Hatırlayacağınız üzere daha önce işyeri kira ödemelerinin tamamı ile 500 TL’lık tutarı aşan konut kiralamalarında banka ve benzeri finans kurumları veya posta idareleri aracılığıyla gerçekleştirmeleri ve bu kurum ve kuruluşlar tarafından düzenlenen belgelerle tevsik etme zorunluluğu bulunmaktaydı.
Ancak 17.10.2024 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Gelir Vergisi Genel Tebliği ile her türlü kira ödeme ve tahsilatları tebliğin yayımlandığı 17 Ekim tarihinden itibaren bankalar veya PTT aracılığı ile ödeme zorunluluğu kapsamına alınmış bulunmaktadır. Daha önce konut kiralarında bulunan 500 TL’lık alt limit kaldırılmıştır.
Kira Ödemelerinin Tamamı Tevsik Zorunluğu Kapsamında,
Yeni düzenleme uyarınca; konutlarda ve iş yerlerinde konutu ve iş yerini kiraya veren ve bunları kiralayanların, kiraya ilişkin tahsilat ve ödemelerini bankalar veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi tarafından düzenlenen belgelerle tevsik etmek zorunludur. Haftalık, günlük veya benzeri şekilde kısa süreli konut kiralamalarına ilişkin yapılan tahsilat ve ödemeler de tevsik kapsamındadır.
Kira bedelinin mahkeme ve icra yoluyla veya aynî olarak yapılması halinde tahsilat ve ödemeler tevsik zorunluluğu kapsamında değildir.
Hisseli gayrimenkullerin kiralanmasında, kira bedelinin tamamının hissedarlardan birisine bankalar veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi aracılığıyla ödenmesi durumunda, tevsik zorunluluğunun yerine getirildiği kabul edilir ve ceza uygulanmaz.
Tevsik Edici Belgeler Nelerdir?
Bankalar veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi aracılığıyla para yatırma, havale, EFT, çek, banka ve kredi kartı ile yapılan tahsilat ve ödemeler karşılığında düzenlenen dekont veya hesap bildirim cetvelleri tevsik edici belge olarak kabul edilecektir. Bankaların internet şubeleri üzerinden yapılan ödeme ve tahsilatlar da tevsik edici belgedir.
Cezalar Ne Kadar?
Vergi Usul Kanunu uyarınca kira ödemelerinde tevsik zorunluluğuna uymayanların, yani ödemeleri bankalar veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi aracılığıyla yapmayan hem kiracıya hem de kiralayana olmak üzere her bir işlem için,
-Birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı hakkında 20.000-TL den,
-İkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancı basit usulde tespit edilenler hakkında 10.000-TL den,
-Yukarıda yazılı bulunanlar dışında kalanlar hakkında 5.000-TL den
az olmamak üzere işleme konu tutarın %10’u oranında özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Ancak, bir takvim yılı içinde kesilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı 20 milyon lirayı geçemez.
Tevsik zorunluluğuna aykırı bir şekilde ödeme yapanların, durumu ödemeyi takip eden beş iş günü içerisinde kendiliğinden idareye bildirmesi halinde, ödemede bulunan adına özel usulsüzlük cezası kesilmez.
Kira ödemesinin bir kısmının Banka veya PTT aracılığıyla, bir kısmının ise elden ödenmesi halinde, kira bedelinin tamamı üzerinden değil, elden ödenen tutar dikkate alınarak ceza uygulaması yapılacaktır.
Konunun daha iyi anlaşılabilmesi için birkaç örnek vermek yerinde olacaktır.
Örnek 1: Gayrimenkul sermaye iradı yönünden gelir vergisi mükellefiyeti bulunan (A), sahibi olduğu gayrimenkulünü, 2024 yılında memur (B)’ye konut olarak kiraya vermiş olup konutun aylık kira bedeli 15.000 TL elden ödenmiştir.
Bu durumda, elden yapılan kira ödemesi nedeniyle tevsik zorunluluğuna uyulmadığından, kiraya veren (A) ve kiracı memur (B)’ye özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Buna göre; elden tahsil edilen ve ödenen 15.000 TL kira tutarı için bu tutarın %10’u oranında hesaplanan (15.000 TLx0,10=) 1.500 TL ceza tutarı, 2024 yılına ilişkin belirlenen asgari ceza tutarı olan 5.000 TL’nin altında kaldığından, (A) ve (B)’ye ayrı ayrı Kasım ayı için 5.000 TL özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Kiracı memur (B)’nin; ödemenin tevsik zorunluluğuna uymadan yapıldığını, ödemeyi takip eden beş iş günü içerisinde kendiliğinden idareye bildirmesi durumunda ise kiracı memur (B)’ye özel usulsüzlük cezası kesilmeyecektir.
Örnek 2: Gayrimenkul sermaye iradı yönünden gelir vergisi mükellefiyeti bulunan (C), sahibi olduğu gayrimenkulünü 15/10/2024 tarihinden itibaren doktor (D)’ye ikamet amacıyla aylık 25.000 TL’ye konut olarak kiraya vermiştir.
Yapılan araştırmalar sonucunda, 2024 yılı Ekim, Kasım ve Aralık aylarına ait kira bedellerinin 10.000 TL’sinin banka aracılığıyla, kalan 15.000 TL’sinin ise elden ödendiği tespit edilmiştir.
Bu durumda, elden yapılan kira ödemeleri nedeniyle tevsik zorunluluğuna uyulmadığından, kiraya veren (C) ile kiracı doktor (D)’ye, her bir işlem için özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Buna göre; her bir işlem için ayrı ayrı olmak üzere, elden tahsil edilen ve ödenen 15.000 TL kira tutarı için bu tutarın %10’u oranında hesaplanan (15.000 TLx0,10=) 1.500 TL ceza tutarı, 2024 yılına ilişkin belirlenen asgari ceza tutarı olan 5.000 TL’nin altında kaldığından, (C) ve (D)’ye ayrı ayrı Ekim, Kasım ve Aralık ayları için (3x5.000=) 15.000 TL özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Örnek 3: Gayrimenkul sermaye iradı yönünden gelir vergisi mükellefiyeti bulunan (E) ve (F)’nin, %50 hisse nispetinde sahibi oldukları gayrimenkul, 2024 yılında ticari kazanç yönünden gelir vergisi mükellefiyeti bulunan ve bilanço esasına göre defter tutan (G)’ye iş yeri olarak aylık 40.000 TL’ye kiraya verilmiştir.
Yapılan araştırmalar sonucunda, kiracı (G)’nin 2024 yılı Ekim, Kasım aylarına ilişkin kira bedellerini elden ödediği tespit edilmiştir.
Bu durumda, elden yapılan kira ödemeleri nedeniyle tevsik zorunluluğuna uyulmadığından, kiraya veren (E) ve (F) ile kiracı (G)’ye özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Buna göre; kiraya veren (E) ve (F)’ye, her bir işlem için ayrı ayrı olmak üzere, hisseleri nispetinde elden tahsil ettikleri 20.000 TL kira tutarlarının %10’u oranında hesaplanan (20.000 TLx0,10=) 2.000 TL ceza tutarı, 2024 yılına ilişkin belirlenen asgari ceza tutarı olan 5.000 TL’nin altında kaldığından, toplamda iki ay için (2x5.000=) 10.000 TL tutarında özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Kiracı (G)’ye, her bir işlem için ayrı ayrı olmak üzere, elden ödediği 40.000 TL kira tutarlarının %10’u oranında hesaplanan (40.000 TLx0,10=) 4.000 TL ceza tutarı, 2024 yılına ilişkin belirlenen asgari ceza tutarı 20.000 TL’nin altında kaldığından, toplamda iki ay için (2x20.000=) 40.000 TL tutarında özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Kiracı (G) tarafından, kira bedelinin tamamının hissedarlardan herhangi birine bankalar veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi aracılığıyla ödenmesi durumunda ise hem kiraya verenler hem de kiracı tarafından tevsik yükümlülüğünün yerine getirildiği kabul edilecektir.
Yukarıda da bahsedildiği üzere usulsüzlük cezalarında ciddi artışlar yapılmış olup, kira ödemelerini elden yapanları özel usulsüzlük cezaları beklemektedir. O nedenle kiraya veren mülk sahiplerinin de kiracılarında bu hususlara dikkat etmeleri gerekmektedir.
Yeminli Mali Müşavir
