin seçiminde öğrencilerin eğitim hayatları boyunca sergiledikleri performans, becerilerini artırmaya yönelik gerçekleştirdikleri çalışmalar ve başarılar göz önünde bulunduruluyor. Her bir öğrencinin e-Devlet’ten gelen bilgileri ve beyan ettikleri belgelere göre “akademik/mesleki”, “sanatsal/sosyal” ve “sportif” yeterlilik puanları hesaplanıyor. Beyan usulü ile alınan bilgi ve belgelerin doğruluğu üniversite kariyer merkezleri dahil 14 farklı kurum ve kuruluş tarafından teyit ediliyor.
Değerlendirmeler sonucunda öğrencilerin puanları belirleniyor ve kimlik bilgileri gizlenerek stajyer havuzuna aktarılıyor. İşverenler, ihtiyaç duydukları nitelikteki öğrencilere staj teklifini, öğrencilerin kimlik bilgilerini görmeden yalnızca yeterlilik puanlarını baz alarak gönderiyor. Öğrenciler, staj teklifleri arasından kendileri için uygun olan teklifi seçiyor. Sıralamada ön plana çıkan öğrencilere staj yeri konusunda tercih imkânı sağlanıyor.
STAJYER ÇALIŞTIRMAYAN İŞLETMEYE YAPTIRIM
3308 Sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’na göre, mesleki eğitim kapsamında olan, 10 ve daha fazla sayıda çalışanı olan işletmelerin, çalışan sayısının en az yüzde 5’i kadar stajyer çalıştırma zorunluluğu bulunuyor. Zorunluluğu yerine getirmeyen işletmelerden, mesleki eğitime katılma payı adı altında ödeme yapmaları isteniyor. Çalışan sayısı 10 – 19 arasında olan işletmeler staj yaptırmadıkları her öğrenci için eğitim süresince net asgari ücretin 3’te 1’i oranında (2.835.60 TL), çalışan sayısı 20 ve daha fazla olan işletmeler ise 3’te 2’si oranında (5.671.20 TL) katkı payı ödüyorlar.
Ancak, stajyer çalıştırma zorunluluğu olmakla birlikte bakanlıkça öğrenci gönderilmeyen işletmelerden katılma payı alınmıyor.
HANGİ STAJYERLERE ÜCRET ZORUNLU?
Mesleki eğitim gören çırak ve stajyerlerden 3208 Sayılı Kanun kapsamındaki çırak ve stajyerler için ücret ödeme zorunluluğu bulunuyor. Ücret tutarı, personel sayısı 20 ve üzerinde olan işletmelerde net asgari ücretin yüzde 30’undan, 20’den az personeli olan işletmelerde ise yüzde 15’inden az olamaz. Buna göre, ödenecek ücret 20’den fazla personeli olan işyerlerinde 2 bin 552 TL’den, 20’den az personeli olan işyerlerinde ise 1.276 TL’den az olamaz.
Bununla birlikte işletmelere stajyerlere ödenen ücret için devlet katkısı yapılıyor. Devlet katkısı, 20’den fazla personeli olan işyerlerinde stajyerlere ödenen ücretin 3’te 1’i, 20’den az olan işyerlerinde ise 3’te 2’si oranında ödeniyor. Örneğin, personel sayısı 20’den fazla olan işyerinde stajyere 2.552 TL ödeniyorsa, bunun 851 TL’si tutarında devlet katkısı sağlanıyor.
SİGORTA PRİMİNİ BAKANLIK VE ÜNİVERSİTELER KARŞILIYOR
Staj yapan öğrencilerin asgari ücretin yarısı üzerinden hesaplanan iş kazası ve meslek hastalığı sigorta primleri Milli Eğitim Bakanlığı ile üniversitelerce karşılanıyor. Çırak ve stajyerin uğradığı iş kazasında, kusuru bulunması halinde işveren sorumlu tutuluyor.
İşyerleri sorumluluk altına girmemek için zorunluluk yoksa, sigorta primleri okullarınca karşılanmıyorsa stajyer çalıştırmaktan kaçınıyor. Staj zorunluluğu bulunan bölümlerde okuyan öğrencilerin sigorta primleri üniversitelerince karşılandığı için nispeten daha kolay staj yeri bulabiliyorlar. Üniversitede staj zorunluluğu yoksa ve staj yapan öğrencinin sigorta primi üniversite tarafından karşılanmıyorsa öğrenciler staj yapacak işyeri bulmakta büyük güçlük yaşıyor. Bu nedenle üniversitelerin staj sigortası primi ödeneklerinin artırılması ve tüm öğrencilerin staj yapabilmesinin önünün açılması gerekir.
Haber Türk | Ahmet Kıvanç
