Buna göre, “Hizmet sözleşmesi, ancak işçinin yazılı rızası alınmak suretiyle, sürekli olarak başka bir işverene devredilebilir. Devir işlemiyle, devralan, bütün hak ve borçları ile birlikte, hizmet sözleşmesinin işveren tarafı olur. Bu durumda, işçinin, hizmet süresine bağlı hakları bakımından, devreden işveren yanında işe başladığı tarih esas alınır.
İş sözleşmesinin devri ile birlikte işçinin iş ilişkisindeki muhatabı olan işveren değişmekte olup, üç taraflı bir hukuki işlem niteliğindeki devir işleminin ardından işlemin özünü oluşturan iş sözleşmesi iki taraflı olarak varlığını sürdürmektedir[1].
İş sözleşmesinin devri ile birlikte sözleşmeyi devreden işverenin ile işçi arasındaki sözleşme ilişkisi sona ermektedir. Ancak iş sözleşmesini devralan işverenle sözleşme varlığını devam ettirmektedir. Başka bir anlatımla, sözleşmenin işveren tarafı değişmektedir.
İşçinin iş sözleşmesinin devrine ilişkin üç taraflı sözleşmeye katılmaması veya işverenler arasındaki sözleşmeye onay vermemesi nedeniyle işverence iş sözleşmesinin sona erdirilmesi haksız fesih sayılır ve buna ilişkin yaptırımlar uygulanır[2].
İşyeri devri, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 6 nci maddesinde düzenlenmiş olmasına rağmen iş sözleşmesinin devri bu Kanunda düzenlenmemiştir. İş sözleşmesinin devrine 6098 sayılı Kanunda yer verilmiştir. İşyeri devrinde, devirden önce doğmuş ve devir tarihinde ödenmesi gereken işçilik alacaklarında devreden ve devralan işverenlerin birlikte sorumlulukları bulunmasına rağmen iş sözleşmesinin devrinde devir öncesi işçilik alacaklarında birlikte sorumluluk düzenlenmemiştir. Nitekim 6098 sayılı Kanunun 429 uncu maddesinin ikinci fıkrasında, “Devir işlemiyle, devralan, bütün hak ve borçları ile birlikte, hizmet sözleşmesinin işveren tarafı olur. Bu durumda, işçinin, hizmet süresine bağlı hakları bakımından, devreden işveren yanında işe başladığı tarih esas alınır” denilmek suretiyle birlikte sorumluluktan bahsedilmemiştir. Doktrinde, 4857 sayılı Kanun’un 6 ncı maddesindeki işyeri devrinde devreden ve devralan işverenlerin birlikte sorumluluğuna kıyasen iş sözleşmesinin devrinde de uygulanması gerektiğini savunan yazarlar olmakla birlikte, ağırlıklı görüş Kanun koyucunun bilinçli olarak iş sözleşmesinin devrinde birlikte sorumluluğu düzenlemediği yönündedir[3].
Başka bir deyişle, iş sözleşmesinin devralan işveren, sözleşmeyi tüm hak ve borçları ile devraldığından, devirden önce doğmuş hakların sahibi ve borçlusu olacaktır. Bu kapsamda yeni işveren işçinin kıdemine bağlı tüm haklardan da sorumlu olacaktır. İhbar ve kıdem tazminatından, işçinin kullanmadığı yıllık izin ücretlerinden sorumlu olacaktır. Hatta, hizmet süresine bağlı olmayan aylık ücret, fazla çalışma ücreti, hafta ve genel tatil günü ücretleri gibi alacaklar bakımından da devralan işverenin sorumlu olacağı kabul edilmektedir. İş sözleşmesinin devrinde birlikte sorumluluğun devam edip etmeyeceği ile ne kadar süre devam edeceği konusunun ancak devir sözleşmesinde düzenlenebileceği kabul edilmektedir[4].
Dolayısıyla, iş sözleşmesinin devri taraf değişikliği sonucunu doğran bir işlem olması ve bu işlemle borç ilişkisinin içeriğinde, kapsamında ve hukuki niteliğinde bir değişiklik olmaması nedeniyle, iş sözleşmesini devralan işverenin devir öncesi doğmuş hem hizmet süresine bağlı işçilik alacaklarından hem de hizmet süresine bağlı olmayan işçilik alacaklarının tamamından tek başına sorumlu olacaktır. Bununla birlikte, Yargıtay Genel Kurulunun önceki yıllarda vermiş olduğu kararlarında işyeri devrine ilişkin Kanun hükmünün iş sözleşmesinin devrine kıyasen uygulanması gerektiği kabul edilmiştir[5].
Ancak Yargıtay 9 Hukuk Dairesi 08.11.2022 tarihli kararında, “işçinin rızası ile gerçekleşen iş sözleşmesinin devrinde, devreden işverenin devir tarihinden önce veya devir sırasında doğmuş borçlardan dolayı devralan işveren ile birlikte sorumluluğunun söz konusu olmadığına karar vermiştir[6].
Sonuç olarak, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 429 uncu maddesinde, iş sözleşmesi devrinde, devredenin birlikte sorumluluğu esası benimsenmemiştir. Devir sözleşmesinin tarafları aksini kararlaştırmadıkları sürece, devredenin devir tarihinde doğmuş veya devir tarihinden sonra doğacak borçlar bakımından devralan ile birlikte sorumluluğu söz konusu değildir.
[1] URHANOĞLU CENGİZ, İştar, İş Sözleşmesinin İradi Devri, Ankara 2014, s.29
[2] ARASLAN ERTÜRK, Arzu, s.241.
[3] URHANOĞLU CENGİZ, İştar/KAYNAR, Damla, İş sözleşmesinin devrinde devreden işveren devirden önce doğmuş bulunan alacaklardan sorumlu tutulabilir mi? Karar İncelemesi SİCİL, YIL:2024 s.51, s.168 vd.
[4] URHANOĞLU CENGİZ/KAYNAR, SİCİL, YIL:2024 s.51, s.186 vd.
[5] YGHK, 2005/9-203; E,.2005/252, K.; YGHK, 2017/3176 E., 2018/1470 K., 18.10.2018 T. Legalbank.
[6] Y9HD. 18.11.2022 T, E.2022/4947, K.2022/14521.
