Uzun süredir ikinci el oto fiyatları, sıfır otomobil fiyatlarının üzerinde. Bu konuyla ilgili olarak hatırlayacağınız üzere Ticaret Bakanlığı tarafından çıkarılan bir yönetmelik ile; ikinci el kara taşıtı ticaretiyle iştigal edenlerin araç satışında, 15 Eylül 2022 tarihinden itibaren 6 Ay ve 6 Bin kilometre sınırı getirilerek önlem alınmaya çalışılmıştı.

Ancak görülen o ki; aradan geçen süre zarfında yapılan düzenlemenin etkili olmadığı, hala ikinci el otomobil fiyatlarının, sıfır otomobillerden daha pahalıya satıldığını görüyoruz. Bunun üzerine Ticaret Bakanlığı tekrar harekete geçerek yeni düzenlemeler hayata geçirmeye başladı.

Yazımızda; bu düzenlemelerin neler olduğundan bahsedeceğim.

Ticaret Bakanlığından yapılan açıklamada;

“Otomotiv sektöründe son dönemlerde arz talep dengesini bozacak şekilde oluşan stokçuluk ve haksız uygulamaların ve bunlarla bağlantılı fahiş fiyat artışlarının önüne geçmek, sektörde rekabetçi, adil ve istikrarlı bir piyasa yapısını yeniden tesis ederek, motorlu kara taşıtı alım satımında etkinliği sağlamak için çalışmalarımıza titizlikle devam edilmektedir. Bakanlığımızca otomotiv sektöründe gerçekleşen stokçuluk eylemleri ve fahiş fiyat uygulamalarıyla mücadele kapsamında, tüketici mağduriyetlerine sebep olan uygulamaları ortadan kaldırmak adına ilave tedbirlerin uygulamaya alınmasına karar verilmiştir.”

Denilerek ilave bir takım tedbirler açıklanmıştır.

İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelikte değişikliğe gidilerek, ikinci el motorlu kara taşıtlarının üretici veya distribütör tarafından tavsiye edilen güncel satış fiyatının üzerinde bir fiyattan ilan yoluyla pazarlanmasına 1 Ocak 2024 tarihine kadar kısıtlama getirilmiştir. Bu düzenleme 15.7.2023 tarihinde yürürlüğe girmiş olup, tüm gerçek ve tüzel kişilerin gerek bireysel, gerekse ticari ilanlarını kapsamaktadır.

Bu kısıtlama kapsamında, tüm gerçek ve tüzel kişiler, ilan verilmesi aşamasında düzenlemeye aykırılık teşkil edebilecek ilanlar hakkında “ilan platformları” tarafından uyarılacaktır. Bu uyarıya rağmen, söz konusu kısıtlamaya aykırı olarak verilen ilanlar ile ilan verene ilişkin bilgiler, ilan platformu tarafından Ticaret Bakanlığına iletilecektir. Bu düzenlemeye aykırı her bir ilan, hakkında ilan başına 300 bin TL’ye kadar idari para cezası uygulanabilecektir.

Bir diğer husus ise, Ticaret Bakanlığı tarafından “6 ay-6 bin kilometre” sınırı, 1.1.2024 tarihine kadar uzatılmış ve kısıtlamanın kapsamı genişletilmiştir. Yapılan düzenleme uyarınca, ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti yetki belgesiyle satış yapanların yanı sıra, bir takvim yılı içinde yetki belgesiz 3 ve üzeri ikinci el motorlu kara taşıtı satışı yapan tüm gerçek ve tüzel kişilerin “6 ay-6 bin kilometre düzenlemesine” aykırı satışları Noterlikler nezdinde engellenmektedir.

Ayrıca Ticaret Bakanlığı’nın yaptığı çalışmalar doğrultusunda, gerçek ve tüzel kişilerin ikinci el motorlu kara taşıtı satış kayıtları mercek altına alınmıştır. 2023 yılı içinde yetki belgesi olmadan, 3’ten fazla ikinci el motorlu kara taşıtı satışı yapan bireysel ve kurumsal satıcılar tespit edilmiş olup, bu satıcılardan söz konusu satışlara ilişkin savunmaları talep edilmektedir. Ticaret Bakanlığınca savunmaları dikkate alınarak, bu kişiler hakkında önümüzdeki günlerde idari para cezaları uygulanabilecektir.

Yetki belgesi olmadan, 3’ten fazla ikinci el motorlu kara taşıtı satışı yapan bireysel ve kurumsal satıcılara sadece idari para cezası kesilmesi ile kalınmayacak, aynı zamanda Gelir İdaresi Başkanlığına bildirilerek, söz konusu şahıs ve işletmelerin vergi incelemesine tabi tutulması sağlanacaktır.

Söz konusu tespitle ilgili eğer vergi incelemesi başlarsa, satışı yapanın sadece idari para cezası ile kurtulması mümkün değildir.

Örneğin; bir araç aldınız ve bir süre sonra söz konusu aracın satışını gerçekleştirip gelir elde etmek istiyorsunuz. Fakat bu noktada aracı ne zaman satacağınız çok önemli. Çünkü aracı alış tarihinden itibaren 5 yıl içerisinde satmanız durumunda, elde ettiğiniz kazançtan bir vergi ödemeniz gerekiyor. Gelir Vergisi Kanununa göre alınan bu vergiye “Değer Artışı Kazancı Vergisi” deniyor.

Araç satışının devamlılık arzetmesi ve bu faaliyetin ticari bir organizasyon içinde sürdürülmesi halinde elde edilen kazanç, ticari kazanç olarak vergilendirilmektedir.

Araçların, devamlılık arz etmemek ve ticari bir organizasyon dahilinde yapılmamak koşuluyla satışından doğan kazançlar ise değer artış kazancı olarak vergilendirilmektedir.

Araçların satışından doğan kazancın niteliğinin belirlenmesi, yani kazancın “değer artış kazancı” olarak mı, yoksa “ticari kazanç” olarak mı vergilendirilmesi gerektiğinin belirlenmesi önem arz etmektedir.

Araç alım satım işinden elde edilen gelirin niteliğinin belirlenmesinde en önemli unsur “faaliyetteki devamlılık” tır.

Araç alım satım işi devamlı olarak bir meslek halinde sürdürülüyorsa elde edilen kazanç ticari kazançtır. Burada devamlılık unsurunu belirleyen en belirleyici ölçüt kazanç doğuran işlem sayısındaki çokluktur. İşlem sayısındaki çokluk araçların aynı takvim yılı içerisinde birden fazla veya takip eden birden fazla takvim yılında art arda satılmış olmasına göre belirlenir.

Buna göre elde edinilen araçların;

- Aynı kişiye farklı tarihlerde,

- Farklı kişilere aynı tarihlerde,

- Birbirini izleyen yıllarda,

satılması, devamlı olarak araç alım-satımı işiyle uğraşıldığına karine teşkil edeceğinden elde edilen kazanç, ticari kazanç olarak vergilendirilecektir.

Yani araç satış sayısının Ticaret Bakanlığının belirlediği kriter gibi 3 ve üzerinde olmasına hiç gerek yoktur. Yukarıda belirttiğim şekilde bir den fazla satış yaparak ticari kazanç kapsamına girdiği tespit edilen şahıs ve işletmeler hakkında vergi müfettişleri cezai işlem yapabileceklerdir.

Yapılan bu düzenlemelerden sonra bazı uyanıkların ilan sitelerinde taşıt ilan fiyatlarından sıfır atarak ilan verdikleri görülmüştür. Söz konusu düzenlemeyi dolanmak amacıyla hem tüketiciyi aldatıcı ve yanıltıcı hem de gerçeklik taşımayan bu nitelikteki ilanlar da söz konusu ilan kısıtlaması kapsamında değerlendirilecek ve bu ilanları verenler hakkında da Ticaret Bakanlığınca idari para cezası uygulanabilecektir.

Otomotiv sektöründe gerçekleşen stokçuluk eylemleri ve fahiş fiyat uygulamalarıyla mücadele kapsamında, tüketici mağduriyetlerine sebep olan uygulamaları ortadan kaldırmak adına Ticaret Bakanlığı her türlü ilave tedbirin alınması konusunda kararlı görünüyor.

Erol ÇEMBER       
Yeminli Mali Müşavir