Asgari ücretteki artış oranı özel sektörde önemli bir belirleyici. Öyle ki bir yıl önce çalışmaya başlamış bir asgari ücretli temmuz ayından itibaren 11.402 TL ücret alıyorken ocak ayında işe yeni giren bir kişi 17.002 TL ile başlayacak. Bu da bir yıldır o işyerine emek vermiş işçi için kabul edilebilir bir durum olmuyor. Bu durumdaki işçiler yüzde 50'nin üzerinde bir zam talebi içerisinde. İşverenlerin şu an için 17.002 TL'nin altında ücret ödenmesi mümkün değil. Diğer yandan işe ocak ayında başlayan işçi ile bir yıldır çalışan işçinin de aynı ücreti alması işyeri içi dengeleri bozuyor. Bu nedenle özel sektörde zam oranlarının işyeri içi bir dengenin kurulması çerçevesinde belirlenmesi söz konusu oluyor.
KARARI İŞVEREN VERİR
İşyerlerinde zam ve zam oranı işverenin yönetim hakkı çerçevesinde karar verdiği bir konu. Bu çerçevede işverenin her yıl zam yapması gibi bir zorunluğu yok. Böyle bir zorunluluk bulunmadığı gibi zam oranı da işverenin inisiyatifinde. İşverenin ücret konusunda uyması gereken temel kurallar ise asgari ücretten düşük ücret ödememek ve ücreti zamanında yatırmak.
İŞÇİNİN SÖZLEŞMESİ ÖNEMLİ
Hukuki mevzuatta zam konusunda doğrudan bir düzenleme olmadığı için iş sözleşmelerindeki hükümler bu konuda çok önem kazanıyor. İşçinin iş sözleşmesinde 'her yıl ocak ayında yüzde 30'dan az olmamak kaydıyla ücret artışı uygulanır' gibi bir hüküm bulunuyorsa, işveren buna uymak zorunda. İşveren sözleşmeye uymazsa işçinin haklı nedenle iş sözleşmesini feshetmesi mümkün. Yani işçi kıdem tazminatını talep ederek işten ayrılabilir. İşçinin iş sözleşmesinde ücret zammı konusunda bir düzenleme yoksa ve işveren zam yapmamışsa ya da 'en az yüzde 10 zam yapılır' gibi bir hüküm bulunması nedeniyle işveren yüzde 10 zam yapmışsa işçinin aynı ücret ya da düşük de olsa artırılmış ücretle çalışmaya devam etmesi gerekir. İşçinin zam oranını beğenmemesi halinde işten ayrılması istifa anlamına geleceği için tazminat hakkı yoktur.
YARGITAY NE DİYOR?
Yargıtay, işçinin iş sözleşmesinde 'ücretinde yapılacak artış oranı asgari ücret artış oranından az olmamak kaydıyla işveren tarafından belirlenecektir' ifadesinin yer aldığı bir olayda, işverenin en az asgari ücretteki artış oranı kadar zam yapması gerektiğini vurgulamış. Ancak Yargıtay'a sirayet eden olayda işveren, asgari ücretteki yüksek artış oranı sonrası ekonomik gerekçelerle bu artışı gerçekleştiremeyeceğini öne sürüp ücret artışının asgari ücretteki artıştan az olamayacağı yönündeki hükmü sözleşmeden kaldırmak istemiş. İşçi de bu değişikliği kabul etmemiş. Yargıtay bu durumda işverenin iş sözleşmesindeki hükmü değiştirebileceği, işçinin ise bu değişikliği kabul etmediğinde ihbar ve kıdem tazminatı ödenmek suretiyle işten çıkartılabileceğine karar vermiş.
