Vergi boyutu bakımından bu açıklamaların kamuoyunu yatıştırdığını kabul etmek güç. Çünkü, şeytan ayrıntıda gizlidir misali, asıl söylenmeyenler dikkat çekici Sayın Şimşek, net bir şekilde seçimler sonrasında gelir vergisinde (GV), kurumlar vergisinde (KV), katma değer vergisi (KDV) genel oranında ve motorlu taşıtlar vergisinde (MTV) artış olmayacağını; sadece istisna ve muafiyetleri gözden geçireceklerini belirtti.

Vergi sistemimizde sadece bu dört vergi olsaydı, belki kısmi bir oh çekilebilirdi. Ancak, Şimşek’in açıklamasında yer almayan ve genel bütçeye giren ayrıca şu vergiler var: özel tüketim vergisi (ÖTV), özel iletişim vergisi (ÖİV), banka ve sigorta muameleleri vergisi (BSMV), şans oyunları vergisi (ŞOV), konaklama vergisi (KonV), damga vergisi (DV), dijital hizmet vergisi (DHV), değerli konut vergisi (DKV) ve veraset ve intikal vergisi (VİV). Ayrıca, yerel idare bütçesine girmekle birlikte, Sayın Şimşek’in emlak vergisi ya da türevini anmadığına da dikkat!

Diğer yandan, Hükümet açıklamalarında sık atıfta bulunulan 2023-2025 Orta Vadeli Program’da (OVP), 2024 yılının 3. Çeyreğinde, yani hemen yerel seçimler sonrasında kanun yoluyla şunların yapılmasının planladığı görülüyor:

(i) Gelir, kurumlar, katma değer vergileri kanunları ile vergi usul kanununun, vergilemede adalet, eşitlik, öngörülebilirlik ve şeffaflık ilkeleri temelinde, vergi tabanının genişletilmesi, …, orta vadede doğrudan vergilerin payının artırılması;

(ii) Vergi harcamalarının gözden geçirilerek etkin olmayan istisna, muafiyet ve indirimlerin kaldırılması.

Dolayısıyla, OVP’ye göre, GV, KV ve KDV’de taban genişletilecek, doğrudan vergilerin payı artırılacak, etkin olmayan istisna, muafiyet ve indirimler kaldırılacak. 2024 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu’na göre 2024 yılında elde edilmesi planlanan vergi geliri toplamı, 8 trilyon 335 milyar 576 milyon TL. Bu, 2023 bütçesindeki 4 trilyon 270 milyar 668 milyon TL’lik vergi gelirinin iki katına yakın bir rakam.

Nitekim, EY’den Sayın Abdülkadir Kahraman’ın yaptığı hesaplamalara göre, 2023 yılıyla karşılaştırıldığında, 2024 yılında ÖİV’de %161,50, BSMV’de %98,08, ŞOV’da %108,99, ÖTV’de %72,50, KonV’de %61,52, DV’de %70,62, DHV’de %69,97, DKV’de %39,85, VİV’de %63.02, ayrıca GV’de %73,24, KV’de %68,05, VİV’de %63,02, MTV’de -%3,36, dahilde alınan KDV’de %278,93 (beyana dayanan KDV’de %299,60) artış görülmekte. Diğer yandan, 2024’de TÜFE OVP’ye göre %33, Merkez Bankası yıl sonu tahminine göre %36. Görülüyor ki, MTV ve DKV hariç diğer tüm vergilerde TÜFE’nin yaklaşık iki katı veya üstünde artış var.

Bu artış sadece vergi muafiyet, istisna ve indirimlerinin kaldırılmasıyla açıklanamaz. Çünkü, 2024 yılı Bütçe Kanunu’nda 2024 yılı için toplam 2 trilyon 210 milyar 375 milyon TL’lik bir vergi harcaması öngörülüyor. Bu rakam 2023 Yılı Bütçe Kanunu’nda 994 milyar 380 milyon TL’ydi ve 2024 yılında 1 trilyon 228 milyar 133 milyon TL olması öngörülüyordu. Hükümet’in ne yapacağı tabi önceden bilinemez. Ancak, yukarıdaki tüm somut veriler bir araya getirildiğinde seçim sonrası için ufukta şu tablo görünüyor:

- özel iletişim vergisinde, banka ve sigorta muameleleri vergisinde, şans oyunları vergisinde, özellikle petrol ve doğalgaz ürünleri, alkollü içkiler ve tütün mamulleri üzerindeki özel tüketim vergisinde, damga vergisinde, dijital hizmet vergisinde ve veraset ve intikal vergisinde yüksek artışlar;

- GV, KV ve KDV’deki muafiyet, istisna ve indirimlerde daralmalar;

- kripto varlıklar gibi bazı yeni gelir konularının GV ve dolayısıyla KV ve KDV kapsamına girmesi;

-geliri genel bütçeye girecek şekilde yeni bir tür emlak vergisi ya da emlak vergisinde artış.

Dünya | Prof. Dr. Funda BAŞARAN YAVAŞLAR