Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesi mart ayında hayata geçmişti. Nisan–eylül arası dönemde SGK verilerine göre 1.8 milyon kişi emekli oldu. Bunların önemli bir bölümü EYT kapsamında emekli olmuş kişiler. Diğer yandan prim borcu bulunması, sigortalılık süresinin dolmaması, prim günü eksikliği gibi nedenlerle başvurusu reddedilenler de var. Bu durumdaki kişiler, eksiklikleri tamamlanmadan emekli olamayacak. Diğer yandan ilk kez sigortaya girdiği tarih 8 Eylül 1999 öncesi olmasına rağmen girişi yapılıp primi işveren tarafından ödenmeyenler bulunuyor. Bu durumdaki kişiler dava açarak EYT kapsamında yaş şartına tabi olmadan emekli olabilir. Koşulları böyle olduğu halde dava açmayan ise EYT'den yararlanamayabilir.
BİR GÜN BİLE ÖNEMLİ
Sosyal güvenlik sisteminde bir günün bile büyük önemi var. 9 Eylül 1999 ve sonrasında sigortalı olan kişiler için emeklilik koşullarında bir değişiklik yapılmadı. Ancak 8 Eylül 1999 ve öncesinde ilk kez sigortalı olmuş kişiler için yaş şartı kaldırıldı. E-Devlet'te yalnızca sigorta girişi değil, prim ödemelerinin de gözükmesi gerekiyor. Özellikle 90'lı yıllarda yalnızca giriş yapılıp prim yatırılmamış ise emeklilikte sorun yaşanabiliyor. Bu sorunun çözümü için mahkeme yoluna gitmek gerekebiliyor.
GİRİŞ BİLDİRGESİ VE BORDRO
2004 yılına kadar işçi çalıştıran işverenler SGK'ya işçinin önce işe giriş bildirgesini, daha sonra bordroları veriyorlardı. Ancak bu dönemde bordro vermemenin idari para cezası yüksek olmadığı için çoğu kez işe giriş yapılmasına rağmen bordro verilmemesi söz konusuydu. Bu durum nedeniyle 'günsüz işe giriş' adı verilen durum doğuyordu. Yani kişinin işe girişi var ama adına ödenmiş herhangi bir prim yok. Bu durum maalesef emeklilik için sorun yaratıyor. Özellikle EYT konusunda sigorta girişinin önemi çok büyük olduğu için durumu böyle olan kişilerin durumlarına göre hareket etmeleri gerekiyor.
İKİ AYRINTIYA DİKKAT!
Bir kişinin sigorta girişinin olması ancak priminin bulunmamasının iki nedeni olabilir. Birincisi kişinin çalıştığı işyerinden aylık sigorta prim bildirgesi verilmiş ancak dört aylık sigorta dönem bordrosu ile aylık sigorta prim bildirgesi arasında mutabakatsızlık olduğu için SGK bu belgeleri işleme almamıştır. İkinci ihtimal ise işverenin aylık sigorta prim bildirgesi vermiş ancak dört aylık sigorta dönem bordrosunu vermemiş olmasıdır. İlk ihtimalde dava açmaya gerek yoktur. Mutabakatsızlık olan belgeler, SGK arşivinden bulunarak çözüme ulaşılabilir. Ancak işveren dört aylık sigorta dönem bordrosu vermemiş ise bu durumda hizmet tespit davası açılması gerekebilir.
YARGITAY İŞÇİDEN YANA
Normalde hizmet tespiti davalarında 5 yıllık zaman aşımı süresi söz konusu. Bu süre hak düşürücü süredir. Yani 5 yıllık süre geçtikten sonra işçi bu konuda dava açsa bile hak ileri süremez. Ancak Yargıtay 'günsüz işe giriş' durumunda işe giriş bildirgesinin verilmiş olmasının zaman aşımını ortadan kaldıracağı yönünde karar veriyor. Dolayısıyla işe girişi olan ancak primi gözükmeyen kişiler, 5 yıllık zaman aşımı süresine tabi olmaksızın dava açabilir.
SGK SİSTEMİ DÜZELTTİ
'Günsüz işe giriş' sorunu aylık prim hizmet belgesi uygulamasına geçilince ortadan kalktı. Bu sorun özellikle 1990'lı yıllarda 4 aylık bildirgeler döneminde yaşanıyordu. Dolayısıyla bu dönemde işe girişi olan kişilerin emeklilikleri yaklaşınca daha çok gündeme geldi. Ancak SGK'nın hem kendi altyapısını hem de elektronik hizmet kapasitesini ve mevzuatı değiştirmesi ile sorun artık yaşanmıyor. Geçmiş kayıtlara ulaşılması konusunda ise sıkıntılar var. Dolayısıyla dava yoluna gitmeden önce kayıtların ilgili SGK ünitesinden sorgulanması önemli.
