Bu faturalar ister Türkiye’deki bir grup şirketinden isterse yurt dışından gelsin incelemelerde mutlaka sorgulanmaktadır. Yapılan incelemelerde grup şirketlerinden alınan hizmetlere ilişkin faturalar büyüklüğü ile mütenasip açıklama gerektirmektedir. Bu konudaki incelemeler iki aşamalıdır.
1.Aşama testleri
Konuya ilişkin tebliğ açıklamalarından hareketle, incelemelerde aşağıdaki soruların yanıtları alınmaya çalışılmaktadır. Bir bakıma kabaca üç test yapılmaktadır.
a.Şekil şartı testleri
İlk etapta fatura açıklamaları ve yapılması gerekli beyanlar yönüyle işlemler gözden geçirilmektedir. -Alınan hizmetler ve tutarları, hizmetin fiyatlanma yöntemi beyannamede gösterilmiş mi? Açıklama ile kayıt ve belgeler uyumlu mu? -Alınan hizmet faturada spesifik bir şekilde belirtilmiş mi? -Alınan hizmetin fiyatı hizmet bazında ayrı ayrı faturada gösterilmiş mi? -Yabancı fatura ise sorumlu sıfatıyla KDV beyan edilmiş mi? -Stopajı gerektiren bir hizmetse stopaj yapılmış ve beyan edilmiş mi?
b.Gereklilik testi
Vergi incelemesi sırasında aşağıdaki soruların ayrıntılı olarak cevaplanması beklenmektedir. -Hizmet gerçekten alındı mı? -Hizmete gerçekten ihtiyaç var mı? -Hizmet o gruba mensubiyet nedeniyle zorunlu olarak mı alınıyor? -Gelir getirici faaliyetle ilgili mi?
c.Emsale uygunluk testi
İlk testten kısmen veya tamamen geçen hizmetlerle ilgili bu kez ödenen bedel açısından sorgulanmaktadır. -Ödenen tutar işle mütenasip ve piyasaya uygun mu? Emsal bedel çalışması yapılmış mı? -Masraf dağılımı şeklinde bir yöntem kullanıldıysa, kullanılan anahtarlar ne derece hizmetlerle mütenasip?
2.Aşama testleri: Hizmetin niteliği
Hizmetin alındığına ve ödenen tutarın emsale uygun olduğuna ikna olunursa ikinci aşama testlerine geçilmektedir. Birinci aşamadan sonra, hizmeti veren grup şirketi yabancı bir şirket ise alınan hizmetin niteliğinin danışmanlık değil kısmen veya tamamen gayri maddi hak (know how)niteliğinde ödemeler olduğu iddia edilebilmektedir.
Bu iddianın temel nedeni, ikili anlaşmalar nedeniyle, çoğunlukla anlaşmalı ülkelerden alınan danışmanlık mahiyetindeki hizmetlerin stopaja tabi olmaması, buna karşın gayri maddi hak ödemelerinin her halükârda %10 stopaja tabi olmasıdır. Son yıllarda ,incelemelerde, hizmetin gayri maddi hak mahiyetinde olduğu iddialarına dayanak olarak; hizmetin grup şirketinden alınmasının zorunluluk olması, alınan hizmetlerin içeriğinin gizli tutulması mecburiyeti, alınan hizmetlerin grup şirketinin tecrübe birikimini kullanma mahiyetinde olduğu vb. gerekçeler ileri sürülmektedir.
Konuya ilişkin yargı kararları
Yukarıdaki açıklamalardan da anlaşılacağı üzere bir sorun yaşanmaması için faturanın şekli ve fatura açıklamaları, faturanın dayanağı olan belgeler oldukça önemlidir. Yargı kararları da incelemenin yüzeyselleştiği, varsayımlarla hareket edildiği, açıklamaların dikkate alınmadığı, buna karşın mükelleflerin hizmetin varlığı ve piyasa değeri konusunda ikna edici açıklama kabiliyetleri ölçüsünde mükellef aleyhine veya lehine sonuçlanabilmektedir. Bu nedenle de grup şirketlerinden alınan hizmet faturaları büyüdükçe, o büyüklükle mütenasip hazırlık yapılması, inceleme beklenilmeksizin dosya oluşturulup hazır tutulması yararlı olacaktır.
